Παρασκευή 25 Μαΐου 2018

Η άλωση της Κωνσταντινούπόλης


                              «ΕΑΛΩ Η ΠΟΛΙΣ – ΠΑΡΘΕΝ Η ΡΩΜΑΝΙΑ»


Στην ελληνική ιστορία κανένα άλλο γεγονός δεν προκάλεσε τόση θλίψη και απογοήτευση όσο η άλωση της Πόλης (29 Μαΐου 1453). Η αποφράς αυτή ημέρα συνοδεύτηκε από ένα πλήθος θρύλων, θρήνων και παραδόσεων που αντανακλούν το μέγεθος της απώλειας. Όλα αυτά αποκρυσταλλώνουν με ενάργεια την ψυχική συντριβή που βίωσαν όχι μόνο οι Έλληνες εκείνης της εποχής αλλά και οι μεταγενέστεροι.

            «Θρήνος, κλαυθμός και οδυρμός και στεναγμός/ και λύπη, / θλίψις απαραμύθητος έπεσεν τοις Ρωμαίοις».

            Οι θρήνοι αυτοί πέρα από τον ιστορικό τους χαρακτήρα (μαρτυρίες) μας βοηθούν να προβληματιστούμε για το εύρος των εθνικών συνεπειών της Άλωσης αλλά περισσότερο για τη συναισθηματική σχέση των Ελλήνων προς το γεγονός αυτό.

            Το Βυζάντιο (Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία) πληθυσμιακά υπήρξε μια πολυεθνική αυτοκρατορία και απλωνόταν σε δυο ηπείρους (Ευρώπη – Ασία) και για κάποιο χρονικό διάστημα σε τρεις (Αφρική). Σήμερα πολλοί λαοί – ιδιαίτερα Βαλκάνιοι – επιθυμούν και διακηρύσσουν ότι είναι οι συνεχιστές του Βυζαντίου (πολιτικά ή πολιτισμικά).

             Ωστόσο, κανένας λαός παρά «μόνο οι Νεοέλληνες έχουν με την Πόλη (Κων/λη) και την Αγία Σοφιά σχέση φορτισμένη με συγκίνηση και νοσταλγία» (Αρβελέρ «Πόσο Ελληνικό είναι το Βυζάντιο;»)*. Κι αυτό διαφαίνεται καθαρά όχι μόνο από τους θρήνους (προφορικούς και γραπτούς) που ακολούθησαν αλλά κι από τους θρύλους που γεννήθηκαν για το γεγονός της άλωσης αλλά και για την ελπίδα επανάκτησή της. Ο Μαρμαρωμένος Βασιλιάς, τα τηγανισμένα ψάρια, ο παπάς της Αγίας – Σοφιάς (ημιτελής λειτουργία) και πολλά άλλα καταδεικνύουν το βαθύ πόνο  των Ελλήνων αλλά και τη βαθιά επιθυμία για την απελευθέρωση της πόλης, που εκφράστηκε εναργέστατα με το:

            «Σώπασε, κυρά Δέσποινα, μην κλαις και μη δακρύζης, πάλι με χρόνια με καιρούς, πάλι δικά μας θα ‘ναι».

            Κάποιοι υποστηρίζουν πως το Βυζάντιο δεν ήταν Ελληνικό παρά μια εκδοχή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, αφού και ο τελευταίος αυτοκράτορας υπέγραφε ως αυτοκράτωρ Ρωμαίων. Εξάλλου κατά την περίοδο της Βυζαντινής αυτοκρατορίας οι Βυζαντικοί αρέσκονταν να ονομάζονται Ρωμαίοι, χρησιμοποιώντας τη λέξη «Έλλην» για τους ειδωλολάτρες – Εθνικούς.

