Φώς εκ των ένδων

Η ΘΕΙΑ ΟΥΣΙΑ

Ματαίως προσπαθεί κάποιος να φαντασθή παντελή ανυπαρξία του κόσμου. Εύκολα φανταζόμαστε μεταμορφώσεις, εύκολα φανταζόμαστε αόρατη ουσία στην οποία λανθάνει το σπέρμα του σύμπαντος, αλλά το μηδέν ουδέποτε πραγματικά η διάνοια θα κατορθώση να συλλάβη. Την σημασία του γεγονότος αυτού θα κατανοήση κάποιος όταν σκεφθή ότι κατά τον ίδιο τρόπο και ο οφθαλμός αδυνατεί να αρνηθή την ύπαρξη αντικειμένου το οποίο βλέπει ενώπιόν του ότι υπάρχει. Το αντικείμενο είναι φωτογραφημένο εντός του οπτικού οργάνου του και καμμία δύναμη, εξαιρουμένης της παραφροσύνης, δεν θα μπορέση να ματαιώση την πληροφορία την οποία το όργανο αυτό τηλεγραφίζει στον εγκέφαλο. Επίσης όσον αφορά την ουσία του κόσμου, καμμία δύναμη, εξαιρουμένης της καταστροφής της ψυχικής ισορροπίας, δεν μπορεί να ματαιώση την ταυτότητα της ανθρώπινης ψυχής προς την ουσία του κόσμου.

Η ουσία από την οποία ο κόσμος εξεπορεύθη και η ουσία από την οποία ο ανθρώπινος εγκέφαλος προέκυψε είναι μία και η αυτή. Η δική μας δε αδυναμία να φαντασθούμε παντελή ανυπαρξία δηλώνει όχι μόνον ότι η ανθρωπίνη ψυχή είναι μόριο της παγκοσμίου ουσίας αλλά ότι αυτή η ουσία δεν είχε ποτέ αρχή, και ακόμη, κατά συνέπειαν, ότι θα υπάρχη αιωνίως• το ότι ο υλικός κόσμος είχε αρχή δεν το αρνείται η διαίσθηση, ομολογεί δηλαδή ότι η ουσία του κόσμου υπήρξε κάποτε ανεκδήλωτη• υπήρξε δηλαδή εποχή κατά την οποία ο κόσμος δεν είχε ακόμη εκκολαφθή από την ουσία• περιεχόταν σε αυτήν σε σπερματική κατάσταση, ακριβώς όπως το ωόν περιέχει ολόκληρο το όν που μέλλει να εκκολαφθή.

 
Επ’ ευκαιρία ας αναφερθή ότι η λέξη ΩΟΝ είναι μία από τις πιο περίεργες συμπτώσεις λεξιγονίας και διασθήσεως. Η αμοιβαία μετάθεση του Ω και του Ο παράγει τις λέξεις Ο ΩΝ. Το άρθρο είναι σάμπως απαραίτητο υποδεικνύοντας την ενότητα της ουσίας και η μετοχή στον ενεστώτα χρόνο υπενθυμίζει το αιώνιο ΝΥΝ. Ένα είδος αμοιβαίας μεταθέσεως των στοιχείων από τα οποία η ουσία συνίσταται βεβαίως συνετέλεσε στην γένεση του κόσμου, κατά τον ίδιο τρόπο όπως ο ηλεκτρισμός παράγεται από ένα είδος αμοιβαίας μεταθέσεως των μορίων της ηλεκτριζομένης ύλης.

Η γένεση του κόσμου είναι η τρίτη πράξη του δράματος. Πρώτη είναι η ουσία αυτή καθ’ εαυτή, δεύτερη η δράση διά της οποίας τα μόριά της κινητοποιούνται. Πρώτα η δυάς σε ένα, έπειτα η τριάς σε ένα. Ο νόμος αυτός ισχύει όχι μόνον ως προς το σύνολον της ουσίας αλλά και ως προς κάθε μόριό της. Κάθε μόριο της ουσίας, επομένως, κάθε ψυχή είναι πρώτα δυάς σε ένα και έπειτα τριάς σε ενότητα.

