Η φιλοξενία στην Αρχαία Ελλάδα

 

Στην Αρχαία Ελλάδα η φιλοξενία εθεωρείτο πράξη αρετής. Τους ξένους προστάτευαν ο Ξένιος Δίας και η Αθηνά η Ξενία, όπως και οι Διόσκουροι Κάστωρ και Πολυδεύκης. Υπήρχε θεία απαίτηση για την περιποίηση των ξένων και εθεωρείτο αμάρτημα η κακή αντιμετώπισή τους. Η φιλοξενία ακολουθούσε μία ιεροτελεστία και παρέχονταν σε κάθε ξένο, ο οποίος ανεξάρτητα από την τάξη που ανήκε, μπορούσε να μείνει σε ειδικό δωμάτιο στον «ξενώνα».

Η φιλοξενία είχε σημαντική κοινωνική δύναμη, διότι μπορούσε να συνδέσει άτομα οποιασδήποτε τάξης, ακόμη και απλούς πολίτες με βασιλιάδες. Στα χρόνια του Ομήρου, σε όποιο σπίτι και αν πήγαινε ένας ξένος, θα έβρισκε φιλοξενία. Κάτι τέτοιο αφορούσε όλες τις Πόλεις Κράτη της Ελλάδας, αν και οι Θεσσαλοί και οι Αθηναίοι φημίζονταν ειδικά για τα φιλόξενά τους αισθήματα. Ο ξένος βέβαια της εποχής του Ομήρου δεν ήταν τουρίστας, αλλά αγγελιοφόρος, εξόριστος, ταξιδιώτης, κλπ.

Η αποδοχή ενός ξένου για φιλοξενία λεγόταν «εστιάν» ή «ξενίζειν» ή «ξενοδοχείν». Ο ξένος με την άφιξή του έκανε ευχές στην οικογένεια που τον φιλοξενούσε και στην αναχώρηση δεχόταν δώρα. Όταν εμφανιζόταν ένας ξένος, ο κύριος του σπιτιού ή στην περίπτωση σύμφωνα με τους αρχαίους Έλληνες «ξενοδόχος» ή «στεγανόμος», ή «εστιοπάμμων» ή «ναύκληρος», τον προσκαλούσε στο σπίτι του και παρέθετε γεύμα προς τιμή του.

Η πρόσκληση σε γεύμα λεγόταν «επί ξενία καλείν». Ο ξένος μετά από το καθιερωμένο λουτρό, φορούσε τα πολυτελή ενδύματα που του προσέφερε ο οικοδεσπότης και στη συνέχεια καθόταν τιμητικά σε θρόνο. Το γεύμα συνήθως διαρκούσε πολύ, ενώ στη συζήτηση συμμετείχε και η οικοδέσποινα. Ο ξένος μετά από τα γεύματα έλεγε κάποια ιστορία ή κάποιο ανέκδοτο. Στην περίπτωση που κάποια ημέρα της φιλοξενίας δεν έτρωγε μαζί με τον ξενοδόχο του, τότε αυτός του έστελνε τρόφιμα στον ξένο του.

Στους πρώτους ιστορικούς χρόνους βελτιώθηκαν οι συγκοινωνίες με αποτέλεσμα την ανάπτυξη του εμπορίου. Οι πολιτείες και οι κοινωνίες ήκμαζαν, όπως επίσης οι επιστήμες και οι τέχνες. Τα ταξίδια τότε έγιναν συχνά και πήραν μαζικό χαρακτήρα σε περιόδους αγώνων και εορτών. Οι ελληνικές πόλεις, σε περιπτώσεις εορτών, αθλητικών εκδηλώσεων και πανηγυρισμών, εκτός από το πλήθος των επισκεπτών, δέχονταν και αντιπροσωπείες από άλλες πόλεις. Τότε με τη μεσολάβηση της πολιτείας, η φιλοξενία ανατέθηκε σε ορισμένους πολίτες οι οποίοι αντιπροσώπευαν την πόλη, οπότε δημιουργήθηκε ο θεσμός της δημόσιας φιλοξενίας. Η δημόσια φιλοξενία συνήθως δημιουργούσε ισχυρούς δεσμούς ανάμεσα στις πόλεις, με αποτέλεσμα να συνάπτονται συνθήκες αμοιβαίας φιλοξενίας.

Την προστασία των ξένων σε κάθε πόλη επέβλεπαν οι «πρόξενοι», δηλαδή οι επίσημοι αντιπρόσωποι των άλλων πόλεων, μετά από ειδική συνθήκη που υπογράφονταν για αυτό. Έτσι δημιουργήθηκε ο θεσμός της «προξενίας». Ο θεσμός της προξενίας ισχυροποιήθηκε από την καθιέρωση των νομισμάτων σαν ανταλλακτικό ενδιάμεσο και από την διάδοση της γραφής και οδήγησε σε συνθήκες φιλίας πολλές ελληνικές πόλεις, αλλά και ελληνικές με ξένες πόλεις επίσης. Η συνθήκη προξενίας, συντάσσονταν και χαράσσονταν σε μαρμάρινες στήλες, ενώ ορισμένες φορές οι εκπρόσωποι αντάλλασσαν σύμβολα αμοιβαίας αναγνώρισης, όπως συνηθίζονταν στην περίπτωση της ιδιωτικής ξενίας. Την εποχή αυτή, η λέξη «ξενία», πολλές φορές χρησιμοποιήθηκε για να εκφράσει την έννοια της φιλίας. Σταδιακά δε ο θεσμός της προξενίας έβαλε τις βάσεις για να διαμορφωθεί και να λειτουργήσει ένας τύπος διεθνούς δικαίου μεταξύ των πόλεων -κρατών.