            Ωστόσο οι Βυζαντινοί, αν και απέφυγαν τη λέξη «Έλλην» θεωρούσαν εαυτούς – ένιωθαν κληρονόμοι του κλασικού ελληνικού παρελθόντος αφού η πνευματική ζωή ήταν εμπλουτισμένη από το αρχαιοελληνικό πνεύμα, όσο κι αν αυτό πολεμήθηκε από την εκκλησία. Εξάλλου η ελληνική γλώσσα από ένα χρονικό σημείο και μετά (6ος – 7ος αιώνας) αρχίζει να κυριαρχεί στη διοίκηση και στους νόμους «νεαρές». Πολλοί υποστήριξαν πως το «λογισμικό» των Βυζαντινών ήταν καθαρά Ελληνικό, όσο κι αν κάποιοι το αρνούνταν ή το απέκρυπταν.

            Σχετικά ο Γεννάδιος Σχολάριος (πρώτος Πατριάρχης) μετά την άλωση της πόλης) δήλωνε εμφαντικά: «           Έλλην ων τη φωνή, ουκ αν ποτε φαίην Έλλην είναι, δια το μη φρονείν ως εφρόνουν ποτέ οι Έλληνες αλλ’ από της ιδίας μάλιστα θέλω ονομάζεσθαι δόξης. Και ει τις έροιτό με τις ειμί, αποκρινούμαι χριστιανός είναι». Όσο κι αν αυτή η ομολογία ξαφνιάζει, υποδηλώνει το κλίμα που επικρατούσε παραμονές της άλωσης.

            Ωστόσο υπήρχαν κι άλλες φωνές που αποκάλυπταν την άλλη πλευρά της εθνικής ταυτότητας των Βυζαντινών και το στοιχείο εκείνο που τροφοδοτούσε τον εθνικό τους αυτοπροσδιορισμό. Κορυφαία φωνή μεταξύ αυτών υπήρξε κι αυτή του Γεωργίου Γεμιστού (γνωστός και ως Πλήθων).

            «Εσμέν γαρ Έλληνες το γένος ως η τε φωνή και η πάτριος παιδεία μαρτυρεί».

            Ο παραπάνω διχασμός, παραμονές της άλωσης, δεν ήταν και ο μοναδικός. Η διαμάχη δυτικόφιλων (ενωτικοί) με αυτούς που απέκρουαν κάθε συζήτηση με τον Παπισμό (ανθενωτικοί) επηρέασε καταλυτικά το φρόνημα των υπερασπιστών της Πόλης, αφού ακούγονταν και οι ακραίες ομολογίες του τύπου: «κρειττότερον εστίν ειδέναι εν μέση τη πόλει φακιόλιον βασιλεύον ή καλύπτραν λατινικήν».

            Έτσι οι Έλληνες του Βυζαντίου συνειδητοποιούσαν και έχτιζαν την ταυτότητά τους μέσα από τη σύγκρουση με τους Δυτικούς (Παπισμό), αφού η μνήμη των καταστροφών και λεηλασιών που υπέστη η πόλη το 1204 ήταν ακόμη νωπή. Γι΄ αυτό το «τουρκικόν φακιόλιον» για πολλούς λειτουργούσε ως το «μη χείρον βέλτιστον» μπροστά στη «λατινική καλύπτρα».

            Μπορεί η ηρωική στάση και πάλη του Παλαιολόγου να μην απέτρεψε το μοιραίο, αλλά στάθηκε η απαρχή της συνειδητοποίησης της εθνικής ιδιαιτερότητας των Ελλήνων τόσο απέναντι στους Δυτικούς όσο και προς τους Τούρκους κατακτητές. Η άρνηση συνθηκολόγησης του Κων/νου Παλαιολόγου κατέστη ιερή παρακαταθήκη για τους υποδουλωμένους Έλληνες. Μόνο το «μολών λαβέ» μπορεί να συγκριθεί με την απάντηση του Παλαιολόγου.

             «Το δε την πόλιν σοι δούναι ουκ εμόν εστίν ουτ’ άλλου των κατοικούντων ενταύθα, κοινή γαρ γνώμη πάντες αυτοπροαιρέτως αποθανούμεν μη φειδόμενοι της ζωής ημών».

