"Μυστική" θεολογία και κβαντική φυσική

Το πρόβλημα του κακού το περιγράφει δραματικά ένας πρώην ιερέας και νυν αθεϊστής: «Για χιλιάδες χρόνια, οι απεγνωσμένες κραυγές αθώων θυμάτων ξεσκίζουν τους ουρανούς. Η μόνη απάντηση ήταν μία νεκρή σιγή. Οι σφαγές των αθώων συνεχίζονται μέχρι και σήμερα. Το αίμα των αθώων ολοένα βαθαίνει τον Κόκκινο Ποταμό. Και οι ουρανοί παραμένουν σιωπηλοί. Δεν υπάρχει Θεός εκεί ψηλά. Οι απαντήσεις υπάρχουν μονάχα μέσα μας».

Η μόνη δυνατή εξήγηση στο ομολογουμένως δυσεπίλυτο πρόβλημα της φαινομενικής απάθειας του Θεού μπροστά στα προβλήματα της ανθρωπότητας είναι η ιδέα ενός πραγματικά ελεύθερου και εξελισσόμενου σύμπαντος. Αντί λοιπόν να επεμβαίνει ως απο μηχανής θεός, ο Πανάγαθος και Παντοδύναμος Θεός συμμετέχει στην ελεύθερη αυτή διαδικασία ως συμπάσχων, ως «παράκλητος», και ως υπηρέτης Θεός. Γνωρίζουμε πλέον ότι το σύμπαν δεν λειτουργεί ως ένα καλοκουρδισμένο ρολόι με προκαθορισμένη την κάθε εξέλιξη ή λεπτομέρεια, αλλά ότι υπάρχει και εξελίσσεται μέσα στα πλαίσια μίας «κβαντικής αβεβαιότητας», όπου όλα παραμένουν ανοικτά και οι πιθανότητες είναι άπειρες προς κάθε κατεύθυνση.

Στο πραγματικά ελεύθερο αυτό σύμπαν, δεν επεμβαίνει ο Θεός κάθε φορά που προκύπτουν προβλήματα ή ακόμα και τραγωδίες. Ούτε επεμβαίνει για να αποτρέψει τις άσχημες επιλογές των λογικών κτισμάτων Του. Κάτι τέτοιο θα φανέρωνε άλλωστε κάποιο σοβαρό ελάττωμα στο όλο σχεδιό Του. Η απάντηση στο απεγνωσμένο ξέσπασμα του αθεϊστή ότι «δεν υπάρχει Θεός εκεί ψηλά. Οι απαντήσεις υπάρχουν μονάχα μέσα μας», είναι ότι όντως δεν υπάρχει Θεός εκεί επάνω και ότι όντως οι απαντήσεις υπάρχουν μέσα μας. 

Ο Θεός εργάζεται ( ενεργεί ) στο σύμπαν Του όχι απο τα έξω προς τα μέσα ( λες και απουσιάζει απο το σύμπαν ), ούτε απο τα επάνω προς τα κάτω, αλλά απο τα μέσα προς τα έξω, όπως αργά-αργά αναγνωρίζει και η κβαντική επιστήμη. Δεν επεμβαίνει κάθετα, αλλά εμπνέει με οριζόντιο τρόπο. Αντί να είναι ξεκομμένος απο το σύμπαν «μακρυά στον ουρανό», ο Θεός βρίσκεται παντού ως η πηγή της κάθε ύπαρξης καθοδηγώντας αθόρυβα και αβίαστα την αναδύουσα ζωή στην πνευματική της ωρίμανση. Η βασιλεία του Θεού δεν εισβάλλει, ούτε επιβάλλεται στην ιστορία με κάποιον βίαιο τρόπο καθώς ενεργεί ως εσωτερική πραγματικότητα: «Ουκ ερχεται η βασιλεία του Θεου μετα παρατηρήσεως, ουδε ερουσιν, ιδου ωδε, ή εκει ιδου γαρ η βασιλεία του Θεου εντος υμων εστιν» 
( ΛΟΥΚ 17: 20, 21 ).

Όπως έγραφε τον 9ο αιώνα και ο μεγάλος Ορθόδοξος θεολόγος John Scotus Erigena, ο Θεός συμμετέχει σε ολόκληρη τη δημιουργία του: «Δεν πρέπει να εννοούμε τον Θεό και το κτίσμα ως δύο ξεχωριστές πραγματικότητες αλλά ως μία ενιαία πραγματικότητα. Το κτίσμα υπάρχει ‘εν Θεώ’ και ο Θεός αποκαλύπτοντας τον εαυτόν Του με έναν θαυμάσιο και άρρητο τρόπο ... γίνεται ‘τα πάντα εν πάσι’» και προσθέτει ότι ακόμα και τώρα «ο Θεός είναι ‘τα πάντα εν πάσι’ παρόλο που το αναγνωρίζουν μονάχα λίγοι».

Welcome στον θαυμαστό κόσμο της μυστικής θεολογίας, η οποία τελικά αποδείχθηκε περισσότερο επιστημονική απο ότι φαντάζονταν οι μεγάλοι μύστες όλων των θρησκευτικών παραδόσεων. Τα καλά νέα είναι ότι δεν χρειάζεται να ασκητεύσει κανείς για να απολαύσει την εμπειρία της θεότητας. Ούτε χρειάζεται δίπλωμα θεολογίας...