Κάθε καλεσμένος μπορούσε να φέρει όποιον ήθελε σε γεύμα. Αυτή n συνήθεια γέννησε μάλιστα μια ιδιαίτερη κατηγορία ανθρώπων, στην οποία έδωσαν το περιφρονητικό παρατσούκλι «παράσιτα». Ο Πλούταρχος έγραψε ένα ολόκληρο κεφάλαιο αφιερωμένο στο πρόβλημα: ως ποιο Βαθμό μπορεί να χρησιμοποιήσει κανείς αυτό το δικαίωμα χωρίς να ξεπεράσει τα όρια της καλής συμπεριφοράς.

Στο «Συμπόσιο» ο Πλάτωνας διηγείται ότι ο Αριστόδημος συνάντησε τον Σωκράτη με επίσημο ένδυμα και μαθαίνοντας ότι πηγαίνει στο τραπέζι του Αγάθωνα, αποφάσισε να τον συνοδεύσει αν και δεν ήταν καλεσμένος. Στο δρόμο ο Σωκράτης, απασχολημένος καθώς ήταν με ένα φιλοσοφικό πρόβλημα, Βράδυνε το βήμα του. Ο Αριστόδημος δεν παρατήρησε ότι ο φιλόσοφος έμεινε πίσω και μπήκε μόνος στο σπίτι του Αγάθωνα. Παρ’ όλα αυτά δεν βρέθηκε σε δυσάρεστη θέση: οι θύρες ήταν διάπλατα ανοιχτές, και ένας δούλος τον οδήγησε αμέσως στην τραπεζαρία, όπου ο Αγάθωνας τον υποδέχτηκε με μεγάλη χαρά, λέγοντάς του ότι ήθελε να τον καλέσει προσωπικά, μα δεν μπόρεσε να τον βρει.

Μόλις οι προσκαλεσμένοι έμπαιναν στο σπίτι, οι δούλοι τούς έβγαζαν τα υποδήματα. Θεωρούνταν αταίριαστο να κυκλοφορεί κανείς μέσα στο σπίτι με τα πέδιλα με τα οποία βάδιζε στο δρόμο. Πριν καθίσουν οι καλεσμένοι στο τραπέζι, τους έπλεναν και τους αρωμάτιζαν τα πόδια.

Μα ούτε κι ύστερα απ’ αυτή τη διαδικασία ήταν ωραίο να ρίχνεται κανείς στο φαγητό. Προηγούμενα οι καλεσμένοι περιφέρονταν στα δωμάτια, θαύμαζαν τα έπιπλα και τα αντικείμενα διακόσμησης και επαινούσαν την καλαισθησία του νοικοκύρη. Οι Έλληνες έδιναν μεγάλη σημασία στους καλούς τρόπους. Αυτό ζητούσε n εθιμοτυπία. Η συνήθεια να τρώει κανείς ξαπλωμένος, αν και άγνωστη στην ομηρική εποχή, ήταν παρ’ όλα αυτά πολύ παλιά, όπως αποδεικνύεται από τα ζωγραφισμένα αγγεία του 7ου αιώνα.

Σε κάθε κρεβάτι κάθονταν δυο άνθρωποι. Ξαπλώνονταν ακουμπώντας με τον αριστερό αγκώνα σε μαξιλάρι, έτσι που το στήθος τους ήταν μισοσηκωμένο. Αφού καθόταν όλος ο κόσμος, οι υπηρέτες έχυναν νερό στους καλεσμένους τους για να πλύνουν τα χέρια τους. έπειτα έφερναν κάτι τραπεζάκια χαμηλά, πάνω στα οποία ήταν έγκαιρα τακτοποιημένα τα φαγητά. ‘Έφερναν τόσα τραπεζάκια όσα κρεβάτια ήταν στην αίθουσα, δηλαδή σε κάθε τραπεζάκι έτρωγαν δύο άνθρωποι. Οι Έλληνες δεν χρησιμοποιούσαν πιρούνια και μαχαίρια. Κουτάλια είχαν, αλλά προτιμούσαν να τα αντικαθιστούν με μια κόρα ψωμί. Το φαγητό το έπιαναν με τα χέρια. Τις μερίδες τις σέρβιραν ψιλοκομμένες για να πιάνονται εύκολα.

Αναδημοσίευση από εδώ

Eπιλογές, επεξεργασία, επιμέλεια δημοσιεύσεων/αναδημοσιεύσεων Πλωτίνος

Ερμής ο Μυσταγωγός

Ο Ερμής, ο γιός της Μαίας και του Δία, θεωρείται μυσταγωγός και συνδέεται με τα αρχαία μυστήρια. Ο Ιάμβλιχος στο βιβλίο του “Τα Μυστήρια”, γράφει : 

« ο Θεός Ερμής, ο αρχηγός των λόγων, καλώς από παλαιά έχει στην παράδοση, ότι είναι κοινός σε όλους τους ιερείς. Ο δε όλης της αληθινής περί των Θεών γνώσεως προϊστάμενος, ένας είναι ο ίδιος σε όλους, στον οποίον και οι πρόγονοί μας τα ιδικά τους ευρήματα της σοφίας απέδωσαν, επωνομάζοντες ότι όλα τα σχετικά συγγράμματα είναι του Ερμού ».

Ο ρόλος του Ερμή ως προϊστάμενου της εσωτερικής λειτουργίας όλων των αρχαίων Μυστηρίων γίνεται φανερός ακόμη, εκτός από τα άλλα και από το επίθετο του ψυχοπομπού στον πνευματικό Όλυμπο της ελληνικής θρησκείας, που του είχαν δώσει. 

Γιατί ο Ερμής είτε χθόνιος , είτε Ολύμπιος, αφού εθεωρείτο « το αποθεωθέν πνεύμα της Γης », είχε από τους πνευματικούς νόμους τη θέση του αρχηγού των πνευμάτων και του καθοδηγητή των αρχηγών των μυστηριακών σκηνωμάτων, ιεροφαντών και μυσταγωγών και επομένως ήταν ο προϊστάμενος της μυστηριακής λειτουργίας.» 