Όπως το σύμπαν είναι εκδήλωση της παγκοσμίου ουσίας, έτσι και ο άνθρωπος είναι εκδήλωση της ψυχής. Το σύμπαν νοεί και αισθάνεται κατά τρόπον ανάλογο της καταπληκτικής απειρίας του. Επίσης ο άνθρωπος νοεί και αισθάνεται στην μικρότητά του. Έχει συναίσθηση του δικού του Εγώ, το οποίο είναι αντανάκλαση του μεγάλου και ακέραιου Εγώ, του οποίου συναίσθηση έχει το σύμπαν.

Η ψυχή αποτελείται από δύο στοιχεία, το άρρεν και το θήλυ, όπως το ύδωρ αποτελείται από οξυγόνο και υδρογόνο. Άρρεν και θήλυ είναι επίσης τα δύο συστατικά της ψυχής του Σύμπαντος, δηλαδή της Ουσίας. Το άρρεν και το θήλυ συλλειτουργούν στην Ουσία και δρουν από μέσα προς τα έξω. Η ουσία πάντοτε είναι ένδον, μέσα, αλλά το προϊόν της, ο Κόσμος, είναι εξωτερίκευση των ιδιοτήτων της. Ο ορατός κόσμος είναι χημική αλλοίωση της θείας ουσίας. ΓΙ αυτό η έρευνα των νόμων της ύλης οδηγεί στην γνώση των ιδιοτήτων της ουσίας – ιδιότητες που συγκεφαλαιώνονται σε δύο κυρίαρχες – πλήρης θέληση και πλήρης αγάπη, η διαφορετικά πλήρης Νους και πλήρης Καρδιά, ή άλλως τέλειο άρρεν και τέλειο θήλυ.

Σε αυτό το τέλειο θήλυ αρμόζει να αφιερώσω εδώ λίγες γραμμές. Το άρρεν είναι τόσο αναγνωρισμένο ώστε ελάχιστα χρήζει υπομνήσεως. Ο Νούς απολαμβάνει κάθε ευλάβεια και τιμή. Αλλά η Καρδιά; Ο Άνδρας κυριαρχεί αλλά η Γυναίκα; Τι θα ήταν η ανθρωπότητα εάν η Γυναίκα ανέβαινε στον αρμόζοντα θρόνο της; Θα ήταν αληθινή ανθρωπότητα και η έκφραση αυτή αρκεί για να δηλώση το μεγαλείο και το κάλλος της.

 
Η Καρδιά δεν τιμάται και γι αυτό η ανθρωπότητα δεν είναι αληθινή ανθρωπότητα. Ο Νούς και η Καρδιά δεν αποτελούν αρμονικό ζεύγος, και γι αυτόν τον λόγο οι επικρατούσες ιδέες είναι νοσηρές και παράφρονες. Ο Νους διαζευγμένος από την Καρδιά παραπαίει, επιδιώκει τα ανάξια επιδιώξεως και παραγνωρίζει τα πολύτιμα. Μη φωτιζόμενος από το αίσθημα θεωρεί τα συμφέροντα των άλλων άμοιρα σημασίας. Δεσπότης που κωφεύει στην έκφραση του πόνου, που αποκρούει τις αξιώσεις της Ειρήνης, σκληρός, άδικος και επιθετικός, αλαζών και περιορισμένος.

Λέγουν οι φιλόσοφοι ότι ο νούς τους ανθρώπου έχει όρια πέραν των οποίων αδυνατεί να προχώρηση. Αυτό είναι μεγάλη αλήθεια, και ο λόγος αυτού του περιορισμού είναι η διάζευξη του Νού από την Καρδιά. Δεν θα υπήρχε ορίζων στον οποίο το ανθρώπινο πνεύμα θα αδυνατούσε να εισδύση, εάν ετηρείτο η ισορροπία μεταξύ της άρρενος και της θήλειας φύσης του. Δεν θα υπήρχε βαθμός τελειότητος στον οποίο θα αδυνατούσε να φθάση. Δεν θα υπήρχε δόξα μεγαλύτερη από τις δυνάμεις του.

Ώ πόσο γλυκύτατα είναι τα μεταφορικά σχήματα δια των οποίων σποραδικώς εξεφράσθη στην ιστορία της ανθρωπότητος η μεγαλειότητα της Καρδιάς! Πόσο ματαίως τενίζουν οι πολλοί την εικόνα που παριστάνει την Παρθένο Μαρία να φέρη στις αγκάλες της το θαυμάσιο τέκνο της! Δεν κατανοούν την παράσταση. Δεν κατανοούν ότι η Μαρία είναι η Καρδιά και το κυανούν χρώμα της περιβολής της σημαίνει την ουράνια καταγωγή της.