Πατέρες της Εκκλησίας όπως ο Γρηγόριος Νύσσης και «ο Διονύσιος ο Αρειοπαγίτης», προώθησαν σε μεγάλο βαθμό την αποφατική θεολογία, την ιδέα δηλαδή ότι όλοι οι τίτλοι, ονόματα ( Πατήρ, Υιός, Άγιο Πνεύμα, κλπ ), άρθρα πίστεως, δόγματα, και περιγραφές περί Θεού, δεν είναι παρά ατελή σύμβολα, μέσω των οποίων μπορούμε όμως κατα κάποιον τρόπο να προσεγγίσουμε την Θεότητα όσον αφορά τις άκτιστες ενεργειές της – καθώς η ουσία της είναι εντελώς ασύλληπτη και άρρητη. Οι πατέρες αυτοί προειδοποίησαν ότι κινδυνεύουμε ανα πάσα στιγμή να μετατρέψουμε όλα αυτά τα σύμβολα σε είδωλα όταν τα απολυτοποιήσουμε. Επίσης έδωσαν μεγάλη έμφαση, στην μυστική εμπειρία, όπου ο άνθρωπος καλείται μέσω της περισυλλογής και της άσκησης να εξερευνήσει τις άκτιστες ενέργειες του Θεού, απολαμβάνοντας έτσι την ανάπαυση του Κυρίου, την θεωρία του Θεού και φυσικά τον πολυπόθητο ησυχασμό, κάτι δηλαδή σαν το Νιρβάνα των Βουδιστών.

Όπως εξηγεί ο Spong «οι μύστες της κάθε θρησκευτικής παράδοσης ανέκαθεν προειδοποιούν ενάντια στην κάθε προσπάθεια ορισμού της θεότητας. Η μυστική αντίληψη της θεότητας ξεκινούσε απο την καλλιέργεια της φαντασίας και γρήγορα εξελισσόταν σε κάποια άρρητη εμπειρία. Είχε να κάνει με ένα εσωτερικό ταξίδι και όχι με κάποιο εξωτερικό ‘εκεί επάνω’ ή ‘εκεί έξω’. Αυτή η εσωτερική έρευνα κατέληγε σε μία μεταμορφωμένη/εξυψωμένη ανθρωπότητα. Έδινε έτσι την ευκαιρία στον μύστη να δραπετεύσει απο τα ανθρώπινα όρια χωρίς να παραβιάζει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Την ίδια στιγμή, αυτή η θαυμάσια, μυστική εμπειρία της θεότητας δεν καταντούσε τους ανθρώπους αδύναμα και εξαρτώμενα νήπια, στο έρμαιο κάποιου επιτακτικού εξωτερικού θεού. Αντίθετα, καλούσε την ανθρώπινη ζωή πέρα απο κάθε σύνορο μέχρι που η ίδια αυτή ζωή να εκφρασθεί ως η αποκάλυψη της θεότητας που ξεπροβάλλει μέσα απο τα βάθη της ζωής. Η μυστική παράδοση θεωρεί ότι όλη η κτίση είναι τελικά ικανή να αποκαλύψει την θεότητα μέσα απο τα βάθη της υπαρξής της. Οπότε για τον μύστη, ο Θεός τους ενός ανθρώπου δεν είναι ποτέ ίδιος με τον Θεό του άλλου. Έτσι αποσωβείται και η ειδωλολατρεία.Στην μυστική παράδοση κανένας δεν μπορεί να ισχυρισθεί ότι η εμπειρία του ή η κοσμοθεωρία του είναι αντκειμενική. Ο κάθε άνθρωπος καλείται να ταξιδεύσει μέσα στο μυστήριο της θεότητας μέσα απο την πορεία της αναδυόμενης προσωπικοτητάς του. Ο κάθε άνθρωπος λοιπόν θεωρείται ικανός,να αποτελέσει μία θεοφάνεια, ένα σημείο της θεϊκής παρουσίας, αλλά κανένα πρόσωπο, θεσμός ή τρόπος ζωής δεν μπορεί να αναλώσει αυτήν την αποκάλυψη».

 Για τον μύστη όμως, «ο Θεός δεν είναι κάτι που μπορεί να ταυτισθεί με το ότι υπάρχει». Για τον μύστη, τα πάντα που υπάρχουν «γίνονται η πηγή μέσα απο την οποία μπορεούμε να αντιληφθούμε την υπέρτατη πραγματικότητα του αληθινού Θεού». 

Ο Θεός, για τους μύστες, «ανακαλύπτεται στα βάθη της ζωής, εργαζόμενος μέσα και διαμέσου των όσων υπάρχουν, καλώντας ολόκληρη την κτίση να εισέλθει στην υπερβατικότητα που αποκαλύπτει τις πραγματικές δυνατότητες όλων μας». Η μυστική θεολογία ανέκαθεν βρισκόταν σε ένταση με την φιλοσοφική/ορθολογιστική θεολογία. Η μυστική θεολογία, ιδιαίτερα αυτή της Ορθόδοξης παράδοσης επιμένει στο παρά-δοξο ( το οποίο έχει τεράστια διαφορά απο το παρά-λογο ), ως δικλείδα ασφαλείας απο την ειδωλολατρεία του γράμματος και ως όχημα διατήρησης της αίσθησης του μυστηρίου που ονομάζουμε Θεός!

Mάλιστα, ο μεγάλος Ορθόδοξος θεολόγος και μύστης Γρηγόριος Παλαμάς ( 14ος αιώνας ), υπερασπιζόμενος την αποφατική θεολογία απο την κριτική ρασιοναλιστών θεολόγων της Δύσης όπως ο Barlaam, τόνισε ότι «γινόμαστε κοινωνοί της θείας φύσεως αλλά η θεία φύση παραμένει εντελώς απρόσιτη. Πρέπει να ομολογούμε ταυτόχρονα και τις δύο αυτές αλήθειες και να διατηρούμε την αντινομία ως κριτήριο ορθής διδασκαλίας».