Στενή είναι η σχέση του Ερμή κυρίως με τα αρχαιότατα Καβείρια Μυστήρια....

Από τον φίλο Τάκη 
 

Ο άνθρωπος είναι μικρογραφία της φύσης, Giordano Bruno

 

«Η φύση είναι ο θεός στα πράγματα»

Τζιορντάνο Μπρούνο

Για τους σύγχρονους αποτελεί ένα «μάρτυρα της επιστήμης», μιας και το 1600 οδηγήθηκε στην πυρά έπειτα από εντολή της Ιεράς Εξέτασης. Η φιλοσοφική σκέψη του Τζορντάνο Μπρούνο επηρέασε βαθύτατα τους αναγεννησιακούς φιλοσόφους και επιστήμονες, ενώ οι αστροφυσικοί τον θεωρούν ιδρυτή της Αστροβιολογίας! Πώς θα αντιδρούσατε όμως αν μαθαίνατε ότι ο Ιταλός φιλόσοφος είχε ταυτόχρονα στενότατες σχέσεις με το πεδίο που σήμερα αποκαλούμε φυσική μαγεία;

Κύριο γνώρισμα της φιλοσοφίας της Αναγέννησης στάθηκε η ποικιλία των φιλοσοφικών συστημάτων που περιέλαβε στους κόλπους της: οι φιλόσοφοι της Αναγέννησης εκδήλωναν το ενδιαφέρον τους για τις ιδέες των εκπροσώπων του νεοπλατωνισμού, τις απόψεις του Επίκουρου, τη διδασκαλία της στωικής φιλοσοφίας, τις αντιλήψεις του Λουκρήτιου και του Κικέρωνα. Ακόμη και η διδασκαλία του Αριστοτέλη, η οποία γενικώς απορρίφθηκε, συνέχιζε να καλλιεργείται στη σχολή της Πάδοβα.

Οι Ιταλοί που συμμετείχαν σε αυτή την προσπάθεια αναγέννησης δίνουν μεγάλη αξία στη φυσική και γήινη ζωή και είναι διαποτισμένοι από το διονυσιακό πνεύμα. Το ενδιαφέρον των φιλοσόφων στρέφεται στη μελέτη της φύσης, η οποία δεν βασίζεται στην αυθεντία του Αριστοτέλη, αλλά έχει ως οδηγό της τη διανόηση του Πλάτωνα, χάρη στην αποφασιστική συμβολή της Ακαδημίας της Φλωρεντίας, η οποία ιδρύθηκε από τον Κόζιμο των Μεδίκων το 15ο αιώνα. Ο Κόζιμο ανέθεσε τη διεύθυνση της Ακαδημίας στον Φιτσίνο, ο οποίος μετέφρασε στα λατινικά έργα του Πλάτωνα και του Πλωτίνου, καθώς και τα ερμαϊκά κείμενα.

Το νεοπλατωνικό ρεύμα που αναπτύχθηκε στη Φλωρεντία, η δημοσίευση των συγγραμμάτων του Ιάμβλιχου σχετικά με τα μυστήρια της Αιγύπτου, οι εργασίες του Πίκο ντέλα Μιράντολα για την εβραϊκή Καμπάλα, οι αναφορές του Palingenius για επαφές με ευλογημένα πνεύματα, η απόκρυφη φιλοσοφία του Αγρίππα, καθώς και η ανεκτικότητα απέναντι στις άλλες θρησκείες, όπως τη χριστιανική και τη μωαμεθανική, προετοιμάζουν το έδαφος για τον Τζορντάνο Μπρούνο.

Οι βάσεις της φιλοσοφίας του επιστήμονα

Η φιλοσοφία του Τζορντάνο Μπρούνο (1548-1600) περιστρέφεται γύρω από τρία βασικά κέντρα: το Εν, τον κόσμο και τον άνθρωπο. 

Το Εν για τον Μπρούνο είναι ακίνητο, άπειρο, χωρίς τέλος και όρια. Δεν μετακινείται, δεν πολλαπλασιάζεται, δεν φθείρεται και δεν μεταβάλλεται – δεν είναι ούτε ύλη ούτε μορφή· δεν μπορεί να μετρηθεί ή να συγκριθεί. Όλα όσα έχουν υπόσταση στο άπειρο έχουν ασήμαντες διαφορές μεταξύ τους.

Το Εν είναι αιώνιο, ενώ οτιδήποτε άλλο είναι προσωρινό. Ως απλό και αδιαίρετο, γεμίζει όλα τα πράγματα και κατοικεί σε όλα τα μέρη του Σύμπαντος. Ως προς τις κοσμολογικές αντιλήψεις του, ο Μπρούνο επηρεάστηκε από τον Κοπέρνικο και τον Νικόλαο Κουσανό. Ο πρώτος, στο έργο του “De revolutionibus orbium celestium”, ανέπτυξε ένα σύστημα βάσει του οποίου η Γη και ο Ήλιος άλλαξαν τις παλιές τους θέσεις, έτσι ώστε η Γη πλέον να κινείται γύρω από έναν ακίνητο Ήλιο.

Ο δεύτερος αναφέρθηκε σε ένα άπειρο Σύμπαν το οποίο δεν έχει κέντρο. Ως εκ τούτου, ανατράπηκε η άποψη που είχαν διατυπώσει πρώτα ο Αριστοτέλης και στη συνέχεια ο Πτολεμαίος, ότι δηλαδή η Γη είναι το κέντρο του κόσμου γύρω από το οποίο περιστρέφονταν ο Ήλιος και τα άλλα ουράνια σώματα. Η εικόνα που είχαν ο Αριστοτέλης και ο Πτολεμαίος για το Σύμπαν ήταν η μορφή ενός κλειστού συστήματος που είχε περατά όρια ή σύνορα.

