Χαρακτηριστικές όψεις του Νεοπλατωνισμού

 

Η φιλοσοφία του Νεοπλατωνισμού αποτελεί μία από τις ευγενέστερες εκφράσεις του ανθρώπινου πνεύματος. Μπορεί να αναπτύσσεται μέσα σε ιστορικά συγκεκριμένη χρονική περίοδο, όμως εξαρτάται από αυτήν μόνο εν μέρει, καθώς επέδρασε πολυποίκιλα στην Πατερική θεολογία, τη Βυζαντινή, τη Μεσαιωνική, τη Νεώτερη και Σύγχρονη φιλοσοφία. 

Ο παγανιστικός Νεοπλατωνισμός οδηγήθηκε στη συγκρότηση ενός ολοκληρωμένου συστήματος σκέψης απαρτιζόμενο από κοσμολογικές, ηθικές, γνωσιολογικές, ψυχολογικές, θεολογικές, νοολογικές και φυσικές θεωρίες. 

Επίσης, προσέφερε μία στηριγμένη σε ανθρωπολογική βάση μεταφυσική ελπίδα για τη βίωση ενός μυστικού ταξιδιού της ψυχής. Εμπεριέχει ακόμη αστρολογικές και αστρονομικές θεωρίες, τις οποίες συνέδεσε με την τέχνη της μαντείας, αλλά και με τη θεωρία της συμπαντικής υπόστασης της Ψυχής και της Ψυχής του κόσμου. Ο κόσμος συχνά θεωρείται ως ένα παίγνιο ή μία φαρσοκωμωδία, όπου τα ανθρώπινα υποκείμενα εμπαίζονται και λοιδωρούνται, την οποία όμως ως τέτοια δεν θα πάρουν στα σοβαρά. 

Η νεοπλατωνική ψυχολογία αναφέρεται στη συμπαντική συνάφεια και αλληλεξάρτηση όλων των όντων, εντός της οποίας κάθε μεταβολή ενός μέρους επιδρά ομοιοπαθητικά σε ένα άλλο. Η αρμονία του όλου είναι σαν το παίξιμο μίας λύρας, στην οποία οι χορδές συντονίζονται μεταξύ τους. Μέσα σε αυτή την επικράτεια της κοσμικής συμπάθειας, οι άνθρωποι εντάσσονται όπως μπορούν, ενώ ανερχόμενοι την κλίμακα των υποστάσεων προσμένουν την ένωση με το Εν, εάν και μόνο γίνουν άριστοι. 

Η ζωή, η νόηση και το είναι,  συναποτελούν μία τριάδα στενά συνδεδεμένων όρων• οι παγιωμένες αξίες βρίσκονται στο βασίλειο των νοητών, εντός του Νου και όχι έξω από αυτόν: εκεί ανήκουν τα καθόλου, που συχνά αντιστοιχούν, χάρις σε μία απειρη δύναμη, σε κάθε επιμέρους ον. Ο Νεοπλατωνισμός θέλησε να αναδείξει την υπέρτατη αρετή, την οποία αντιπροσωπεύουν άνθρωποι που παρουσιάζονται να διαθέτουν εξαιρετική ωριμότητα και θεωρητική διαύγεια.

Παρά όλα αυτά, συνδυάζουν εκτός από τη διδασκαλία, συχνά, υπερφυσικά χαρίσματα, όπως την πρόβλεψη του μέλλοντος, διαίσθηση, αιώρηση, αποτελεσματικές μαγικές επικλήσεις και αντεπωδές. Προσχωρούν στον πανθεισμό και συνεχίζουν το παγανιστικό ιδεώδες, αν και αποδέχονται όλοι την προτεραιότητα της μία και μόνης, έστω απροσδιόριστης, πρώτης αρχής του παντός (Αγαθό, Εν, Θεός). Από αυτήν την αρχή απορρέει το σύνολο του υπαρκτού σύμφωνα με τις διαβαθμίσεις των υποστάσεων, που μετέχουν, λιγότερο ή περισσότερο, ανάλογα με τη μακρινή ή κοντινή απόστασή τους, στο Αγαθό. Η προσέγγιση του τελευταίου προϋποθέτει τη μύηση σε ένα είδος λογικής ενατενίσεως, ενώ ομοιάζει με την εισχώρηση του μυημένου των μυστηριακών τελετών στα άδυτα των αδύτων (Unio Mystica).

Πηγή

Επιλογές, επεξεργασία, επιμέλεια δημοσιεύσεων/αναδημοσιεύσεων Πλωτίνος

Μυσταγωγία- Μυθαγωγία