Ο Παλαμάς απλά επαναλάμβανε τα όσα είχε διδάξει δύο αιώνες νωρίτερα ο Συμεών ο Νέος Θεολόγος, και φυσικά όλοι οι μεγάλοι πατέρες της αρχαίας εκκλησίας. Ο θρίαμβος του Παλαμά, του οποίου η θεολογία αναδείχθηκε σε σημείο αναφοράς για τους μετέπειτα θεολόγους, ήταν σημαντικότατο γεγονός για τα δεδομένα του 14ου αιώνα, καθώς αποδείχθηκε θρίαμβος της μυστικής θεολογίας έναντι του ρασιοναλισμού που πάντα επεδίωκε να βάλει τον θεό σε ένα κουτί. Η επιβίωση της μυστικής θεολογίας, έμελλε να αποτελέσει τον σπόρο απο όπου ξεπροβάλλει ο Νέος Χριστιανισμός, ενώ η θεολογία των ρασιοναλιστών ( Θωμάς Ακινάτης και Σία ) το μόνο που κατάφερε ήταν να επισπεύσει τον θάνατο του παραδοσιακού θεϊσμού, προωθώντας παράλληλα τον α-θεϊσμό και την συνεπακόλουθη υστερία του μοντέρνου φονταμενταλισμού.

Όπως εξηγεί και ο Spong,:" Η αλήθεια βρίσκεται πέρα απο τις λέξεις... Παρόλα αυτά, δεν μπορεί να υπάρξει αλήθεια για εμάς τους ανθρώπους εκτός εάν χρησιμοποιήσουμε λέξεις, πρώτα απ’ όλα για να την κατανοήσουμε και μετά για να την εκφράσουμε. Ως αποτέλεσμα όλοι εμείς οι θνητοί άνθρωποι ζούμε με την υποκειμενική μας αλήθεια μέσα στην συνεχή ανασφάλεια της σχετικότητας. Δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε παραπάνω, και αυτή η συνειδητοποίηση αποφέρει ένα θανάσιμο πλήγμα σε όλους τους παραδοσιακούς υπερβολικούς ισχυρισμούς για ‘αλάθητα’ των θρησκειών.  Η θρησκεία σχεδόν αναπόφευκτα, προσπαθεί να μας απελευθερώσει από το άγχος και την ανασφάλεια της σχετικότητας ισχυριζόμενη ότι κατέχει αυτό που δεν μπορεί να προσφέρει – απόλυτη βεβαιότητα. Εάν το οποιοδήποτε θρησκευτικό σύστημα ‘καταφέρει’ να μας προσφέρει βεβαιότητα, τότε σίγουρα έχει μετατραπεί σε ειδωλολατρεία, επειδή η υπέρτατη αλήθεια, και το μυστήριο του Θεού δεν είναι δυνατόν να περιορισθούν σε οποιαδήποτε γλώσσα ή ιδέα» 

Για παράδειγμα, ο Καθηγητής θεολογίας ( Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης ) Keith Ward, αναφέρεται στην θεότητα ως ο Άπειρος Κοσμικός Νους,   : «O οποίος είναι πέρα απο λέξεις και διατυπώσεις, πέρα απο περιγραφές, πέρα απο ότι γνωρίζουμε για την ύπαρξη, χωρίς αρχή ή τέλος, χωρίς όρια ή περιορισμούς. Τίποτα δεν μπορεί να συγκριθεί μαζί του, και η οποιαδήποτε απόπειρα ορισμού του αναπόφευκτα αποτυγχάνει. Είναι περιτυλιγμένος απο εκτυφλωτικό φως το οποίο δεν μπορούμε να διαπεράσουμε. Είναι η πηγή των πάντων. Αυτός ο Νους γεννάει το σύμπαν. Παραμένει υπερβατικός και αϊδιος αλλά πάντα αγκαλιάζει και περιέχει όλα τα σύμπαντα που υπάρχουν μέσα σε χώρο και χρόνο. Είναι η Ύπαρξη της κάθε ύπαρξης. Αυτός ο Νους, μέσα απο την άπειρη δυναμή του, επιλέγει τους θεμελιώδεις νόμους και όρια του συμπαντός μας, και το θέτει στην εξελικτική πορεία του. Είναι το άπειρο βάθος, ο απεριόριστος ωκεανός της ύπαρξης. Τα πάντα προέρχονται απ Αυτόν. Τα πάντα πρέπει να επιστρέψουν σ’ Αυτόν».

Που μπορώ να φύγω από τη παρουσία σου; Εάν ανεβώ στον ουρανό είσαι εκεί. Εάν κατεβώ στον Άδη είσαι και εκεί!...’ ( βλέπε ΨΑΛΜ 139: 7-10 ). Εάν ο Θεός είναι το Θεμέλιο της Ύπαρξης, τότε η ύπαρξη μου αποτελεί μέρος αυτής της αναπόφευκτης θεϊκής πραγματικότητας. Εισέρχομαι λοιπόν στο νέο αυτό έδαφος με ένα βαθύ συναίσθημα, όχι φόβου, αλλά ανακούφισης...» 

Περιορίζοντας τον εαυτό της απλά στην ποσοτική πτυχή της ύλης, «περιόρισε την έρευνα σε μία πολύ στενή πτυχή της πραγματικότητας, και όταν αυτή η στενή πτυχή θεωρήθηκε ως ολόκληρη η πραγματικότητα, το αποτέλεσμα ήταν μία τραγική παραίσθηση... Ως αποτέλεσμα έχουμε σήμερα χωρίσει στην σκέψη μας την ύλη από τον νου. Επίσης έχουμε χωρίσει την ύλη και τον νου από την υπέρτατη πραγματικότητα, τον Θεό».