Αντίθετα, για τον Μπρούνο η πραγματικότητα είναι διαφορετική. Το Σύμπαν είναι ανοικτό, απέραντο, χωρίς κανένα κεντρικό σύστημα αναφοράς. Στα έργα του “La Cena de le Ceneri” και “De L’infinito”, θεωρεί τον κόσμο άπειρο, συνεπώς, δεν υπάρχει κανένα σώμα στο κέντρο ή στο άκρο ή ανάμεσά τους. Μπορούμε απλώς να κάνουμε λόγο για σχέσεις ορισμένων σωμάτων με άλλα σώματα. Μέσα στο άπειρο Σύμπαν υπάρχουν άπειροι ήλιοι και πλανήτες. Δίκαια λοιπόν θεωρείται ο εκπρόσωπος της θεωρίας ενός αποκεντρωμένου και άπειρα κατοικημένου Σύμπαντος. Επηρεασμένος από τον Πλάτωνα, υποστήριξε ότι ο κόσμος που βλέπουμε δεν είναι ο πραγματικός. Αυτό που αντικρίζουμε είναι οι σκιές της πραγματικότητας, οι σκιές των ιδεών.

Ο μαγικοθρησκευτικός δρόμος που προτείνει ο Μπρούνο, ο οποίος θα οδηγήσει τον άνθρωπο από το σκοτάδι στο ηλιακό φως, θυμίζει πολύ το δρόμο που προτείνει ο Πλάτων στην Πολιτεία (514α & 517α) για να βγει ο δεσμώτης από τη σπηλιά.

 

Η παγκόσμια ψυχή

Ο Μπρούνο δέχεται ότι ο κόσμος είναι έμψυχος και ότι υπάρχει μια μορφική αρχή, η παγκόσμια ψυχή, η οποία δίνει ψυχή και ζωή σε όλα τα μέρη του Σύμπαντος. Η ψυχή του Σύμπαντος είναι ταυτόχρονα αρχή και αιτία των φυσικών πραγμάτων. Όταν εμψυχώνει, απλώνεται στα μορφικά μέρη του Σύμπαντος, όταν όμως διευθύνει και κυβερνά, δεν είναι αρχή αλλά αιτία. Έχει τον έλεγχο των σύνθετων πραγμάτων και καθορίζει τη σταθερότητα των μερών. Είναι μία, αλλά μπορεί να διαμορφώσει διάφορα σχήματα – γεμίζει όλα τα πράγματα, όχι όμως κατά τον ίδιο τρόπο. Για να εξηγήσει τη δυνατότητα της παγκόσμιας ψυχής να είναι πανταχού παρούσα μέσα στο όλον και μέσα σε κάθε μέρος του, την παρομοιάζει με μια φωνή η οποία ακούγεται σε ολόκληρο το δωμάτιο αλλά και σε κάθε μέρος του ξεχωριστά.

Η παγκόσμια ψυχή δεν είναι αδιαίρετη όπως ένα σημείο, αλλά κατά κάποιον τρόπο απλώνεται, όπως η φωνή, σε όλα τα μέρη του Σύμπαντος και τα περιβάλλει. Στη διαμόρφωση της άποψής του για την παγκόσμια ψυχή επηρεάστηκε και από τον Φιτσίνο. Η παγκόσμια ψυχή συνδέει το σώμα με το πνεύμα. Όπως στον κόσμο υπάρχουν δύο ριζικά διαφορετικές οντότητες, η κοσμική ψυχή και το κοσμικό σώμα, που συνδέονται με το κοσμικό πνεύμα, έτσι και στον άνθρωπο το σώμα του και η ψυχή του επικοινωνούν χάρη σε μια τρίτη οντότητα, το πνεύμα του.

 

Η μαγική σύνδεση με το Σύμπαν

Ο άνθρωπος είναι για τον Μπρούνο η μικρογραφία της φύσης, ο μικρόκοσμος που αναπαριστά το μακρόκοσμο του Σύμπαντος. Έτσι, ο άνθρωπος είναι σε θέση να γνωρίσει τη φύση με άμεσο, ενορατικό, εσωτερικό τρόπο και όχι μέσα από την εξωτερική θεώρηση των πραγμάτων. Στο έργο του “Spaccio de la bestia trionfante”, εξηγεί ότι σε κάθε άνθρωπο αντανακλάται ο κόσμος, το Σύμπαν. Κάθε μετασχηματισμός που συντελείται στον ουρανό έχει συνέπειες στην προσωπικότητα του ανθρώπου.

Η μαγική αντίληψη, η μνήμη και η φαντασία είναι οι γέφυρες που συνδέουν τον άνθρωπο με τον κόσμο και τη θεότητα. Η συνέχεια μεταξύ του ενός, του απόλυτου και του ανθρώπου εξασφαλίζεται με τη μεσολάβηση της ψυχής. Με βάση την αρχή της συνέχειας, ανάμεσα σε δύο ακραίους όρους παρεμβάλλεται πάντα ένας τρίτος, ενδιάμεσος όρος που λειτουργεί ως συνδετικός κρίκος βάσει του οποίου εξασφαλίζεται η συνέχεια στο Σύμπαν.

Η μελέτη του φυσικού κόσμου κατά τον Μπρούνο αποτελεί την αληθινή μορφή φιλοσοφίας που είναι ικανή να μας αποκαλύψει τα μυστικά του Σύμπαντος και να μας εξασφαλίσει έγκυρη γνώση. Όπως και ο Φιτσίνο, έτσι και ο Μπρούνο πιστεύει ότι ο άνθρωπος δεν ερμηνεύει απλώς τον κόσμο, αλλά έχει τη δυνατότητα να παρεμβαίνει στη φύση και να επηρεάζει τη συμπεριφορά της για το καλό του ανθρώπινου γένους.

