Το άγαλμα του Θεμιστοκλέους στον Πειραιά.

Ο Πειραιάς ως γνωστόν υπήρξε στην αρχαιότητα το κατ΄ εξοχήν δημιούργημα του Θεμιστοκλή. Είναι αυτός που όχι μόνο διέβλεψε την καθοριστική για την Αθήνα σημασία του ως λιμένα, αλλά και προχώρησε στην οχύρωσή του, πράγμα που αποτελεί σήμερα το πιο εντυπωσιακό κατάλοιπο της αρχαίας πόλης. Ο Θεμιστοκλής (του Νεοκλέους ο Φρεάριος 527 π.Χ. - 459 π.Χ.) ήταν Αθηναίος πολιτικός και στρατηγός. Υπήρξε αρχηγός της δημοκρατικής παράταξης στην κλασική Αθήνα, έλαβε μέρος στη Μάχη του Μαραθώνα το 490 π.Χ. και στη Ναυμαχία του Αρτεμισίου το 480 π.Χ.. Έμεινε όμως γνωστός ως ο θεμελιωτής της ναυτικής δύναμης της Αθήνας και ως ο κυριότερος συντελεστής της αποφασιστικής νίκης των Ελλήνων εναντίον των Περσών στη Ναυμαχία της Σαλαμίνας στις 22 Σεπτεμβρίου του 480 π.Χ., που σηματοδότησε την αρχή του τέλους της Περσικής παρουσίας στη Μεσόγειο.

Στο λιμάνι λοιπόν του Πειραιά, σε ένα μικρό πάρκο μπρόστα από το λιμάνι του Πειραιά (γεμάτο σκουπίδια και με έντονη την μυρωδιά ούρων) υπάρχει το άγαλμα του Θεμιστοκλή το οποίο κατασκευάστηκε το 1976 από τον γλύπτη Νικόλαο Παυλόπουλο (Εικ 1,2,3). Η τοποθέτηση του αποφασίστηκε τον Σεπτέμβριο του 1975 από το Δημοτικό Συμβούλιο Πειραιά για να καλύψει τον χώρο που κάποτε βρίσκονταν το παλαιό Δημαρχείο Πειραιά (Ρολόι) που κατεδαφίστηκε. Το άγαλμα έχει ύψος 9 μέτρων μαζί με τη βάση του, ενώ με το δεξί του χέρι δείχνει το λιμάνι και το ανοιχτό πέλαγος.Το πρόσωπό του είναι αντιγραφή από τον Θεμιστοκλή της Όστια Ιταλίας.

Κατά την διάρκεια της ανασκαφής προκειμένου να τοποθετηθεί η βάση του ανδριάντα βρέθηκαν ίχνη της εγκατάστασης του αγάλματος του Λέοντος του Πειραιώς, το οποίο συνετέλεσε ώστε να μετονομασθεί ο Πειραιάς σε Πόρτο - Δράκο και Πόρτο - Λεόνε κατά τον Μεσαίωνα. Το άγαλμα αυτό του Λέοντος βρίσκεται στο Ναύσταθμο Βενετίας κλεμμένο από τον Φραγκίσκο Μοροζίνη, μετά την αποτυχημένη εκστρατεία του κατά των Τούρκων της Αττικής, που είχε μεταξύ άλλων ως αποτέλεσμα και την καταστροφή του Παρθενώνος.

Μία προτομή του Θεμιστοκλή (πάνω σε μαρμάρινη κολόνα και βάθρο) υπήρχε επίσης στην ομώνυμη πλατεία μπροστά από την Αγία Τριάδα (εικ 4). Όταν ο χώρος καταργήθηκε για να ανεγερθεί το μέγαρο της Εθνικής Τραπέζης, γνωστό αργότερα ως μέγαρο ΝΑΤ, απομακρύνθηκε και παράπεσε σε αφάνεια. Λίγα χρόνια μετά στήθηκε στην περιοχή των Ταμπουρίων, στο «περιβολάκι» μεταξύ των οδών Δημητρακοπούλου - Δογάνη - Μαυρομιχάλη και Σπάρτης.