            Έτσι μια ήττα (πτώση της πόλης) δεν γέννησε μόνο θρύλους και δεν προκάλεσε μόνο αβάσταχτη λύπη, αλλά αποτέλεσε την απαρχή της γέννησης – δόμησης της νεοελληνικής ταυτότητας. Συνιστά, βέβαια, παραδοξότητα μια τέτοια διαδικασία να τροφοδοτείται από τον πόνο, τη θλίψη και τον οδυρμό.

            Αποτελεί, όμως, κοινή παραδοχή πως η εθνική μας ταυτότητα, ως ένα «συνεχές κατασκεύασμα» εμπεριέχει και τέτοια στοιχεία (ψυχικά πάθη, εσωτερικές πληγές, ατομικά οράματα….)

            Στο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον που γεννά τόσο τον εθνομηδενισμό – κοσμοπολιτισμό όσο κι έναν άγονο – στείρο φονταμενταλισμό οφείλουμε να αντιτάξουμε την εθνική μας «ετερότητα» ενάντια στην ισοπεδωτική «ομοιομορφία».

             Στην εποχή της νεωτερικότητας μπορεί να συνιστούν παραλογισμό, εθνική τύφλωση και εθνικό ναρκισσισμό οι ελπίδες να ξαναγυρίσουμε σε αυτά που χάσαμε. Αλλά ας ονειρευτούμε για λίγο και το ανέφικτο, γιατί:

            «Η Ρωμανία κι αν πέρασε ανθεί και φέρει κι άλλο».

* Το 493 π.χ. λίγο μετά την καταστροφή της Μιλήτου από τους Πέρσες, ο Φρύνιχος ανέβασε το έργο του «Μιλήτου Άλωσις» με το οποίο αναπαριστούσε τις συμφορές που έπληξαν τους Μιλησίους. Οι Αθηναίοι ξέσπασαν σε κλάματα και τιμώρησαν τον Φρύνιχο με πρόστιμο 1.000 δραχμών, επειδή τους θύμισε «Οικεία κακά» και «μηκέτι μηδένα χρήσθαι τούτω τω δράματι» (Ηρόδοτος, VI, 21)


Του συνεργάτη της Μυσταγωγίας – Μυθαγωγίας, Ηλία Γιαννακόπουλου, Φιλόλογου. E-mail: iliasgia53@gmail.com

Επιλογές, επεξεργασία, επιμέλεια δημοσιεύσεων/αναδημοσιεύσεων Πλωτίνος



Σάββατο 19 Μαΐου 2018

Το όραμα της Μεγάλης Άλκης, η χρήση και ο συμβολισμός της ιερής πίπας των Ινδιάνων




Οι σαμάνοι όλων των λαών χρησιμοποιούσαν φυτά και βότανα για θεραπευτικούς και εξαγνιστικούς σκοπούς, καθώς επίσης και για τις παραισθησιογόνες τους ιδιότητες. Οι αυτόχθονες Ινδιάνοι της Αμερικής επιδίωκαν τις μυσταγωγικές και εκστατικές τους εμπειρίες διαμέσω μίας διαδικασίας που ονόμαζαν «αναζήτηση οράματος». Μετά από μεγάλη περίοδο προετοιμασίας και εξαγνισμού στην «καλύβα του ιδρώτα», ο δόκιμος έμενε μόνος σε ένα βουνό για τέσσερα μερόνυχτα δίχως τροφή και νερό. Κατά την διάρκεια των ημερών αυτών, ο δόκιμος  καθόταν μέσα σε ένα μαγικό κύκλο που τον προστάτευε από τα πονηρά πνεύματα, και αναζητούσε το μυστικιστικό του όραμα, ψάλλοντας προσευχές και ιερά τραγούδια.