Ο Griffiths Όταν σταματάμε στην ορθο-λογική συνειδητικότητα θεωρώντας την επιστήμη και την τεχνολογία ως τα μεγαλύτερα επιτεύγματά μας εξυψώνουμε το εγώ ως κέντρο της ύπαρξης. Τα πάντα αναφέρονται πλέον στο εγώ, στο κέντρο του ατομιστικού εαυτού, και έτσι ζούμε τις ζωές μας σαν να μην υπάρχει τίποτα πέρα απο αυτό. Η υλιστική κοσμοθεωρία της Δύσης έχει συμβάλλει σε μεγάλο βαθμό στην καθυστέρηση της ανάπτυξης όσον αφορά την ανθρώπινη συνειδητικότητα και δυστυχώς βλέπουμε την επιστήμη και την φιλοσοφία να είναι εγκλωβισμένες στο χαμηλό αυτό επίπεδο» 

Ο μοντέρνος άνθρωπος ζει βουλημικά στην υλική διάσταση της πραγματικότητας αγνοώντας τις υπόλοιπες διαστάσεις της.

Αυτό όμως που ονομάζουμε Θεός γίνεται αντιληπτό μονάχα μέσα στα πλαίσια της σχετικότητας και της υποκειμενικότητας. Κανένας άλλος δεν μπορεί να αντιληφθεί την θεότητα ( ή την πραγματικότητα ) ακριβώς όπως την αντιλαμβάνεται ο καθένας μας ξεχωριστά. Τη στιγμή που κάποιος ή κάποιοι απολυτοποιούν και προβάλλουν τις οποιεσδήποτε ιδέες τους σχετικά με την θεότητα ως αντικειμενικές και «αλάθητες», δημιουργούν ένα είδωλο. Αυτό ακριβώς κάνει ανα τους αιώνες η θεϊστική θρησκεία. Αυτό έκανε και ο αυστηρός αθεϊσμός της υλιστικής επιστήμης.

Ο χωροχρόνος του σύμπαντος μας υπολογίζεται να καλύπτει γύρω στα 100 δισεκατομμύρια χρόνια ολικής ύπαρξης ( παρελθόν, παρόν και μέλλον ). Τι έγινε τα περίπου 20 δισεκατομμύρια έτη της μέχρι τώρα ύπαρξης του σύμπαντος; Τι θα γίνει στα υπόλοιπα περίπου 80 δισεκατομμύρια έτη που του απομένουν; Ποίος ο ρόλος του ανθρώπου στο μέλλον του σύμπαντος; Που θα βρίσκεται ο άνθρωπος σε χίλια χρόνια από τώρα, σε ένα εκατομμύριο χρόνια, ή σε ένα δισεκατομμύριο χρόνια;

ο Hawking συμπεραίνει «Η εμπειρία του παρελθόντος μας διδάσκει ότι πιθανότατα θα ανακαλύψουμε νέα απρόβλεπτα φαινόμενα κάθε φορά που θα επεκτείνουμε την παρατήρηση μας σε μικρότερες κλίμακες»  Όπως λέει και ο Griffiths «ούτε οι πέντε αισθήσεις μας ούτε η λογική έχουν πρόσβαση στην πραγματικότητα αυτή».

 «Yπάρχει κάτι το μυστηριώδες πίσω από την υλική πραγματικότητα και οι επιστήμονες προσπαθούν να ονομάσουν ορισμένες πτυχές της μυστηριώδους αυτής πραγματικότητας επινοώντας εξωτικά ονόματα και ορισμούς όπως ‘σκοτεινή ύλη’ ( dark matter ), κλπ. Μπορεί να ανακαλύψουν κάτι περισσότερο για την πτυχή αυτή της ύλης, αλλά και πάλι θα έρθουν αντιμέτωποι με κάποιο αξεπέραστο πέπλο μυστηρίου όσον αφορά του τί κρύβεται πίσω απο αυτήν την πτυχή. Καταντάει ένας ατέλειωτος κύκλος» 

O Capra ( βλέπε The Turning Point ) προσθέτει «Τα φαινόμενα του κβαντικού κόσμου είναι τόσο περίπλοκα ώστε δεν υπάρχει καμία απολύτως βεβαιότητα ότι θα διατυπωθεί ποτέ κάποια τελική θεωρία. Οι επιστημονικές θεωρίες ποτέ δεν μπορούν να προσφέρουν μία ολοκληρωμένη και οριστική περιγραφή της πραγματικότητας. Πάντα θα περιορίζονται στο να προσφέρουν κατά προσέγγιση περιγραφές της πραγματικότητας. Με άλλα λόγια οι επιστήμονες δεν πραγματεύονται την αλήθεια. Πραγματεύονται περιορισμένες και ‘στο περίπου’ περιγραφές της πραγματικότητας». 

Οι θεωρίες σχετικά με την φύση και ουσία της υλικής πραγματικότητας διαδέχονται η μία την άλλη. Μία από τις θεωρίες που έχουν αρχίσει να γίνονται αποδεκτές στην ευρύτερη επιστημονική κοινότητα προτείνει ότι ολόκληρη την λεγόμενη υλική πραγματικότητα δεν είναι παρά κύματα ή πεδία ενέργειας. Γνωρίζουμε πλέον σήμερα ότι τα άτομα δεν είναι παρά παλλόμενη ενέργεια. Υπάρχει επίσης η θεωρία των σωματιδίων, και η θεωρία του ‘εξαρτάται απο τον παρατηρητή’. Πράγματι οι θεωρίες δίνουν και παίρνουν όσον αφορά την περιγραφή της πραγματικότητας. Όλοι σχεδόν οι θεωρητικοί φυσικοί μιλάνε για πολλαπλά σύμπαντα. Ο φιλόσοφος George Gale έχει ετοιμάσει μία ολόκληρη λίστα με πολλές «επιστημονικές θεωρίες που περιέχουν την ιδέα πολλαπλών συμπάντων».

Στο ίδιο κεφάλαιο, ο Hawking επαναλαμβάνει την πεποίθηση του ότι ο χωρο-χρόνος του σύμπαντος μας αποτελείται στην πραγματικότητα από 10 ή 11 διαστάσεις, ενώ σε άλλα σημεία του βιβλίου του τονίζει ότι το υλικό σύμπαν μας δεν είναι το μόνο που υπάρχει, καθώς υπάρχουν άπειρα σύμπαντα...