Επιλογές, επεξεργασία, επιμέλεια δημοσιεύσεων/αναδημοσιεύσεων Πλωτίνος

 

Μυσταγωγία- Μυθαγωγία

Η ψυχολογία του σύγχρονου ατόμου

            «Εικόνα σου είμαι κοινωνία και σου μοιάζω».  

Γαλάτεια Καζαντζάκη

            Κοινωνιολόγοι και ψυχολόγοι στην προσπάθειά τους να ερμηνεύσουν τη συμπεριφορά και τις επιλογές του σύγχρονου ανθρώπου καταφεύγουν στην καταγραφή όλων εκείνων των στοιχείων που συνθέτουν την ταυτότητα της σημερινής κοινωνίας. Θεωρούν πως οι αντιδράσεις και οι επιλογές του ατόμου καθορίζονται από το κοινωνικό περιβάλλον(κοινωνιογέννηση).

            Για αυτούς ο άνθρωπος δεν συνιστά μία αυθύπαρκτη οντότητα, αλλά είναι προϊόν των κοινωνικών και οικονομικών σχέσεων, όπως αυτές καθορίζονται από τις βαθύτερες δομές και υπόγειες διαδρομές του κυρίαρχου οικονομικού και κοινωνικού συστήματος. Για τους ειδικούς συνιστά ερμηνευτικό ολίσθημα η αναγωγή όλων των εκδηλώσεων του εσωτερικού κόσμου του ανθρώπου σε κληρονομικούς ή γονιδιακούς παράγοντες.

            Χωρίς να υποβαθμίζουμε το στοιχείο της κληρονομικότητας, θα αποτελούσε μοιραία παράβλεψη,αν δεν χαρτογραφούσαμε στις βασικές του λεπτομέρειες τον ιστό της σύγχρονης κοινωνίας. Μιας κοινωνίας που τα κυρίαρχα γνωρίσματά της διαμορφώνουν τα επί μέρους υποσυστήματα και τα οποία με τη σειρά τους ενισχύουν και υποβαστάζουν τα πρώτα. Ο ορισμός της κοινωνικής αλληλεπίδρασης.

            Ωστόσο η δυσκολία καταγραφής της βαθύτερης δομής της κοινωνίας μας έγκειται στη δυσχέρεια ανίχνευσης και αξιολόγησης εκείνων των στοιχείων που από τη φύση τους πυροδοτούν άλλα επί μέρους φαινόμενα, ικανά,όμως,να επηρεάσουν και να συνδιαμορφώσουν το βασικό ιστό των σύγχρονων κοινωνιών. Μία τέτοια καταγραφή αποπειράται ο Έριχ Φρόμ στο εμβληματικό του έργο «Η υγιής κοινωνία». Μία καταγραφή που φωτίζει όλες τις βασικές παραμέτρους της κοινωνίας και τον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνουν την ψυχολογία του σύγχρονου ατόμου:

            «Το οικονομικό μας σύστημα, ενώ πλούτισε υλικά τον άνθρωπο, τον φτώχυνε στο επίπεδο της ανθρωπιάς του. Παρ' όλη την προπαγάνδακαι τα σλόγκαν γύρω από την πίστη του Δυτικού κόσμου στο Θεό, τον ιδεαλισμό του, τα πνευματικά του ενδιαφέροντα, το σύστημά μας δημιούργησε μια υλιστική κουλτούρα κι έναν υλιστικό άνθρωπο. Στο διάστημα που εργάζεται, το άτομο διοικείται σαν μέρος μιας παραγωγικής ομάδας. Στον ελεύθερο χρόνο του κατευθύνεται και χειραγωγείται έτσι που να είναι ο τέλειος καταναλωτής που προτιμάει αυτό που του λένε να προτιμάει, με την ψευδαίσθηση πως ακολουθεί τα δικά του γούστα.

            Όλη τη μέρα τον σφυροκοπούν από παντού τα σλόγκαν, οι υποβολές, οι φωνές μιας πλαστής πραγματικότητας που τον στερούν από το τελευταίο ίχνος ρεαλισμού που μπορεί να του έχει μείνει. Από τα παιδικά χρόνια κιόλας οι γνήσιες πεποιθήσεις αποθαρρύνονται. Η κριτική σκέψη είναι ελάχιστη, το ίδιο και το πραγματικό συναίσθημα κι επομένως μόνο η ομοιομορφία μπορεί να σώσει το άτομο από το αφόρητο αίσθημα της μοναξιάς κα ιτης ερημιάς.