Μία άλλη πρακτική
 εκστατικών τελετουργιών των αυτόχθονων Ινδιάνων της Αμερικής, ήταν ο χορός του ήλιου για τέσσερα μερόνυκτα, όπου ο δόκιμος χόρευε εκστατικά γύρω από το δένδρο του Ήλιου, έχοντας τρυπήσει το στέρνο του με ένα αιχμηρό κομμάτι από κλαδί κερασιάς  το οποίο ενώνονταν με σχοινί  με το  δένδρο του Ήλιου ( κάτι σαν το δικό μας γιατανάκι).  Δεν έπρεπε να σταματήσει να χορεύει , ακόμα και εάν το ξυλάκι που τον κρατούσε  συνδεδεμένο του έσκιζε την σάρκα κατά την διάρκεια του ξέφρενου χορού του. Σε νεαρή ηλικία ο ηγέτης των Σιού Η Μαύρη Άλκη αναφέρει σχετικά με τις εμπειρίες από τα οράματα του:

«Η γαλήνη έρχεται στην ψυχή του ανθρώπου όταν συνειδητοποιήσει την συγγένεια του, την ενότητα του με το Σύμπαν και τις δυνάμεις του. Όταν συνειδητοποιήσει ότι στο κέντρο του σύμπαντος κατοικεί το Γουανάν Τάνκα, και ότι αυτό το κέντρο βρίσκετε στην πραγματικότητα παντού. Βρίσκεται στον καθένα μας..[..]..Τιποτα από όσα έχω δει με τα μάτια μου δεν ήταν τόσο καθαρό και φωτεινό όσο αυτό που μου έδειξε το όραμα μου. Και τίποτα από όσα έχω ακούσει με τα αφτιά μου δεν ήταν σαν τα λόγια που άκουσα. Δε χρειάστηκε προσπάθεια για αν θυμάμαι αυτά τα πράγματα. Διατηρήθηκαν στην μνήμη μου αό μόνα τους όλα αυτά τα χρόνια. Κι όσο μεγάλωνα τόσο πιο ξεκάθαρο γινόταν το νόημα που έβγαινε από τις λέξεις. Ακόμα και τώρα όμως ξέρω ότι μου φανερώθηκα περισσότερα από όσα μπορω να πω. ..[..].. Καθώς στεκόμουν εκεί, είδα περισσότερα από όσα μπορώ να πω και κατάλαβα περισσότερα από όσα είδα. Γιατί έβλεπα κατά έναν ιερό τρόπο τις μορφές των πραγμάτων στην πενυματική τους εκδοχή, και την μορφή όλως των μορφών ως Ένα ως την ενότητα μέσα στην οποία θα έπρεπε να υπάρχουν τα πάντα».
Heȟáka Sápa (Black Elk – Mαύρη Άλκη, Ινδιάνος Σιού, 1863 –  1950).





Ο καπνός ήταν  το πιο ιερό βότανο των αυτόχθονων της βόρειας Αμερικής, και χρησιμοποιούταν στις περισσότερες τελετές τους. Η πίπα της ειρήνης όπως την γνωρίζουμε μέσα από τις ταινίες «γουέστερν», ήταν φορτισμένη με μυστικιστικά συμβολική σημασία. Το κάπνισμα κάνει την εκπνοή ορατή, και η αναπνοή είναι η πήγή όλης της ζωής. Όσοι μοιράζονται την πίπα αναγνωρίζουν πως μοιράζονται τον ίδιο αέρα, την ίδια ζωή. Η εισπνοή και εκπνοή του καπνού αντιπορσωπεύει την παλίροια - την πλημμυρίδα και την άμπωτη της ύπαρξης. Ο καπνός εισέρχεται στο σώμα και μετά απελευθερώνεται, μεταφέροντας προσευχές στο μεγάλο πνεύμα, καθώς ανέρχεται πρός τον ουρανό. 

Οι περισσότερες φυλές χρησιμοποιούσαν την ιερή πίπα σε τελετουργίες όπως η αναζήτηση του οράματος, η θεραπεία μέσω του ιδρώτα και ο τελετουργικός χορός. Η ιερή πίπα ήταν για τους αυτόχθονες Ινδιάνους, ένα ιδιαίτερα σημαντικό τελετουργικό εργαλείο  το οποίο χρησιμοποισαν ως μέσο για την επαφή τους με το Πνεύμα,  για να ανακαλύψουν τη θέση τους στον ιστό της δημιουργίας και να εργαστούν θεραπευτικά για τη Μητέρα-Γη και την ανθρώπινη ύπαρξη, επεκτείνοντας στο μέλλον την ελπίδα του ανθρώπου για τα παιδιά του και τον πλανήτη. 