Πριν προλάβουν να τον «στρατολογήσουν» οι άνθρωποι της θρησκείας ο Davies διευκρινήζει «ανήκω στην κατηγορία των επιστημόνων που δεν ανήκουν σε καμία θρησκεία αλλά που εντούτοις αρνούνται ότι το σύμπαν είναι προϊόν τυφλής τύχης, ή ότι είναι χωρίς κάποιο προορισμό ή υπέρτατο νόημα. 

Κατά τη διάρκεια της επιστημονικής μου έρευνας έχω έρθει στο σημείο να πιστεύω όλο και πιο δυνατά ότι το υλικό σύμπαν μας είναι τόσο έξυπνα και σοφά φτιαγμένο που αποκλείεται να έγινε έτσι χωρίς λόγο. Πρέπει να υπάρχει κάποιο βαθύτερο επίπεδο εξήγησης. Εάν κάποιοι ονομάζουν αυτό το βαθύτερο επίπεδο «Θεό», είναι καθαρά θέμα γούστου και ορισμών. Επιπλέον έχω καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο νους, δηλαδή η συνειδητή αντίληψη του κόσμου, δεν είναι κάποιο τυχαίο ή χωρίς νόημα προϊόν της φύσης αλλά μία απόλυτα θεμελιώδης πτυχή της πραγματικότητας» 

Όπως αναφέρει και ο Davies, «ιερά τέρατα της επιστήμης όπως ο Einstein, o Pauli, o Schrodinger, o Heisenberg, o Eddington και ο Jeans ασπάσθηκαν τον μυστικισμό... μερικοί επιστήμονες όπως οι φυσικοί Brian Josephson και David Bohm πιστεύουν ότι η τακτική μυστικιστική διαίσθηση στην οποία φτάνουν μέσω της περισυλλογής και του ησυχασμού βοηθάνε σε μεγάλο βαθμό στην διατύπωση επιστημονικών θεωριών... σε μερικές περιπτώσεις, οι μυστικές εμπειρίες φαίνεται να είναι πιο άμεσες και ξαφνικές στην αποκάλυψη των μυστικών του σύμπαντος. 

Ο επιστήμονας Russell Stannard για παράδειγμα γράφει για την αίσθηση ότι έρχεται πρόσωπο με πρόσωπο με μία πανίσχυρη δύναμη ‘που εμπνέει τον σεβασμό και το δέος... Η δύναμη αυτή είναι ηφαιστειώδης, έτοιμη ανα πάσα στιγμή να εκραγεί’... Ο επιστήμονας/συγγραφέας David Peat περιγράφει ‘μία θαυμάσια αίσθηση γεμάτη ένταση που πλημμυρίζει τα πάντα γύρω μας με νόημα... Διαισθανόμαστε ότι αγγίζουμε κάτι το συμπαντικό και πιθανότατα αϊδιο, ώστε η συγκεκριμένη εκείνη στιγμή αποκτάει έναν άρρητο χαρακτήρα που ξεπερνάει την διάσταση του χρόνου χωρίς να έχει κανένα όριο. 

Διαισθανόμαστε ότι όλα τα σύνορα μεταξύ μας και του κόσμου εξαφανίζονται, καθώς αυτό που σχεδόν αγγίζουμε υπάρχει πέρα απο κάθε κατηγορία σκέψεως και πέρα από κάθε προσπάθεια ορθολογιστικής διατύπωσης’... Ο μεγάλος μαθηματικός Roger Penrose περιγράφει τις μαθηματικές του εμπνεύσεις ως μία ξαφνική ανύψωση σε κάποιο Πλατωνικό κόσμο ιδεών. Ο Kurt Godel μίλησε επίσης για ‘την άλλη σχέση του με την πραγματικότητα’ μέσω της οποίας μπορούσε να αντιλαμβάνεται ολιστικά και άμεσα διάφορες δύσκολες μαθηματικές ιδέες όπως το άπειρο. Ο Godel το κατάφερνε αυτό μέσω της περισσυλογής και του διαλογισμού... Παρόμοιες μεθόδους έμπνευσης περιγράφουν και επιστήμονες όπως ο Fred Hoyle, ο Richard Feynman, και πολλοί άλλοι» 

Και ο Griffiths: «Δεν βλέπουμε πλέον τον υλικό κόσμο ως χωρισμένο απο τον πνευματικό, αλλά αρχίζουμε να κατανοούμε ότι ολόκληρος ο υλικός κόσμος διακατέχεται απο συνειδητικότητα. Για παράδειγμα ο David Bohm λέει ότι βλέπει ένα πεδίο ενεργειών γεμάτο απο συνειδητικότητα και αγάπη... Δεν υπάρχει αυτό που λέμε άψυχη ύλη. Όλη η ύλη είναι ζωντανή κατά κάποιο τρόπΟ και σε διαφορετικούς βαθμούς» 

Ο Αϊνστάιν με τα γνωστά λόγια του «Η επιστήμη χωρίς την θρησκεία είναι κουτσή και η θρησκεία χωρίς την επιστήμη είναι τυφλή».

Η οποία ισχυρίζεται ότι δεν υπάρχει Θεός επειδή η απόδειξη της ύπαρξης του είναι αδύνατη μέσω της επιστημονικής μεθόδου... Ο ορθολογισμός δεν είναι η έσχατη πηγή γνώσης ή εμπειρίας όλης της πραγματικότητας. Μπορεί να είναι χρήσιμος όσον αφορά τον εντοπισμό και απόρριψης των παράλογων στοιχείων της παραδοσιακής μυθολογίας και φυσικά στην διεύρυνση της γνώσης μας για την υλική πλευρά της πραγματικότητας, αλλά το να ισχυρισθεί κανείς ότι δεν υπάρχει Θεός επειδή δεν αποδεικνύεται η ύπαρξη του μέσω του επιστημονικού ορθολογισμού, πάει αντίθετα στην κοινή λογική, στην συλλογική σοφία που καλύπτει όλη τη διάρκεια της ανθρώπινης ιστορίας, καθώς επίσης και στις βασικές ανθρώπινες λειτουργίες της φαντασίας, της διαίσθησης και του συναισθήματος. 