            Το άτομο δεν βιώνει τον εαυτό του σαν ενεργητικό φορέατων προσωπικών του δυνάμεων και του εσωτερικού του πλούτου, αλλά σαν ένα φτωχό "αντικείμενο", εξαρτούμενο από δυνάμεις έξω απ' αυτόν, πάνω στις οποίες έχει προβάλει τη ζωντανή του ουσία. Ο άνθρωπος έχει αποξενωθεί από τον εαυτό του και προσκυνάει τα προϊόντα των χεριών του. Σκύβει και προσκυνάει τα αντικείμενα που παράγει, το κράτος και τους ηγέτες που κατασκεύασε ο ίδιος. Η ίδια του η πράξη γίνεται μια ξένη δύναμη που στέκεται πάνω κι απέναντι του αντί να διευθύνεται απ' αυτόν.

            Περισσότερο από ποτέ στην ιστορία η αναγωγή των ιδίων των κατασκευασμάτων μας σε αντικειμενική δύναμη πάνω μας, ξεφεύγοντας από τον έλεγχό μας, διαψεύδοντας τις προσδοκίες μας και ξεγελώντας τους υπολογισμούς μας, αποτελεί έναν από τους κύριους παράγοντες που καθορίζουν την εξέλιξη μας. Τα προϊόντα του, οι μηχανές του και το κράτος έχουν γίνει είδωλα του σύγχρονου ανθρώπου και τα είδωλα αυτά αντιπροσωπεύουν τις δικές του ζωτικές δυνάμεις σε αλλοτριωμένη μορφή.

            Το αποτέλεσμα είναι ο μέσος άνθρωπος να νιώθει ανασφάλεια, μοναξιά και κατάθλιψη και να υποφέρει από έλλειψη χαράς μέσα στην αφθονία. Η ζωή του φαίνεται άσκοπη μαντεύει κάπου αχνά πως το νόημα της ζωής δεν μπορεί να είναι μόνο και μόνο στην "κατανάλωση". Αυτή τη ζωή δίχως χαρά και δίχως νόημα δε θα μπορούσε να την αντέξει αν δεν υπήρχε το γεγονός ότι το σύστημα του προσφέρει αμέτρητες διεξόδους φυγής, απ' την τηλεόραση ως τα ηρεμιστικά, που του επιτρέπουν να ξεχνάει ότι χάνει όλο και περισσότερο αυτό που είναι πολύτιμο στη ζωή.

            Παρ' όλα τα αντίθετα συνθήματα, πλησιάζουμε ολοταχώς προς μια κοινωνία διευθυνόμενη από γραφειοκράτες που κυβερνούν ένα μαζάνθρωπο, καλοθρεμμένο και καλοφροντισμένο, που έχει χάσει την ανθρωπιά του».

 

            Αν η παραπάνω καταγραφή αποτυπώνει με ενάργεια την εικόνα της σύγχρονης κοινωνίας και τον αντιπροσωπευτικό τύπο ανθρώπου αυτής (μαζάνθρωπος), τότε μπορούμε ευκολότερα να κατανοήσουμε την παρακάτω θέση:

            «Κάθε κοινωνία τιμά τους ζωντανούς κομφορμιστές της και τους νεκρούς ταραχοποιούς της» 

 Mignon Mc Laughlin, Αμερικανίδα αρθρογράφος.

Του συνεργάτη της Μυσταγωγίας – Μυθαγωγίας, Ηλία Γιαννακόπουλου, Φιλόλογου, Ιδεόπολις

 

Επιλογές, επεξεργασία, επιμέλεια δημοσιεύσεων/αναδημοσιεύσεων Πλωτίνος

Μυσταγωγία- Μυθαγωγία

Φάλανθος ο ιδρυτής του Τάραντα

Νομίσμα από τον Τάραντα, την μοναδική αποικία των Λακεδαιμόνιων στην κάτω Ιταλία, στα οποία απεικονίζεται ο ιδρυτής της, ο Φάλανθος, πάνω σε ένα δελφίνι. 510- 500 π.χ

.