Η ιερή πίπα συμβόλιζε μια γέφυρα μεταξύ γης και ουρανού, ορατού και αοράτου, φυσικού και πνευματικού. Η ιεροτελεστία βοηθά ώστε να συνδεθούν οι άνθρωποι με το Μεγάλο Πνεύμα αλλά και με την ιερότητα της Φύσης. Πρόκειται για ένα ιερό σκεύος πλούσιο σε συμβολισμό. Το δοχείο αντιπροσωπεύει τις θηλυκές όψεις του Μεγάλου Πνεύματος, τη Μητέρα-Γη,  ενώ το στέλεχος αντιπροσωπεύει τις αρσενικές, τον Πατέρα-Ουρανό. Το εκδηλωμένο πνεύμα που αέναα αλλάζει γίνεται ορατό ως φύση στη Μητέρα-Γη. Το απόλυτο, αμετάβλητο, ανεκδήλωτο αόρατο πνεύμα είναι ο Πατέρας-Ουρανός. Το κοίλο είναι η Γη και το στέλεχος, καθετί που αναπτύσσεται πάνω στη Γη. Το κοίλο από κοκκινόπετρα είναι κόκκινο, συμβολίζοντας το χρώμα της Γης και το χρώμα του αίματος, το αίμα του βούβαλου, το αίμα που χύθηκε στην Πέτρα της Πίπας, και όλο το αίμα που χύθηκε από την ανθρωπότητα διαμέσου των αιώνων.

Συχνά, ως εξάρτημα της πίπας απαντάται το δέρμα ενός ζώου, ίσως του λύκου, της αρκούδας, του ελαφιού, αλλά ειδικά του βούβαλου, το οποίο παρείχε αφθονία στους Αυτόχθονες. Άλλα συμβολικά εξαρτήματα είναι τα φτερά του γερακιού ή συχνότερα του αετού, ο οποίος πετά ψηλότερα από οποιοδήποτε άλλο πουλί. Υπάρχουν μερικές φορές τέσσερις ρίγες στο στέλεχος της πίπας, είτε ζωγραφισμένες είτε καμωμένες με χάνδρες, οι οποίες αντιπροσωπεύουν τον ιερό αριθμό τέσσερα, ειδικά τις τέσσερις κατευθύνσεις. Εάν είναι κίτρινη, κόκκινη, μαύρη και λευκή, μπορεί να αντιπροσωπεύουν τις τέσσερις φυλές.

Η τελετουργία της πίπας απεικονίζει όλη τη γήινη πραγματικότητα. Το κοίλο δοχείο αντιπροσωπεύει τον ορυκτό κόσμο. Το μακρύ στέλεχος και ο καπνός ή το μείγμα καπνίσματος αντιπροσωπεύει τον φυτικό κόσμο. Το δέρμα με τη σειρά του συμβολίζει τον ζωικό κόσμο, και τα φτερά τις φτερωτές υπάρξεις του αέρα. Το δοχείο για το θυμίαμα της φασκομηλιάς είναι συνήθως ένα κογχύλι που αντιπροσωπεύει το βασίλειο της θάλασσας. Όταν καπνίζεται η ιερή πίπα, αντιπροσωπεύονται και τα τέσσερα στοιχεία: το κοίλο δοχείο (γη), ο καιγόμενος καπνός (φωτιά), το σάλιο (νερό), και η αναπνοή (αέρας). Το κάπνισμα της πίπας δημιουργεί μια ιερή αλχημεία, καθώς τα φυσικά αντικείμενα, οι ουσίες και η τελετή είναι καταλυτικά στοιχεία μιας πνευματικής μεταστοιχείωσης.