Όλες αυτές οι λειτουργίες είναι απαραίτητες για μία αρτιότερη αντίληψη όλης της πραγματικότητας… Χρειάζεται να αμφισβητήσουμε την προσπάθεια της ρασιοναλιστικής επιστήμης να διαχωρίσει το υλικό απο το «πνευματικό», λές και η υλική πραγματικότητα αντιπροσωπεύει ολόκληρη την πραγματικότητα. Όχι. Αυτό που βλέπουμε ως υλική πραγματικότητα δεν είναι παρά μία πτυχή κάποιας μεγαλύτερης και πιό μυστηριώδους πραγματικότητας. Δεν μπορούμε να διαχωρίσουμε τις πραγματικότητες αυτές. 

Η υλική πραγματικότητα κρύβει ένα πνευματικό στοιχείο που είναι πολύ πιό πραγματικό απο αυτό που αντιλαμβανόμαστε μονάχα με τις πέντε αισθήσεις μας. Ο δε Θεός που διατηρεί τα πάντα στην ύπαρξη, είναι πιό πραγματικός απο ότι βλέπουμε στην υλική πραγματικότητα γύρω μας. Μπορούμε να γνωρίσουμε την πραγματικότητα πιό ολιστικά όταν χρησιμοποιούμε όλες τις λειτουργίες ( του εγκεφάλου ) μας. Επιπλέον, το αόρατο πνευματικό στοιχείο της πραγματικότητας αλληλοαντιδρά τόσο στενά με την λεγόμενη υλική πραγματικότητα που ίσως να κάνουμε λάθος όταν προσπαθούμε να αντιληφθούμε τα πνευματικά και το υλικά στοιχεία ως ξεχωριστές πραγματικότητες».

Ο Swimme γράφει, «Αυτό που θέλω να καταλάβετε είναι ότι μας περικυκλώνει και μας γεμίζει ένα απέραντο κενό. Είμαστε περισσότερο κενό παρά δημιουργημένα σωματίδια. Το βλέπουμε αυτό εξετάζοντας ένα απο τα άτομα μας... Τίποτα. Τα πάντα μέσα στο άτομο είναι κενά. Είμαστε περισσότερο ένα κενό παρά οτιδήποτε άλλο. Πράγματι, εάν κάποιος αφαιρούσε όλο τον κενό χώρο απο μέσα μας θα ‘ζαρώναμε’ ένα εκατομμύριο φορές μικρότεροι απο τον πιό μικροσκοπικό κόκκο άμμου...Βλέποντας ότι η ύλη ήρθε απο το πουθενά, εύκολα συμπεραίνουμε ότι όλα όσα βλέπουμε στην υλική πραγματικότητα γύρω μας είναι περισσότερο ‘τίποτα’ παρά ‘κάτι’. Είναι πεδία ενέργειας ή ενεργειακά κύματα με διάφορες μορφές και όχι πραγματική υλική υπόσταση ή κάτι το στέρεο... Η διαπίστωση ότι η ύλη δεν είναι παρά κάποια μορφή ενέργειας φανερώνει αν μη τί άλλο, ότι όλη αυτή η λεγόμενη υλική πραγματικότητα είναι στην ουσία μία σκιώδης πραγματικότητα αποτελούμενη απο μορφές ενέργειας οι οποίες εμφανίζονται απο το πουθενά και που τελικά «αποκαλύπτουν περισσότερο απο όσο ποτέ άλλοτε την παρουσία της Θεότητας, η οποία διατηρεί τα πάντα στην ύπαρξη κάθε στιγμή» 

Ο Capra, «απέδειξε ότι ακόμα και τα πυρηνικά σωματίδια – όπως τα ηλεκτρόνια, τα πρωτόνια και τα νετρόνια στο κέντρο του ατόμου – δεν ήταν καθόλου στέρεα αντικείμενα όπως ισχυριζόταν μέχρι τότε η κλασσική φυσική. Αυτές οι πυρηνικές ενότητες της ύλης στην πραγματικότητα είναι υπερβολικά σκιώδεις οντότητες οι οποίες φανερώνουν δύο μορφές. Ανάλογα με το πώς τις παρατηρούμε, μερικές φορές φανερώνονται ως σωματίδια και μερικές φορές ως ενεργειακά κύματα... Σύμφωνα με την κβαντική επιστήμη, στον παράξενο κόσμο των κβαντικών μεγεθών, η ύλη δεν υπάρχει σε κάποιο ορισμένο χώρο με βεβαιότητα αλλά απλά φανερώνει ‘τάσεις ύπαρξης’. Αυτές οι τάσεις είναι σαν κύματα, αλλά όχι ‘πραγματικά’ κύματα τριών διαστάσεων όπως π.χ τα κύματα της θάλασσας ή του ήχου. Πρόκειται για κύματα πιθανοτήτων»