O Φάλανθος ήταν ιδρυτής του Τάραντα, της μοναδικής αποικίας της Σπάρτης στην Μεγάλη Ελλάδα. Ήταν γιος του Αράκου, ενός περίοικου. Ο Φάλανθος ήταν ένας από τους Παρθενίες, δηλαδή ένας από τους νόθους Σπαρτιάτες νέους με πατέρες περίοικους που είχαν γεννηθεί στη διάρκεια του Α’ Μεσσηνιακού πολέμου (743-724 π.Χ.) στην αρχαία Σπάρτη.

Εκείνη την εποχή, για να μην ελαττωθεί ο δωρικός πληθυσμός, οι Βασιλείς έδωσαν την άδεια στις Σπαρτιάτισσες να συνάψουν γάμους με περίοικους και είλωτες που είχαν πολεμήσει μαζί τους. Οι γάμοι αυτοί δεν θεωρούνταν νόμιμοι, γι’ αυτό και τις γυναίκες που αποκτούσαν παιδιά από τους περιοίκους τις θεωρούσαν παρθένες και τα παιδιά τους, που λογαριάζονταν ως νόθα, ονομάστηκαν γι’ αυτό τον λόγο Παρθενίες (επίσης τα παιδιά που γεννήθηκαν από τους γάμους με είλωτες ονομάστηκαν Επεύνακτοι).

Μετά το τέλος του εικοσάχρονου πολέμου οι Βασιλείς αρνήθηκαν να δώσουν πολιτικά δικαιώματα και κλήρο γης στους Παρθενίες όπως είχαν υποσχεθεί με αποτέλεσμα οι δεύτεροι να συνωμοτήσουν κατά του πολιτεύματος. Ωστόσο, τα σχέδια των Παρθενίων έγιναν αντιληπτά και ακολούθησαν ταραχές. Τελικά η επανάστασή τους καταστάλθηκε και αποφασίστηκε ότι πρέπει να απομακρυνθούν οριστικά μέσω μετανάστευσης. Αρχηγός της αποστολής των Παρθενίων ορίστηκε ο Φάλανθος, ο οποίος ζήτησε χρησμό από το Μαντείο των Δελφών για τον τόπο εγκατάστασής τους.

Πράγματι, όπως υπέδειξε το Μαντείο οι Παρθενίες ταξίδεψαν στη νότια Ιταλία όπου και κατέλαβαν τον Τάραντα (που μέχρι τότε προϋπήρχε με το όνομα "Άνξα"). Έτσι ο Φάλανθος έμεινε γνωστός ως ο ιδρυτής του Τάραντα, που ιδρύθηκε το 706 π.Χ.. Ο Φάλανθος ήταν παντρεμένος με την Αίθρα.

Επιλογές, επεξεργασία, επιμέλεια δημοσιεύσεων/αναδημοσιεύσεων Πλωτίνος

 

Μυσταγωγία- Μυθαγωγία

Δελφίνι το ιερό ζώο του Απόλλωνα.

                             Eικ. Ασημένιο δελφίνι 5ος - 3ος αιώνας π.χ.

Η σχέση του θεού Απόλλωνα με τη το δελφίνι και την θάλασσα είναι έμμεση λόγω και του τόπου γέννησής του (Δήλος), τον οποίο οι πιστοί του προσέγγιζαν μόνο δια θαλάσσης. Η εμφάνιση των δελφινιών ήταν μια έμμεση επιδοκιμασία του θεού για το προσκυνηματικό τους ταξίδι.

Ο ίδιος με τη μορφή δελφινιού, θα οδηγήσει τους Κρήτες στην περιοχή της Κρίσας, για να γίνουν οι πρώτοι Απολλώνιοι ιερείς των Δελφών (Για αυτό τον λόγο λεγόταν και Δελφίνιος). Ὁ δελφίς, τοῦ δελφῖνος ήταν η αρχική μας λέξη, που προέρχεται από τον λεκτικό τύπο δελφύς, -ύος, που δηλώνει την μήτρα, τον χώρο που μεγαλώνει κάθε θηλαστικό. Με αυτή την έννοια είναι συγγενής με τον δέλφακα (δέλφαξ, -ακος, το γουρουνάκι), τον δολφόν (= μήτρα) και τον ἀδελφόν, τον ομομήτριο.