Πριν το κάπνισμα όλοι οι κάτοχοι της εξαγνίζονται. Αντίστοιχα το κοίλο, το στέλεχος και όλα τα αντικείμενα που θα αγγίξουν την πίπα θυμιατίζονται με θυμίαμα φασκόμηλου. Κατόπιν, κρατώντας χωριστά το στέλεχος από το δοχείο, ψηλά πάνω από το κεφάλι, οι τελετουργοί ζητούν την άδεια να ενωθούν με το Μεγάλο Πνεύμα και τους αρχαίους, με τα πνεύματα του τόπου όπου επιθυμούν να καπνίσουν. Αφού ενωθούν, κοίλο και στέλεχος, η ιερή πίπα γίνεται εργαλείο για τη συγκέντρωση της Πνευματική Ενέργειας. Υπηρετεί σαν κανάλι ή «αγωγός» προς τον Δημιουργό.

Όταν γεμίζεται η πίπα, ο καπνός προσφέρεται στο πάνω, στο κάτω και τις τέσσερις κατευθύνσεις. Ο τελετουργός ζητά την επιστροφή των πνευματικών φυλάκων των τεσσάρων κατευθύνσεων. Όταν ανάβεται η πίπα, ο ιερός καπνός, ως ορατό, σημάδι στέλνει τις προσευχές και τις σκέψεις μας στον Δημιουργό, πάνω στα φτερά των αετών. Αν η ιεροτελεστία γίνει ομαδικά, τότε η πίπα περνά δεξιόστροφα σε κάθε μέλος, μεταφέροντας το κέντρο μαζί της, επειδή η πίπα είναι πάντα το κέντρο του κόσμου.

Ρουφώντας τον ιερό καπνό, ο τελετουργός αντιλαμβάνεται ότι η μοιρασιά της αναπνοής είναι μοιρασιά της ζωής. Το κάπνισμα της πίπας αντιπροσωπεύει και αποδοχή και υπερβατικότητα, παράδοση με κάποιο τρόπο στη Μητέρα-Γη, η οποία διδάσκει αποδοχή της αλλαγής στη φύση, όπως επίσης αρμονία και θρέψη. Όταν ο καπνός εκπνέεται, αντιπροσωπεύει αυτό που είναι να απελευθερωθεί και να κάνει την υπέρβαση. Ο καπνός που ανεβαίνει προς τον Πατέρα-Ουρανό εξυπηρετεί ως ορατή υπενθύμιση απελευθέρωσης από προσκολλήσεις, επιζήμιες σχέσεις και συνήθειες, και αυτοκαταστροφικές επιθυμίες.

Μέσω της εισπνοής και εκπνοής ο τελετουργός βιώνει την αμπώτιδα και την πλημμυρίδα της ζωής και ανοίγει την καρδιά του προς τη Θεϊκή Παρουσία, στους άλλους, τη φύση και τον κόσμο ολόκληρο.

Ιστορικά η ιερη πίπα χρησιμοποιήθηκε για προσευχή, σε συμφωνίες και συνθήκες, για το καλωσόρισμα επισκεπτών, ή για να εξασφαλίζει τη σίγουρη μετακίνηση μεταξύ των φυλών. Επίσης, χρησιμοποιείτο ως επισφράγιση της αλήθειας σε ό,τι λεγόταν σε συναντήσεις ή εμπορικές συναλλαγές.

Τμήμα των πληροφοριών για τον συμβολισμό και της ιερής πίπας αντλήθηκαν από το βιβλίο του Jay Cleve PhD: «Path of the Sacred Pipe: Journey of Love, Power, and Healing».



Επιλογές, επεξεργασία, επιμέλεια δημοσιεύσεων/αναδημοσιεύσεων Πλωτίνος




Πέμπτη 17 Μαΐου 2018

Θερσίτης και πολιτική ανυπακοή



«Η ανυπακοή των πολιτών είναι ιερό καθήκον όταν η εξουσία γίνεται άνομη και διεφθαρμένη» 
Γκάντι.