Η ύλη είναι εκείνη που εμπεριέχει τις μορφές και τις περιπλέκει. Ο καλύτερος αυτός γονέας, γεννήτορας και μητέρα των φυσικών πραγμάτων είναι, επομένως, θείο πράγμα. Η ύλη δεν επιθυμεί τη μορφή για τη διατήρησή της, εφόσον το φθαρτό δεν διατηρεί το αιώνιο. Επιπλέον, η ύλη έχει όλα όσα είχε πριν βρεθεί η μορφή και μπορεί ακόμη να έχει και άλλες μορφές. Ολόκληρη η φιλοσοφία του Μπρούνο αναπτύσσεται άρα γύρω από την ιδέα ενός νου που απελευθερώνει τον άνθρωπο από κάθε μορφή υποδούλωσης.

 Ο Μπρούνο και η μαγεία

Με δεδομένη την ανάπτυξη της μαγείας την περίοδο της Αναγέννησης, δεν πρέπει να εκπλήσσει το γεγονός ότι ο Τζιορντάνο Μπρούνο από πολύ νωρίς ενδιαφέρθηκε γι’ αυτήν. Ήδη σε ένα από τα πρώτα του έργα, το “De umbris idearum”, επιχειρεί να θεμελιώσει την τέχνη της μνήμης πάνω σε ένα πλήθος εικόνων, οι οποίες αναπαριστούν την ιστορία των διαφόρων πολιτισμών της ανθρωπότητας καθώς και του Σύμπαντος. Όταν κάποιος βλέπει αυτές τις εικόνες, ανακαλεί στη μνήμη του την εξέλιξη της ανθρωπότητας και τη δημιουργία του Σύμπαντος.

Έτσι, η συνείδηση ακολουθεί μια ανοδική πορεία και περνά από μια κατάσταση θεωρητικά κατώτερη σε μια ανώτερη. Στο “De la causa, principio e Uno”, συνέλαβε μια νέα θεώρηση της θεότητας, άκρως αντιχριστιανική και ολοκληρωτικά μεταφυσική και μαγική. Εδώ υποστηρίζει ότι η θεότητα ενυπάρχει στον καθένα μας και στον πλανήτη μας, όπως ακριβώς ενυπάρχει στα ουράνια σώματα. Για το λόγο αυτό ο άνθρωπος μπορεί να αντιληφθεί τους νόμους που διέπουν τη φύση και να απελευθερωθεί από το φόβο των άγριων θεοτήτων που κυβερνούν το Σύμπαν.

Στο “De rerum principiis”, γίνεται ακόμη πιο συγκεκριμένος και αναφέρεται στα ουράνια σώματα. Απορρίπτει την αξία των σωμάτων αυτών και ασκεί δριμύτατη κριτική στα αστρολογικά βιβλία. Εξαιτίας της λαθεμένης ταύτισης των πλανητών με τα ουράνια σώματα, έχει προκληθεί σύγχυση. Η φθορά που έχουν υποστεί οι μαγικές τέχνες οφείλεται στην εξάπλωση της πλάνης αλλά και στην επιθυμία να κρατηθούν τα μυστικά των τεχνών μακριά από τους αδαείς. Γι’ αυτό η πλανητική αστρολογία χρειάζεται ανανέωση.

Στα τρία επόμενα έργα του ο Μπρούνο φαίνεται να έχει εμβαθύνει ακόμη περισσότερο στη μαγεία. Στο πρώτο, το “De magia”, δείχνει στον άνθρωπο το δρόμο για να ενωθεί με το Σύμπαν και τους θεούς και να φτάσει στην αληθινή γνώση. Στο δεύτερο, το “Theses de magia”, παρουσιάζει τα δύο είδη τα ανθρωπότητας, ένα ανώτερο και ένα κατώτερο, τα οποία διακρίνονται από την ικανότητά τους να ελέγχουν τις διαδικασίες της συνείδησης με τη βοήθεια της μαγείας. Τέλος, στο “De magia mathematica”, απορρίπτει τον παραδοσιακό ρόλο που δίνεται στην παγκόσμια ψυχή και στα άστρα και καλεί όλους να ερευνήσουν τον τρόπο με τον οποίο αλληλοεπηρεάζονται διαφορετικά είδη.

Έργο της ίδιας περιόδου αποτελεί και το “De vinculis in genere”, όπου ο Μπρούνο παραθέτει το πλέγμα των δεσμεύσεων που καλύπτει το Σύμπαν και αποτελείται από τον Θεό, τη φύση και το πεπρωμένο. Ο ρόλος του μάγου έγκειται, εν ολίγοις, στην ικανότητά του να εφαρμόζει ένα σύνολο μαγικών δεσμών κι να ενώνει τον εαυτό του με τους ανθρώπους.

Η Αναγέννηση των μάγων

Κατά την Αναγέννηση η μαγεία αποκτά ξεχωριστή θέση στον κόσμο της διανόησης, χάρη στην έκδοση των Χαλδαϊκών Χρησμών (συλλογή ανατολίτικων αποφθεγμάτων, στην οποία περιλαμβάνονται τόσο πυθαγόρεια όσο και πλατωνικά στοιχεία), των ερμαϊκών κειμένων και του συγγραφικού έργου του Πλωτίνου στα λατινικά. Την περίοδο αυτή δημιουργείται ένας νέος τύπος διανοούμενου, ο μάγος, που δεν είναι παρά ο σοφός που δρα. Αποστολή του δεν είναι απλώς να διερευνήσει τη φύση και να επισημάνει τις άδηλες δυνάμεις της, αλλά να προσπαθήσει να τις χειριστεί με τρόπο μαγικό, ώστε να τις αξιοποιήσει προς όφελος του ανθρώπινου γένους.