Και ο Capra: «Τα κβαντικά σωματίδια δεν είναι ‘πράγματα’ αλλά διασυνδέσεις μεταξύ ‘πραγμάτων’, τα οποία με τη σειρά τους είναι διασυνδέσεις μεταξύ άλλων ‘πραγμάτων’ και ούτω καθεξής... Με άλλα λόγια, η μοντέρνα φυσική επιστήμη αποκαλύπτει την βασική ενότητα του σύμπαντος... Δείχνει ότι δεν μπορούμε να αποσυνθέσουμε τον κόσμο σε ανεξάρτητες μικροσκοπικές ενότητες. Όσο βαθύτερα διερευνούμε τον εσωτερικό κόσμο της ύλης, η φύση δεν μας δείχνει κάποια ξεχωριστά μικροσκοπικά ‘κομμάτια’ ύλης αλλά αντίθετα μας αποκαλύπτεται ως ένα περίπλοκο δίκτυο σχέσεων μεταξύ διαφορετικών πτυχών μίας ενωμένης ολότητας... Η δομή της ύλης δεν είναι καθόλου μηχανιστική... Έχει αρχίσει να επικρατεί πλέον η άποψη ότι η επιστημονική γνώση κινείται προς την κατεύθυνση μίας μη-μηχανιστικής πραγματικότητας. Το σύμπαν αρχίζει να αναγνωρίζεται ως μία τεράστια σκέψη και όχι πλέον ως μία τεράστια μηχανή...  η ομοιότητα μεταξύ της δομής της ύλης και της δομής του νου δεν θα πρέπει να μας εκπλήσσει καθόλου, καθώς η ανθρώπινη συνειδητικότητα απ’ ότι φαίνεται διαδραματίζει έναν βασικό ρόλο στην διαδικασία της παρατήρησης» .

Η ύλη είναι πάντα ανήσυχη, ποτέ δεν βρίσκεται σε ‘ηρεμία’. Όταν βάλουμε στο μικροσκόπιο ένα ‘άψυχο’ κομμάτι απο πέτρα ή μέταλλο, βλέπουμε ότι στην πραγματικότητα είναι γεμάτο δραστηριότητα... Όσο πιό βαθιά ερευνούμε την ύλη, τόσο πιό ζωντανή φανερώνεται. Όλα τα υλικά αντικείμενα που βλέπουμε γύρω μας αποτελούνται απο άτομα τα οποία είναι συνδεδεμένα μεταξύ τους με διαφορετικούς τρόπους ώστε να δημιουργούν μία τεράστια ποικιλία μοριακών κατασκευών οι οποίες δεν είναι κλειστές και ‘άψυχες’ αλλά πάλλονται ανάλογα με την θερμοκρασία τους και σε αρμονία με τους θερμικούς παλμούς του περιβάλλοντός τους... Η μοντέρνα φυσική επιστήμη περιγράφει λοιπόν την ύλη όχι ως ακίνητη και παθητική αλλά ως βρισκόμενη σε ένα συνεχόμενο χορό και σε μία παλλόμενη κίνηση της οποίας οι ρυθμικοί σχεδιασμοί προσδιορίζονται απο μοριακούς, ατομικούς και πυρηνικούς συνδυασμούς» .

Στο μακροσκοπικό επίπεδο επίπεδο που οι 5 αισθήσεις μας αντιλαμβάνονται την πραγματικότητα, η περιγραφή της ύλης ως ‘στέρεη’ ή ως ‘χειροπιαστή’ είναι ίσως ένα χρήσιμο σχήμα λόγου αλλά στο μικροσκοπικό επίπεδο της πραγματικότητας οι παραδοσιακές περιγραφές της ύλης παύουν να έχουν το οποιοδήποτε νόημα. Τα άτομα της ύλης αποτελούνται απο σωματίδια τα οποία όμως δεν αποτελούνται απο κάποια υλική ουσία.

Όταν τα παρατηρούμε στο μικροσκόπιο ποτέ δεν βλέπουμε κάποια στέρεη ουσία. Αυτό που βλέπουμε είναι διάφοροι δυναμικοί συνδυασμοί ενέργειας που συνεχώς αλλάζουν, βλέπουμε έναν συνεχόμενο χορό ενέργειας... υπάρχει κίνηση αλλά δεν υπάρχουν κινούμενα αντικείμενα, υπάρχει δραστηριότητα αλλά όχι δράστες... δεν υπάρχουν χορευτές, υπάρχει μονάχα ο χορός».

Έτσι λοιπόν η νέα φυσική επιστήμη ανατρέπει τους ισχυρισμούς της υλιστικής κοσμοθεωρίας ότι δεν υπάρχει πνεύμα, παρα μονάχα ύλη ως υπέρτατη πραγματικότητα. Όπως αποδεικνύεται, αυτό που είναι νεφελώδες, σκιώδες και κατα βάθος ανύπαρκτο, είναι η ύλη! Τα πραγματικά φαντάσματα είναι όλα αυτά τα υλικά αντικείμενα που βλέπουμε γύρω μας. Η υπέρτατη πραγματικότητα βρίσκεται πέρα απο την ύλη. Η φύση δεν μπορεί πλέον να εξηγηθεί ως κάποια μηχανιστική κατασκευή απο μικροσκοπικά κομμάτια ύλης. Η νέα φυσική, όπως λέει ο Capra, «δεν αναγνωρίζει σήμερα καμία θεμελιώδη οντότητα, νόμους ή εξισώσεις. Το σύμπαν θεωρείται πλέον ως ένα δυναμικό δίκτυο αλληλοσυνδεόμενων γεγονότων και κανένα απο τα συστατικά οποιουδήποτε μέρους αυτού του δικτύου δεν είναι θεμελιώδες.

Στο πιό «ανεβασμένο» ίσως εδάφιο της Αγίας Γραφής ( βλέπε ΡΩΜ 11: 36 ) διαβάζουμε ότι τα πάντα προέρχονται απο τον Θεό, υπάρχουν μέσω του Θεού και τελικά επιστρέφουν στον Θεό «εξ αυτου και δι' αυτου και εις αυτον τα πάντα». Τα πανέμορφα αυτά λόγια τα έγραψε ο Απ. Παύλος σε

Οι βιολόγοι όμως τονίζουν ότι σε αντίθεση με τον Νόμο αυτό, «η βιόσφαιρα εξελίσσεται απο το χάος προς την τάξη και προς ολοένα αυξανόμενη περιπλοκότητα». Στην πραγματικότητα η κίνηση της βιόσφαιρας απο τη μία μεριά προς την οργάνωση και η ταυτόχρονη τάση όλων των συστημάτων ( συμπεριλαμβανομένης και της βιοσφαίρας ) προς διάλυση και αποσύνθεση δεν είναι αντιμαχόμενες πραγματικότητες του σύμπαντος αλλά συνεργαζόμενες καθώς προάγουν την περεταίρω εξέλιξη της ζωής.