Δεν κατανοούν ότι το νήπιο τέκνο της εικονίζει την αναγέννηση της ανθρωπότητος από την αδιάφθορη ουσία της μητρός της. Η αναδυομένη Αφροδίτη, η Παλλάς Αθηνά, η Ίσις, η Άρτεμις είναι μερικές ονομασίες του πάναγνου αυτού στοιχείου της ανθρωπίνης φύσεως.

Ας εξάρουμε το θήλυ μέρος της ατομικής και κοινωνικής μας συστάσεως, και ας το υψώσουμε στην φυσική του περιωπή εάν ενδιαφερώμαστε ολοκληρωτικά για την αρμονία και την πρόοδο. Άρρεν και θήλυ σε συλλειτουργία και ισοτιμία είναι καθολικός νόμος στην φύση. Όρος παραγωγής είναι το ζεύγος απανταχού. Η θεότης αυτή είναι γενέτειρα των πάντων καθ’ όσον συνίσταται σε ζεύγος αφού είναι ένα σε δύο – ένα σε τρία μαζί με το προϊόν. Οπουδήποτε και αν στρέψουμε τις έρευνές μας, βρίσκουμε την τριάδα αυτή, άρρεν, θήλυ και προϊόν, με διάφορες μορφές και ιδιότητες.

Η Φυσική, η Βοτανική, η Φυσιολογία, όλες οι επιστήμες παρέχουν άπειρη ύλη σχετικά με τις αρμονίες τις οποίες εξασφαλίζει η συλλειτουργία των δύο φύλων, είτε αυτά μας παριστάνονται ως όντα είτε ως δυνάμεις είτε ως φάσεις ενός συνόλου. Η κεντρόφυγος και η κεντρομόλος είναι η αρσενική και η θηλυκή δυνάμεις, όπως αρσενικό και θήλυ είναι τα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου.
Κάθε ιδέα ακόμη η οποία επέρχεται σε εμάς είναι προϊόν του έσωθέν μας ζεύγους, η δε ποιότητα της ιδέας απορρέει από την αρμονία του ζεύγους των δύο φύλων. Εάν το θήλυ είναι δούλο στο άρρεν, η ιδέα είναι νόθος, φρούδη, κακή. Εάν το θήλυ τιμάται, το προϊόν θα είναι φαεινό και σωτήριο.

Στην εκδήλωση του κόσμου, το θήλυ έρχεται μετά το άρρεν χρονολογικώς. Πρώτα βούλεται κάποιος και ύστερα ελκύεται. Πρώτα ποθεί και ύστερα κινείται. Πρώτα θέλει και ύστερα αγαπά. Αλλά όπως η θέληση είναι αρχαιότερη της αγάπης, έτσι και η αγάπη είναι ευγενέστερη της θελήσεως.

Η Αγάπη περιβάλλει με αίγλη εκείνον που αγαπά και ενώ επιβραβεύει αυτήν την αίγλη, προσθέτει στον εαυτόν του δύναμη (ισχύ) και ανδρισμό. Κατ’ αυτόν τον τρόπο η πηγή της δόξας του είναι το θήλυ στοιχείο της συστάσεώς του. Γι΄ αυτόν τον λόγο το θήλυ τάσσεται πριν από το άρρεν από απόψεως τιμής. Ο Νους μας εισάγει, η Καρδιά μας εξευγενίζει. Το άρρεν εργάζεται, το θήλυ εμπνέει. Ας τιμήσουμε το εμπνέον ας τιμήσουμε εκείνο δια του οποίου λυτρωνόμαστε και νικάμε. Ας το τιμήσουμε στο πρόσωπο κάθε γυναίκας. Η θεότητα προ πάντων «αγάπη εστί». Κάθε ελπίδα του μέλλοντος ανθρώπου στηρίζεται στο κύριο αυτό στοιχείο της θεότητος, το θήλυ στοιχείο. Bonte infinie, όπως ο Ρενάν προτιμά να ονομάζη τον Θεό είναι επιτυχής έκφραση, στον θηλυκό της τύπο, που ενθυμίζει την φύση του θείου. Αλλά είναι κάτι τι έξω από εμάς αυτή η Bonte infinie; 

                                                                     ΗΜΕΡΩΣΗ

Εφ΄ όσον η ψυχή μας θέλει να είναι εστία των ακτίνων της, δεν μπορεί παρά να εκδηλώνεται εντός μας η ομογενής με αυτήν ουσία. Το παν είναι να μη παύση η ψυχή μας να αναγνωρίζη ότι πριν από οποιοδήποτε πράγμα η λειτουργία της Καρδιάς, δηλαδή του εντός μας θήλεος, είναι το τιμιώτατο και το ιερώτατο, ότι πηγή όλων των ευγενών συλλήψεων του ανθρωπίνου πνεύματος, μεταξύ των οποίων η σύλληψη της πατρίδος, της οικογενείας κ.λ.π. είναι η εντός μας εστία της Bonte infinie.