Το είδος αυτό της μαγείας, της καλούμενης φυσικής μαγείας, αποσκοπεί στην αξιοποίηση των άδηλων δυνάμεων του φυσικού κόσμου προς όφελος του ανθρώπου και δεν πρέπει να συγχέεται με τη μαύρη μαγεία, σκοπός των εκπροσώπων της οποίας είναι να χειριστούν τις υπερφυσικές δυνάμεις ώστε να προκαλέσουν βλάβη στους συνανθρώπους τους.

Ο όρος έφτασε στο ζενίθ του σε συνδυασμό με το θαυμασμό για την αρχαιότητα και το νεοπλατωνισμό. Ο Κορνήλιος Αγρίππας έφερε τη μαγεία και την αστρολογία στο χώρο της επιστήμης, ενώ ο Παράκελσος, ένας από τους πατέρες της σύγχρονης χημείας, απομακρύνθηκε από την αλχημεία. Ο Μαρσίλιο Φιτσίνο αναφέρθηκε στη magia naturalis με θετικό τρόπο, αντικαθιστώντας στο σύστημα της μαγείας του τις δαιμονικές δυνάμεις από αστρολογικές και πλανητικές πράξεις. Με τη vis imaginative ο μάγος μπορούσε να ελέγξει τις δυνάμεις αυτές και να τις εκφράσει στην τέχνη με τη βοήθεια φυλαχτών, στη ρητορική και την ποίηση με μαγικές ρήσεις, στη μουσική με το ρυθμό. Με τον τρόπο αυτόν μπορούσε να επηρεάσει την ψυχή, τη δική του και των άλλων, αλλά και τα άψυχα αντικείμενα, περιορίζοντας τον εαυτό του στο υλικό Σύμπαν και αποκλείοντας τη χριστιανική και αγγελική ιεραρχία από το μαγικό του σύστημα.

Σημείωση:

Το κείμενο αυτό αποτελεί την εισαγωγή του βιβλίου «Giordano Bruno: Περί μαγείας», που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις «Εξάντας».

Έρως, η Αρχέγονη Όψη του "Θείου

Η Ορφική «Αντίληψη» για την Ύπαρξη, για τον Κόσμο, ξεκινά πάντα από το Χάος. «Εν Αρχή Ην το Χάος». Έτσι ξεκινούν όλες οι Θεογονίες που έχουν Ορφική Προέλευση, όπως αυτή που διέσωσε ο Αριστοφάνης στις «Όρνιθες». Ακόμα και η Θεογονία του Ησιόδου που είναι «αιρετική», με «εξωτερικό χαρακτήρα», δεν τολμά να απομακρυνθεί από Αυτή την Αρχή και μιλά μετά για την Γη και τον Έρωτα.

Το Χάος είναι Αυτό όπου η Αντίληψη Σταματά γιατί δεν μπορεί να συλλάβει τίποτα. Όχι ότι δεν υπάρχει τίποτα. Αλλά Αυτό που Υπάρχει δεν έχει Ιδιότητες. Είναι Πολύ Μεγάλο για να χωρέσει σε μια περιορισμένη αντίληψη. Έτσι η Αντίληψη Στέκεται Ακίνητη μπροστά στο Θέαμα της Αληθινής Ύπαρξης που ενώ Προσεγγίζεται σαν Κενό, στην πραγματικότητα, Είναι Πλήρες Ζωής, Δημιουργικής Δύναμης και Συνεχούς Κίνησης κι Αλλαγής.

Κι ενώ Αυτό το Ολοζώντανο Πλήρες Κινείται Συνεχώς δεν Αλλοιώνεται σε τίποτα αλλά Παραμένει Αιωνίως Σταθερό στον Εαυτό Του. Όλα όσα Δημιουργούνται και «Φαίνονται» δεν είναι παρά Δραστηριότητες, «Φαινόμενα».

Έτσι το Πρώτο που Αναδύεται από το Χάος , από το Βάθος της Κοσμικής Νύχτας, είναι η Δημιουργική Δύναμη που θα Φέρει στην Ύπαρξη τα Πάντα: η Αντίληψη. Η Αντίληψη που Διερευνά τα Βάθη της Ουσίας, Βιώνει την Απεραντοσύνη της Ύπαρξης κι Αποκαλύπτει την Ενότητα των Πάντων.

Το Θεολογικό Όνομα της Δύναμης είναι «Έρως».

Ο Πλάτωνας αφιέρωσε ένα Διάλογό του σε Αυτόν τον Αρχαίο Θεό. Το «Συμπόσιο» είναι μαζί με την Πολιτεία, τον Φαίδωνα και τον Φαίδρο, από τους πιο σημαντικούς Διαλόγους του. Ο Πλάτωνας δεν αναφέρεται στην Ορφική Θεολογία, επειδή υπήρχε απαγόρευση να μιλάς για τα Ιερά σε αμύητους, αλλά στον Ησίοδο. Ήδη από τις εισαγωγικές ομιλίες του Συμποσίου ο Έρωτας Ορίζεται σαν ο Πρώτος Θεός, ο Αρχαιότερος Όλων των Θεών που γνωρίζουν οι άνθρωποι. Και σιγά-σιγά, μέσα από την απλή συζήτηση, ο Πλάτωνας Αποκαλύπτει την Αληθινή Φύση του Θεού. 

Ο Έρωτας είναι στον Θρησκευτικό Συμβολισμό ο Μυστηριώδης Θεός Ζαγρέας, ο Χειμωνιάτικος Θεός, ο Διόνυσος της Δελφικής Λατρείας που το άλλο Πρόσωπό του είναι ο Απόλλωνας. Είναι ακόμα ο Διόνυσος, ο Θεός της Φύσης, ο Θεός της Άνοιξης, ο Θεός της Διονυσιακής Λατρείας και των Ιερών Οργίων (όπου «Όργια» είναι «Ιερά Έργα», Ιερή Πράξη, Μυστήριο, Τελετουργική Ανάβαση στην Θεότητα – είναι οι χριστιανοί που από μίσος στην Αρχαία Θρησκεία κι όσους την ακολουθούσαν, δυσφήμησαν την λέξη, στην προσπάθειά τους να καταστρέψουν και να εξαφανίσουν την Αρχαία Θρησκεία). Είναι ακόμα ο Απόλλωνας, ο Θεός του Θερινού Φωτός και του Θριάμβου της Φύσης. Είναι ακόμα ο Βάκχος των Μυστηρίων του Φθινοπώρου, ο Ελευθερωτής που Οδηγεί τις Ψυχές Πίσω στην Πηγή τους, στο Μυστηριώδες Άγνωστο (που το Τελετουργικό Όνομά του, στα Ελευσίνια Μυστήρια είναι «Ίακχος»).