Όταν o Απόλλωνας έφτασε στους Δελφούς, χρειάστηκε να σκοτώσει τον δράκο φύλακα που φυλούσε την πηγή κοντά στο παλιό μαντείο της Γαίας . Όταν ο Απόλλωνας κατέλαβε τον χώρο, σκότωσε τον δράκο. Από αυτόν ονομάστηκε ο τόπος, Δελφοί, αλλά και η ιέρεια του Απόλλωνα, Πυθία, (η οποία πλεόν θα χρησμοδοτεί πλέον στο όνομα του Θεού Απόλλωνος) και ο ίδιος ο θεός, Πύθιος, γιατί εκεί τάφηκε και σάπισε το φίδι αυτό -πύθω = σαπίζω.

Στην αρχαία Ελληνική μυθολογία συναντούμε δύο αναφορές που με τον Απόλλωνα και τα δελφίνια. Στην πρώτη αναφορά, η Η Νηρηίδα Αμφιτρίτη, κόρη του Νηρέα και της Δωρίδας μια μέρα χόρευε στη Νάξο εκεί την είδε ο Ποσειδώνας και θέλησε να την αρπάξει. Η Αμφιτρίτη επειδή ήθελε να κρατήσει την παρθενία της κρύφτηκε στον Ωκεανό πέρα από τις Ηράκλειες Στήλες, εκεί που ζούσε ο Άτλαντας. Ο Ποσειδώνας έστειλε πολλούς να την αναζητήσουν, μεταξύ των οποίων και ένα δελφίνι. Αφού βρήκε την Αμφιτρίτη, ο Ποσειδώνας για να τιμήσει το δελφίνι το τοποθέτησε στον ουρανό.

Ο άλλος μύθος συνδέεται με τη διάσωση του Αρίωνα έναν από τους σημαντικότερους μουσικούς της αρχαιότητας. Σύμφωνα με το μύθο ο Αρίωνας έλαβε μέρος σε μουσικούς αγώνες στη Σπάρτη όπου και νίκησε. Γνώρισε μεγάλες τιμές και απέκτησε πολλά πλούτη ταξιδεύοντας ακόμη και στις αποικίες της Κάτω Ιταλίας και της Σικελίας. Στον δρόμο για την επιστροφή στην Ελλάδα, ναύλωσε πλοίο από τον Τάραντα με κορίνθιους ναύτες, οι οποίοι όμως συνωμότησαν για να τον πετάξουν στη θάλασσα και να του κλέψουν τα χρήματα που είχε κερδίσει. Τότε ο Απόλλωνας, ντυμένος κιθαρωδός, φανερώθηκε σε όνειρο στον Αρίωνα και του είπε να φυλαχτεί από τους εχθρούς του και ότι ο ίδιος θα τον βοηθούσε.

Όταν οι ναύτες επιτέθηκαν στον Αρίωνα, εκείνος τους ζήτησε να παίξει για τελευταία φορά τη λύρα του. Στο άκουσμα της μελωδίας μαζεύτηκαν δελφίνια, τα αγαπημένα θαλάσσια πλάσματα του Απόλλωνα. Τότε, ο Αρίονας με πίστη στον θεό Απόλλωνα πήδησε στη θάλασσα και ένα δελφίνι τον πήρε στη ράχη του ως το ακρωτήρι Ταίναρο. Εκεί αφιέρωσε ανάθημα στον Απόλλωνα, ύστερα πήγε στην Κόρινθο και διηγήθηκε την περιπέτειά του στον Περίανδρο. Όταν το πλοίο που θα τον έφερνε αγκυροβόλησε στην Κόρινθο, ο τύραννος ρώτησε τους ναύτες πού ήταν ο Αρίων, εκείνοι του απάντησαν ότι είχε πεθάνει στο ταξίδι.

Ο Αρίωνας φανερώθηκε τότε μπροστά τους και ο τύραννος διέταξε να σταυρώσουν ή να ανασκολοπίσουν τους δολοφόνους. Σε ανάμνηση του γεγονότος ο Απόλλωνας μεταμόρφωσε σε αστερισμούς τη λύρα του Αρίωνα και το δελφίνι που τον έσωσε.