Όταν αυτό το αναγνωρίζουμε και διαρκώς το θυμόμαστε, ζωογονούμε και αναπτύσσουμε αυτό το εντός μας υπάρχον πολύτιμο στοιχείο. Η ζωογόνηση και η ανάπτυξή του συνεπάγεται την αναγέννησή μας κατά τον προσημειωθέντα νόμο της τριάδος. Τότε η εντός μας Εστία καθίσταται και αυτή Bonte infinie και κατ΄αυτόν τον τρόπο η θεότητα κατοικεί εντός μας. Πραγματικά και αυτό ο Ρενάν, μολονότι εξωτερικός φιλόσοφος, το διαισθάνθηκε λέγοντας ότι «ο ευγενής φέρει πάντοτε εντός του την πηγή της ευγενείας». Η έννοια αυτή είναι η βάση κάθε θρησκείας και κάθε φιλοσοφίας. Σωτηρία της ψυχής σημαίνει ακριβώς τον εξευγενισμό του χαρακτήρος.

Πράγματι ο άνθρωπος τότε μόνον λυτρώνεται και σώζεται, όταν αφού διαμορφώση χαρακτήρα τον εξευγενίση υπό την επίδραση της Καρδιάς. Παράγεται εντός του ένας νέος άνθρωπος, νικητής της πλάνης δια της αγνότητος, αναγεννάται και καθίσταται σωτήρας όχι μόνον του εαυτού του, αλλά και των άλλων. Λάμπει ως Φοίβος Απόλλων, ως Ιησούς Χριστός, αληθής υιός Θεού, όπως ευλόγως απεκλήθη ο Ναζωραίος, ο Όσιρις, ο Ζωροάστρης, ο Κρίσνα, ο Μίθρας, ο Πυθαγόρας, ο Βούδας, οι οποίοι ανέπτυξαν την εντός τους ζωοδόχο και ζωοδότειρα Εστία μέχρι του βαθμού να καταστούν Ήλιοι που φωτίζουν και σώζουν απ το σκότος ολόκληρο το σύστημα, ολόκληρο Κόσμο, ακριβώς όπως ο Ήλιος φωτίζει και σώζει το ηλιακό μας σύστημα.

Για τον λόγο αυτόν το επί Γής στάδιο καθενός από τους προσημειωθέντες χαρακτήρες ταυτίσθηκε με την τροχιά του Ηλίου, η οποία και συμπίπτει με το στάδιο και την ιστορία γενικώς της ψυχής. Η ιστορία της ψυχής συνίσταται από την διηνεκή πρόθεση για ανάπτυξη των εντός μας λανθανουσών φυσικών δυνάμεων μέχρι τον βαθμό της τελειότητος. Η πρόθεση αυτή αρχίζει στον οιονδήποτε από την στιγμή που θα του γεννηθή η εντύπωση ότι η φύση του επιδέχεται καλλιέργεια, από την στιγμή που θα φιλοδοξήση ημέρωση, από την στιγμή που θα αισθανθεί ότι η ανθρώπινη φύση είναι τέτοιο ύφασμα ώστε αν θέλη, καλλιεργώντας την στο πρόσωπό του, μπορεί να μεταβάλει τον εαυτό του σε θησαυρό χάριτος και δυνάμεως. Τί μεταμόρφωση θα συνετελείτο επί προσώπου Γης, στο διάστημα μιας γενεάς εάν ο καθένας αναγνώριζε αυτό και το επεδίωκε!

“ΦΩΣ ΕΚ ΤΩΝ ΕΝΔΩΝ”, ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΟΣΔΡΑΚΟΥΛΗ

Επιλογές, επεξεργασία, επιμέλεια δημοσιεύσεων/αναδημοσιεύσεων Πλωτίνος