Στις μέρες μας πληθαίνουν τα φαινόμενα Πολιτικής Ανυπακοής με πρωταγωνιστές άλλοτε ομάδες – συλλογικότητες αντι-εξουσιαστών κι άλλοτε πολίτες που διαμαρτύρονται για το περιεχόμενο της σύγχρονης πολιτικής και το ήθος των πολιτικών. Παρατηρείται μια έντονη και πρωτοφανής αμφισβήτηση της δημοκρατίας ή κρίση νομιμοποίησης της αντιπροσωπευτικότητάς της. 

Το φαινόμενο δεν είναι σύγχρονο, αλλά έχει τις ρίζες του βαθιά στο παρελθόν και είναι ταυτισμένο με πρόσωπα από το λογοτεχνικό αλλά και πολιτικό χώρο. Ο Προμηθέας, ο Σωκράτης, η Αντιγόνη, ο Γκάντι και ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ κατέστησαν διαχρονικά σύμβολα πολιτικής ανυπακοής. 

Ωστόσο, το πρώτο πρόσωπο – σύμβολο της πολιτικής ανυπακοής θα μπορούσε να θεωρηθεί (με όλες τις ιδιαιτερότητες) ο Θ ε ρ σ ί τ η ς, όπως τον παρουσιάζει ο Όμηρος στη ραψωδία Β της Ιλιάδας. «Ερήτυθεν δε καθ’ έδρας/ θερσίτης δ’ έστι μούνος αμετροεπής εκολώα» (μόνος δε ο χωρίς μέτρο στα λόγια του θερσίτης εφώναζεν ακόμη, Ιλιάδα Β 211-12).

Ο θεϊκός Όμηρος δίπλα στις ηρωικές μορφές του Αχιλλέα, του Έκτορα, του Αίαντα, του Διομήδη, του Ιδομενέα, του Οδυσσέα και πολλών άλλων τοποθετεί κι έναν αντι-ήρωα, έστω και ως αρνητικό πρωταγωνιστή. Το μεγαλείο της Ομηρικής ποίησης έγκειται και σε αυτό το γεγονός, ότι έδωσε «χώρο» και σε έναν «τιποτένιο» να μιλήσει ελεύθερα ενάντια στην εξουσία (Αγαμέμνων).

Η σκηνή διαδραματίζεται στη συνέλευση των Αχαιών. Ο Αγαμέμνονας θέλοντας να διαπιστώσει τις αντοχές των Ελλήνων τους ανακοινώνει πως ο πόλεμος ενάντια στην Τροία είναι μάταιος και τους προτείνει να μπουν στα πλοία τους και να γυρίσουν στην Ελλάδα. «Φεύγωμεν συν νηυσί φίλην ες πατρίδα γαίαν» (Β140)

Η αντίδραση των Αχαιών διέψευσε τον Αγαμέμνονα, αφού όλοι όρμησαν στα καράβια, για να φύγουν. Τότε αναλαμβάνει πρωτοβουλίες ο Οδυσσέας – με τη συμβουλή της Αθηνάς – και συμβουλεύει τους Αχαιούς – όχι πάντα με ευγενικό τρόπο – να γυρίσουν πίσω. Πολλές φορές τους απειλούσε, τους κτυπούσε και τους πρόσβαλε, υπερασπιζόμενος το δίκαιο της εξουσίας με την εμβληματική φράση «ουκ΄αγαθόν πολυκοιρανίη˙ εις κοίρανος έστω, εις βασιλεύς» (Η πολυαρχία δεν είναι καλό πράγμα. Ένας θα είναι ο αρχηγός, ο βασιλιάς ένας, Β 204-5).

Το πλήθος των Αχαιών «συμμορφώθηκε» στις προσταγές του Οδυσσέα με εξαίρεση τον αμετροεπή Θ ε ρ σ ί τ η, που άρχισε να μιλά με λόγια προσβλητικά εναντίον του Αγαμέμνονα και της εξουσίας του «Ατρείδη, τέο δη αύτ’ επιμέμφαιε ηδέ χατίζεις;…./ου μεν έοικεν αρχόν εόντα κακών επιβασκέμεν υίας Αχαιών» (Γιε του Ατρέα για ποιο πράγμα πάλι παραπονείσαι και επιθυμείς;…. Δεν ταιριάζει σε σένα που είσαι άρχοντας να τυραννάς τους Αχαιούς, Β 225… 33-34). 