Επιλογές, επεξεργασία, επιμέλεια δημοσιεύσεων/αναδημοσιεύσεων Πλωτίνος

Μυσταγωγία- Μυθαγωγία

Είμαι η Θεϊκή σοφία...

«Είμαι η Θεϊκή σοφία. Είναι δύσκολο για τους ανθρώπους, ακόμη και για τους ευγενέστερους να με αναγνωρίσουν αμέσως, λόγω των πέπλων που με σκεπάζουν, γιατί σαν τον ουρανό, είμαι θύελλα μα συνάμα και γαλήνη. Είμαι η προσωποποίηση της λογικής, της τέχνης μα και της στρατηγικής και του πολέμου. Η επικράτηση της λογικής ενάντια στο παράλογο, της γνώσης, ενάντια στην δεισιδαιμονία.

Η Αρχαία Ελληνική ενόραση με κατέβασε στη γη, αλλά εγκατέλειψα τον Παρθενώνα, όταν αυτή τελικά παρέδωσε το πνεύμα της. Οι βάρβαροι, που εισέβαλαν στον κόσμο της τάξεως που έδωσαν οι νόμοι μου, αγνοούσαν το μέτρο και την αρμονία. Η ομορφιά τούς προκαλούσε φόβο και τους φαινόταν σαν κάτι κακό, για αυτό και με έδιωξαν. Όταν, σκορπίζοντας μια νύχτα δέκα αιώνων, φάνηκε η αυγή της Αναγεννήσεως, ξανακατέβηκα στη γη. 

Επισκέφθηκα τους ανθρωπιστές και τους φιλόσοφους μέσα στα κελιά τους, όπου με πάθος φύλαγαν στο βάθος των συρταριών τους μερικά βιβλία, τους ζωγράφους και τους γλύπτες στα εργαστήριά τους, που δεν ήταν παρά φτωχικά μαγαζάκια τεχνιτών.Από τη στιγμή που η σκέψη στα ανώτερα επίπεδά της είναι ελεύθερη, είμαι ακατάπαυστα αντικείμενο σεβασμού των επιστημόνων, των καλλιτεχνών και των φιλοσόφων. 

Ψάξε και θα βρεις, πίστεψε και θα δεις, συντονίσου και θα μεταμορφωθείς. Στοχάσου στο σύμβολο της γλαύκας, και σκέψου πως η νύχτα μπορεί να "κρύβει" την φύση γύρω μας, αλλά μας αποκαλύπτει το σύμπαν..! 

Με τα μάτια κλειστά, βλέπεις "αυτό" που δεν μπορείς να δεις με τα μάτια ανοικτά..!»

Μυσταγωγία- Μυθαγωγία, εμπνευσμένο από κείμενο του François Anatole Thibault

«Δημοκρατία και πληκτρολόγιο»

          
«Εκεί που συλλογίζεσαι Ποιος είσαι και τι έκανες / πόσο ανοίχτηκες στους άλλους για να σε δεχτούν / πόσο επιδείχτηκες στο κοινό για να τους αρέσεις /…..πόσο αντέδρασες……. αυτοί που έλεγαν ότι μάχονται για τους φτωχούς / όταν άκουγες να  δημιουργούν υπέρ των αδικημένων /…πόσο ενίσχυσες αυτούς που τους προσφέρθηκες να σε δυναστεύουν…» Τίτος Πατρίκιος, «Σε βρίσκει η ποίηση».

            Σε κάθε εκλογική αναμέτρηση έρχονται σε αντιπαράθεση η αλήθεια με το ψεύδος, το επιχείρημα με το σύνθημα, ο λαϊκισμός με τη λαϊκότητα, η δημαγωγία με την πειθώ, ο άνθρωπος - πολίτης με τον άνθρωπο – ιδιώτη, ο Λόγος με την Εικόνα και τέλος ο ρεαλισμός με την ουτοπία. Τα ζεύγη αυτά των αντιθέσεων αισθητοποιούν το επίπεδο - υγεία της δημοκρατίας, αλλά δοκιμάζουν και τις αντοχές της.