Ο Griffiths επίσης εξηγεί ότι η εξέλιξη λειτουργεί με τέτοιον τρόπο που νέες μορφές και συστήματα έρχονται συνέχεια στην ύπαρξη περιέχοντας όμως μέσα τους το στοιχείο της αποσύνθεσης. Τα διάφορα συστήματα τείνουν να χάνουν την ενέργειά τους, να καταστρέφονται και να αναδημιουργούνται σε νέες μορφές. Έτσι επιτυγχάνεται η εξέλιξη «ως μία συνεχής δυσαρμονία που αποφέρει την οργάνωση νέων συστημάτων... Η μορφή και η ύλη, η τάξη και το χάος αλληλοεπιδρούν ασταμάτητα. Σε κάθε νέο στάδιο εξέλιξης ο οργανισμός γίνεται πιό περίπλοκος και η οργανωτική δομή ισχυρότερη».

Η εντροπία ( entropy ) λοιπόν πρέπει να θεωρηθεί ως μέρος της δημιουργικής και αυθόρμητης ελευθερίας της εξέλιξης, της ζωής και κάθε άλλου αναδυόμενου συστήματος. Επιτρέπει στην ζωή να συνεχίζει να είναι γεμάτη ποικιλία και να οργανώνεται σε ολοένα αυξανόμενη πολυπλοκότητα... Το τυχαίο λοιπόν δεν είναι εχθρός της τάξης. Χρειάζονται ίσως αναθεώρηση οι ιδέες μας σχετικά με την τάξη ως συστήματα και μορφές που έχουν κλειστό χαρακτήρα. Αυτές οι λανθασμένες ιδέες σχετικά με την τάξη ως κάποιον αδιάλλακτο και απαράλλακτο νόμο πηγάζουν απο την μηχανιστική κοσμοθεωρία που ανέπτυξε ιδιαίτερα ο Νεύτωνας ο οποίος φαντάστηκε ότι το σύμπαν ήταν μία καλοκουρδισμένη μηχανή, ένακλειστό σύστημα κυβερνούμενο απο απόλυτους νόμους μέχρι και την τελευταία λεπτομέρεια.

Γνωρίζουμε όμως σήμερα ότι η τάξη και η οργάνωση της ζωής και της εξέλιξης γενικότερα δεν ακολουθούν κλειστά προσχέδια. Το τυχαίο είναι βασικό στοιχείο της πραγματικής τάξης, επιτρέποντας της να είναι εξελισσόμενη, ελεύθερη, ανοικτή και πιό... ενδιαφέρουσα»

Ο Paul Davies συμφωνεί ότι το στοιχείου του απρόβλεπτου ( και του χάους ) είναι σημαντικότατο για την εξέλιξη ενός πραγματικά ελεύθερου σύμπαντος: «Ο Θεός όντως παίζει ζάρια με το σύμπαν. Ο στατιστικός χαρακτήρας πυρηνικών γεγονότων και η αστάθεια πολλών φυσικών συστημάτων, σιγουρεύει ότι το μέλλον παραμένει ανοικτό και απροσδιόριστο απο το παρόν. Αυτό ( το στοιχείο της κβαντικής αβεβαιότητας ) καθιστά δυνατή την ανάδυση νέων μορφών και συστημάτων, ώστε το σύμπαν να προικίζεται απο κάποια ελευθερία στο να καινοτομεί... Η εξέλιξη νέων μορφών και συστημάτων υπόκειται σε γενικές αρχές οργάνωσης οι οποίες καθοδηγούν και παροτρύνουν  αντί να επιβάλλουν, την ύλη και την ενέργεια στο να εξελίσσεται προς την κατεύθυνση προκαθορισμένων διαδρόμων της εξελικτικής διαδικασίας».

 Griffiths: «Συνέχεια τείνουμε να θεωρούμε τον πνευματικό κόσμο ως μη-αληθινό ή ως μία παραίσθηση καθώς νομίζουμε ότι ο πραγματικός κόσμος είναι αυτός που βλέπουμε γύρω μας, αλλά στην πραγματικότητα ο φυσικός κόσμος δεν είναι παρά η άκρη της πραγματικότητας. Είναι βέβαια αληθινή πραγματικότητα, αλλά είναι μία περιορισμένη πραγματικότητα. Ολόκληρος ο κόσμος που βλέπουμε γύρω μας, ολόκληρος ο κόσμος της επιστήμης, είτε τα άστρα του ουρανού και οι γαλαξίες είτε τα ηλεκτρόνια και τα πρωτόνια δεν είναι παρά τα άκρα της πραγματικότητας... Πέρα απο αυτήν την ( ορατή ) πραγματικότητα υπάρχει η ακόμα πιό αληθινή πραγματικότητα, ο Θεός... Αυτός ο δήθεν σκιώδης κόσμος του πνεύματος είναι πολύ πιό αληθινός τόσο απο τον φυσικό όσο και απο τον ψυχολογικό κόσμο τους οποίους άλλωστε και περιέχει».

Η φυλακισμένη στον χωροχρόνο συνείδηση μας δεν μπορεί να διανοηθεί το είδος της πραγματικότητας που υπάρχει χωρίς τα περιοριστικά στοιχεία της Υλικής πραγματικότητας.

Άρθρο με τίτλο " Ο Θεός πέρα από τον Θεισμό", από ιστοσελίδα που δεν υφίσταται πια.

Επεξεργασία, επιμέλεια  αναδημοσιεύσεων Πλωτίνος