Στους κατοπινούς αιώνες (μετά τον Ορφέα), στην Θεολογική Αντίληψη των Σοφών το Χάος «Ταυτίζεται» με τον Υπέρτατο Πατέρα Θεό Δία κι ο Αρχέγονος Θεός, ο Έρωτας, «ταυτίζεται» με τον Διόνυσο, τον «Γιό του Θεού»… Από «εδώ» πηγάζει όλη η χριστιανική θεολογία των χριστιανών θεολόγων των πρώτων μεταχριστιανικών αιώνων.

Στην Φιλοσοφική Γλώσσα της Ορφικής Φιλοσοφίας (κι εδώ ανήκουν όλοι οι Μεγάλοι Αρχαίοι Έλληνες Σοφοί) ο Έρωτας είναι το Όντως Ον, το Είναι του Πλάτωνα, Αυτό που μπορεί η Αντίληψη να συλλάβει σαν η Βάση της Ύπαρξης. Είναι ο Λόγος, σαν Συνειδητή Παγκόσμια Δημιουργική Δύναμη, όπως θα την περιγράψει ο Ηράκλειτος και θα την «αναλύσουν» οι Στωικοί… κι από εδώ πηγάζει η αντίληψη του «Χριστιανικού Λόγου».

Αλλά τι είναι στην «Φύση Του» ο Έρωτας; Ο Πλάτωνας κάνει στο Συμπόσιο μια θαυμαστή ανάλυση και προσεγγίζει το θέμα από πολλές απόψεις πριν Φτάσει στην Αποκάλυψη της Αληθινής Φύσης του Θεού. Σιγά-σιγά, ακολουθώντας τον Πλάτωνα, θα τα διερευνήσουμε όλα αυτά.

Ο Έρωτας Είναι η Ύπαρξη, η Βάση της Ύπαρξης, η Ουσιαστική Ενότητα αλλά και η Δημιουργική Δύναμη που Φανερώνει τα Πάντα. Τα Πάντα δια Αυτού Γίνονται.. Μέσα στην Ενότητα που Πάντα Λειτουργεί σαν Βάση Διακρίνεται το Υποκείμενο από το Αντικείμενο και μέσα στην Αντίληψη Διακρίνεται το Θετικό από το Αρνητικό. Έτσι ενώ στο Βάθος Διατηρείται Πάντα η Ενότητα στην Επιφάνεια Κυριαρχεί η Αντίθεση των Δυνάμεων, που η Δυναμική Σχέση τους θα Οδηγήσει στην Δημιουργία Όλων των Πραγμάτων. Όλα όμως όσα εξελίσσονται, εξελίσσονται Πάνω στην Μοναδική Βάση Μιας Ενοποιημένης Ύπαρξης. Βλέποντας Πίσω από τα Φαινόμενα μας Αποκαλύπτεται η Αρχική Ενότητα.

Κι έτσι ενώ Όλα Αρχίζουν από το Σημείο «Μηδέν», κάνοντας ένα Ολόκληρο Κύκλο στην Ύπαρξη, γυρίζουν πάλι στο Αρχικό Μηδέν (που είναι το Μηδέν της Ζωής, της Πληρότητας μέσα στην «Ανάπαυσή» της κι όχι το «τίποτα»). Η Ύπαρξη, η Ζωή, η Δημιουργία είναι Κύκλος. Κι αυτό που Ισχύει σε Παγκόσμια Κλίμακα, σε Κοσμικό Χρόνο, ισχύει και στην Ύπαρξη, στην Ανάδυση της Ύπαρξης και στην ζωή της μέσα στους κόσμους. Ισχύει και στην ανθρώπινη ζωή. Και το βλέπουμε να συμβαίνει και στον Κύκλο της Φύσης και στην ετήσιο κύκλο των εποχών.

Στον Ετήσιο Κύκλο οι Αρχαίοι Σοφοί είδαν όχι μόνο ένα Σύμβολο της Παγκόσμιας Ζωής αλλά και την δυνατότητα να εντάξουν την κοσμική εξέλιξη μέσα στον ανθρώπινο χρόνο και να συνδυάσουν την καθημερινή ζωή τους με την ζωή της Φύσης. Καθιέρωσαν πολύ σοφά, τουλάχιστον πριν 3.000 χρόνια Ιερές Γιορτές του Χειμώνα, της Άνοιξης, του Θέρους και του Φθινοπώρου και τις συνδύασαν με την Ανθρώπινη Πορεία προς την Ολοκλήρωση, με την Μύηση στην Αλήθεια.

                                            

Οι Ιερές Γιορτές έλαβαν (από τον Ορφέα και τους Ορφικούς) ένα Καθαρά Εσωτερικό Περιεχόμενο, ενώ απέκτησαν με τον Πεισίστρατο και τους Πεισιστρατίδες στην Αθήνα ένα Καθαρά Δημόσιο Χαρακτήρα, χωρίς να αποκοπούν από την Εσωτερική Σημασία τους. Ο Ορφισμός έγινε έτσι επίσημη θρησκεία του Αθηναϊκού Κράτους.