Η Δημοκρατία της Κρίσης

             Υπάρχει πάντα ο κίνδυνος στη «δημοκρατία της κρίσης» να επιπλέουν και να κυριαρχούν οι δημοκόποι, οι κόλακες, οι καιροσκόποι και οι έμποροι ονείρων. Οι άλλοι, οι απέναντι, οι θεματοφύλακες της «δημοκρατικής ηθικής» είτε σωπαίνουν είτε θεωρούνται ως γραφικοί και αθεράπευτα ιδεαλιστές.

            Βέβαια κάποιοι θα μπορούσαν να αντιτείνουν με πάθος πως η δημοκρατία ως πολίτευμα,τρόπος ζωής και φιλοσοφικής θεώρησης χαρακτηρίζεται από την εξουσία του Λόγου, με όλες τις σημασιολογικές του αποχρώσεις.Όσο η δημοκρατία λειτουργεί σωστά ο λόγος στοχεύει στην ανάδειξη και προβολή της πραγματικής εικόνας του κόσμου και των προβλημάτων της κοινωνίας. Χρησιμοποιεί ως μέσο τα επιχειρήματα και την πειθώ για την προαγωγή του κοινού συμφέροντος.

            Αντίθετα, η κρίση της δημοκρατίας ακυρώνει τον ορθολογισμό και δίνει το «δικαίωμα» στους δημαγωγούς να «φλυαρούν» εκμεταλλευόμενοι την άγνοια, τα προβλήματα και την ανασφάλεια του κοινωνικού σώματος. Οι δημοκόποι χρησιμοποιούν το λόγο για να παραπλανήσουν το λαό με στόχο την εξυπηρέτηση των δικών τους συμφερόντων (πολιτικών και οικονομικών). Προσεγγίζουν επιφανειακά και με απλό τρόπο την πραγματικότητα και με μέσα από τον ωκεανό «κενών» λέξεων χειραγωγούν την πολιτική βούληση του εκλογικού σώματος.

             Εμφανίζονται ως υπερασπιστές των λαϊκών συμφερόντων, ενώ στην ουσία είναι κατά βάθος «λαϊκιστές».Θωπεύουν τα κατ΄ επίφαση χάρισματά του και πάνω σε αυτά αναγορεύονται ως γνήσιοι λαϊκοί ηγέτες. Αποκρύπτουν την αλήθεια και στοχεύουν να είναι περισσότερο αρεστοίκαι λιγότερο ωφέλιμοιστο κοινωνικό σύνολο.

Η Ψηφιακή Δημοκρατία

             Πολλοί είναι εκείνοι που ως ανάχωμα στα φαινόμενα εκφυλισμού της δημοκρατίας αντιπροτείνουν τη «δημοκρατία του Η/Υ» ή την «ψηφιακή δημοκρατία». Στα θετικά αυτού του είδους της δημοκρατίας προσμερτώνται η ελεύθερη διακίνηση της πληροφορίας, ο ελεύθερος διάλογος, η διευκόλυνση κάποιων ομάδων ανθρώπων (άτομα με ειδικές ανάγκες, αγοραφοβικοί) και τέλος η κατάργηση των φυσικών εμποδίων που θέτουν ο χρόνος και ο χώρος.

            Ωστόσο υπάρχουν και οι αρνητές αυτής της δημοκρατίας που δημιουργεί την «ηλεκτρονική αγέλη»(Φρίντμαν) που εύκολα τη διαμορφώνουν «οι κοινωνικοί ναρκωτές»(ΜΜΕ) Σε αυτή τη δημοκρατία η προπαγάνδα ενσπείρει το φόβο της σκέψης και της αντίστασης ιδιαίτερα στους φτωχούς και ψυχολογικά ανασφαλείς. Έτσι η αγέλη των ψηφοφόρων είναι εύκολα διαχειρίσιμη, όσο κι αν χαρακτηρίζεται από τις παράλογες συναισθηματικές αντιδράσεις και από έναν ανερμήνευτο παρορμητισμό.

            «Η πρώτη προϋπόθεση της κοινωνικής ειρήνης, είναι το να έχουν οι φτωχοί το συναίσθημα της αδυναμίας τους να αντιδράσουν».(M. Barres)

            Στην αληθινή δημοκρατία οι άνθρωποι υπάρχουν ως συνειδητοποιημένες,αυτόνομες και ενέργειες πολιτικές οντότητες, που με τη δράση τους παράγουν πολιτική και καθορίζουν τις κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις. Αντίθετα στην «ψηφιακή»δημοκρατία η δράση υποκαθίσταται από το πληκτρολόγιο και οι κοινωνικές συλλογικότητες από την ηλεκτρονική αγέλη.Σε αυτήν κυριαρχούν το αγελαίο πνεύμα και η ετερονομία. Η αποπροσωποποίηση αντικαθιστά την «ταυτότητα»και οι αποφάσεις πηγάζουν από ένα πλήθος που έντεχνα καθοδηγείται από τους αόρατους μηχανισμούς παραπληροφόρησης - ποδηγέτησης. Σε αυτήν την περίπτωση η διασπορά των ψευδών ειδήσεων(Fakenews) καθίσταται ευκολότερη και η εξουσία τους είναι αποτελεσματικότερη.

            Η δημοκρατία,όμως, προϋποθέτει το πρόσωπο γιατί αυτό έχει ευθύνη και βούληση και όχι το «πληκτρολόγιο» που κρύβει το πρόσωπο και απενοχοποιεί το χειριστή. Στην πολιτική δημοκρατία, στη δημοκρατία της «αγοράς»(με την αρχαιοελληνική σημασία του όρου) πρωταγωνιστεί ως υποκείμενο ο πολίτης μέσα στα όρια που καθορίζει η «πόλη».

            Η«ψηφιακή» δημοκρατία ως πολίτευμα, παρά τις δυνατότητες συμμετοχής που τυπικά προσφέρει, απέχει από την ανθεκτική δημοκρατία και δεν είναι τίποτα άλλο παρά μία αλλοιωμένη εκδοχή της.

            Μπορεί η «ψηφιακή»δημοκρατία να εμποδίζει την εκμαυλιστικήσχέση - επαφή πολιτικού – ψηφοφόρου, αλλά επωάζει άλλες πολιτικές εκφυλιστικές τερατογενέσεις(πολιτική ανευθυνότητα, αγελαίο πνεύμα, αριθμοποίηση του πολίτη…).

«Του Πρώτου Ανδρός Αρχή….»

             Γιατί η δημοκρατία σε όλες τις εκδοχές της έχει ανάγκη από εκείνον τον πολίτη που γνωρίζει και μπορεί να κρίνει, να αμφιβάλει και να αντιμάχεται τη λογική - πρακτική της εξουσίας αλλά και να συναινεί και να αντιπροτείνει όπου και όταν αυτό κρίνεται αναγκαίο. Η δημοκρατία ορφανεύει όταν στους κόλπους της ζουν άτομα πολιτικά και βιολογικά «άνευρα».

            Η δημοκρατία χρειάζεται το «δήμο», αλλά και τον «έναν», όπως τον περιέγραψε ο Θουκυδίδης «Λόγω μεν δημοκρατία, έργον δε υπό του πρώτου ανδρός αρχή». Και για την αποφυγή ερμηνευτικών παρανοήσεων (μεταφραστικό λάθος) ο Θουκυδίδης δεν υμνολογεί την Ολιγαρχία, αλλά την αξιοκρατία στην επιλογή των αρχόντων (δεν μιλά για την υπό του «ενός» αρχή αλλά του «πρώτου»).

            Τα λόγια του Ελευθερίου Βενιζέλου παραμένουν επίκαιρα και λειτουργούν ως παρακαταθήκη για την υγιή λειτουργία της δημοκρατίας.

            «Οι πολιτισμένοι λαοί κερδίζουν την εξουσία με την ψήφο των πολλών, κυβερνώνται με την ικανότητα των ολίγων και μεγαλουργούν με την πνοή του ενός».

  Του συνεργάτη της Μυσταγωγίας – Μυθαγωγίας, Ηλία Γιαννακόπουλου, Φιλόλογου, Ιδεόπολις

Επιλογές, επεξεργασία, επιμέλεια δημοσιεύσεων/αναδημοσιεύσεων Πλωτίνος

Μυσταγωγία- Μυθαγωγία