Τελικά, μέσα από τον λόγο του Πλάτωνα στο Συμπόσιο αποκαλύπτεται ότι στον Έρωτα Οφείλονται Όλα. Ο Έρωτας είναι η Αρχική Ενότητα της Ύπαρξης, το Είναι στο Οποίο Μετέχουν όλα τα όντα. Στον Έρωτα Οφείλονται οι Δημιουργικές Διακρίσεις και οι Αντιθέσεις. Αλλά και στον Έρωτα Οφείλεται η Ελκτική Δύναμη που Συγκρατεί τα πάντα σε συνοχή αποκαλύπτοντας την «Ενότητα στο Βάθος».

Θέλουμε να πούμε ότι η Ελκτική Δύναμη που Οφείλεται στην Αρχική Ενότητα και «Συγγένεια» των Πάντων, Αυτή η Δύναμη που Συγκρατεί τα Σύμπαντα, τους γαλαξίες, τα ηλιακά συστήματα, τα μόρια, τα σωματίδια του ατόμου, τα κύτταρα, τους οργανισμούς, τους κοινωνικούς σχηματισμούς, τις ανθρώπινες σχέσεις, όλα, μα όλα, είναι Αυτή η Αρχική Δύναμη, ο Έρωτας των Κοσμογονικών Ύμνων, ο Διόνυσος των Μυστηρίων, ο Παγκόσμιος Λόγος των Φιλοσόφων, ο Θεός Έρωτας που υμνεί ο Πλάτωνας στο Συμπόσιο.

Αλλά ο Έρωτας δεν είναι μόνο η Παγκόσμια Δύναμη που Υποστηρίζει, Συγκρατεί κι Οδηγεί τα Πάντα (προς την Ολοκλήρωσή τους μέσα στην Ενότητα). Δεν είναι μόνο η Μυστηριώδης Δύναμη που Συνδέει τον άνθρωπο (σε όποια κατάσταση επίγνωσης κι αν βρίσκεται) με την Πηγή του. Είναι ακόμα, κι είναι κυρίως, και πάνω από όλα (για εμάς τους ανθρώπους) η Μυστική Δύναμη της Ψυχής, που μας Εμψυχώνει, μας Φωτίζει και μας Καθοδηγεί προς τα Πνευματικά Ύψη της Αληθινής Ύπαρξης. Είναι η Βαθιά Λαχτάρα για Αληθινή Ύπαρξη, η Πολύ Βαθιά Επιθυμία για Ένωση με την Πηγή μας, η Βίωση της Παγκόσμιας Ενότητας… Στον Χριστιανισμό ονομάζεται Αγάπη κι είναι η Ουσία του Θεού.

Τελικά η Αληθινή Φύση της Ψυχής είναι ο Έρωτας για Ενότητα, η Ένωση, η 

Θέωση..

Αναδημοσίευση από εδώ

Eπιλογές, επεξεργασία, επιμέλεια δημοσιεύσεων/αναδημοσιεύσεων Πλωτίνος

Η Μινωική Κρήτη, «Κουνταλίνι», και o Ακενατόν...

Η Μινωική  Κρήτη ήταν ένας ισχυρός τόπος που είχε καράβια που πηγαίνανε παντού. Μεταφέρνανε τα πλείστα όσα εμπορεύματα, αλλά και εντυπώσεις τις οποίες επεξεργάζονταν οι Ιερείς και υπήρχε μια πληθώρα πλούτου τον οποίον αναδιανέμανε κάθε τόσο. Υπήρχε ένα μητριαρχικό καθεστώς, όχι μητριαρχικό.

Ήταν δηλαδή γυναικοκρατία. Στην κορυφή ήταν η θεά και όλα γινόντουσαν όπως στην Κυψέλη, όπως οι περιφορές στη Σελήνη. Ήταν οι χθόνιες δυνάμεις, συμβολισμοί όπως τα φίδια που είναι καθαρά συμβολισμοί του  «Κουνταλίνι». 

Ο ηλεκτρισμός που περνάει τη σπονδυλική στήλη, δουλεύει και δημιουργεί το ρεύμα και εξού γίνονται οι «πυρηνικές εκρήξεις» στον εγκέφαλο κι έχουμε τη δυνατότητα μιας φοβερής υπέρβασης που σημαίνει ότι ο εγκέφαλος μπορεί να συλλάβει την ολότητα και ο άνθρωπος να τα δει όλα. 

Στην αρχαία Κρήτη υπήρχε ένα εξωστρεφές και αγαπησιάρικο και φιλελεύθερο καθεστώς. Αγαπούσαν πολύ τη ζωή, δεν φοβόντουσαν το θάνατο, γιατί δεν είχαν σαν τους Αιγυπτίους τις μούμιες και τέτοια…

Ο Ακενατόν ήταν στην ουσία ένας αθεϊστής, ήθελε να πει πως ο Θεός είναι μέσα σου. Ο Μωϋσής ήταν ένας ιεροφάντης του Ακενατόν, καθώς και ο Ιωσήφ, ο οποίος συγκυβέρνησε την Αίγυπτο. 

Ο Φρόιντ λέει πως ο Μωϋσής ήταν ιερέας του Ακενατόν και πως όλοι οι Εβραίοι που έφυγαν από την Αίγυπτο ήταν στην ουσία οπαδοί του Ακενατόν.

 Στην παρακμή τους οι Εβραίοι έβαλαν τον θεό του Ακενατόν να τους μιλάει στα Αραμαϊκά. Η επικοινωνία του Ακενατόν με το Θεό γινόταν στην έρημο, το ίδιο έκανε και ο Μωϋσής και το ίδιο έκαναν και οι Μινωϊστες στον Ψηλορείτη, που μίλαγαν με τον Δία στο Ιδαίον άντρο..

Απόσπασμα από  συνέντευξη του Μανώλη Ρασούλη

Eπιλογές, επεξεργασία, επιμέλεια δημοσιεύσεων/αναδημοσιεύσεων Πλωτίνος