Ο Οδυσσέας ακούγοντας τον Θερσίτη να προσβάλει έτσι τον Αγαμέμνονα αλλά και τους Αχαιούς «ω πέπονες, κάκ’ έλεγχε, Αχαιίδες, ουκέτ’ Αχαιοί» του μιλά με άγριο βλέμμα περιφρονητικά και στο τέλος τον κτυπά με το σκήπτρο στον ώμο «Θερσίτ’ ακριτόμυθε…. μηδ’ έθελ’ οίος εριζέμεναι βασιλεύσιν…. τω ουκ αν βασιλήας ανά στόμ’ έχων αγορεύοις/ και σφιν ονείδεά τε προφέρεις» (Θερσίτη φαφλατά, μόνος εσύ τολμάς να φιλονικείς με τους βασιλιάδες….. γι’ αυτό δεν επιτρέπεται να μιλάς δημόσια διασύροντας τους βασιλιάδες και να τους βρίζεις, Β 246 -47…. 250-51). 

Μετά από όλα αυτά ο όχλος γελά και συντάσσεται με τον Οδυσσέα και τον Αγαμέμνονα «οι δε και αχνύμενοί περ επ’ αυτώ ηδύ γέλασαν…. Ου θην πάλιν αύτις ανήσει θυμός αγήνωρ/ νεικείειν βασιλήας ονειδείοις επέεσσιν» (εκείνοι αν και λυπούνταν γι’ αυτόν εγέλασαν με την καρδιά τους…. δεν θα τον παρακινήσει ξανά η αυθάδης καρδιά του να υβρίζει τους βασιλείς με λόγια ντροπιαστικά, Β 270…. 276-77). Σύμφωνα με άλλες πηγές (Κύκλια Έπη), ο Θερσίτης θανατώθηκε από τον Αχιλλέα επειδή χλεύασε τον έρωτα του Πηλείδη προς τη νεκρή Αμαζόνα Πενθεσίλεια. 

Ο Θερσίτης το πρώτο μυθικό σύμβολο της πολιτικής ανυπακοής έδωσε τροφή τόσο στους κριτικούς της λογοτεχνίας όσο και σε αυτούς που προσπαθούν να ανιχνεύσουν στο πρόσωπό του πολιτική συμπεριφορά – αντιεξουσιαστική. Το όνομά του προκύπτει από τη λέξη «Θέρσος» (θάρρος – αναίδεια) και το «ιταμεύομαι» (προκαλώ, αυθαδιάζω). Πολλοί βλέπουν σε αυτόν το σύμβολο του απλού λαϊκού πολεμιστή. Με όλα τα αρνητικά επίθετα που τον συνοδεύουν τολμά να μιλήσει ελεύθερα και προσβλητικά για την εξουσία του Αγαμέμνονα και του Αχιλλέα. Αν και τυγχάνει της προσβλητικής απόρριψης από όλους – αμετροεπής και δυσειδής – στέκεται όρθιος απέναντι στην εξουσία των βασιλιάδων.

Εκφράζει ελεύθερα, αυτά που οι πολλοί – όπως σε όλες τις εποχές – φοβούνται να πουν. Είναι για την εποχή μας «ο τρελός του χωριού» που λέει αλήθειες, που οι υπόλοιποι φοβούνται μόνο που τις σκέπτονται. 

Αυτός, λοιπόν, ο «αμετροεπής», ο «ακριτόμυθος» και «επεσβόλος» (αθυρόστομος) κατέστη άτυπα το πρώτο σύμβολο της πολιτικής ανυπακοής. Αυτός ο «γελωτοποιός» απομυθοποιεί κι αμφισβητεί την εξουσία. Η σκηνή που ο Θερσίτης καταφέρεται εναντίον του Αγαμέμνονα – ως φορέα εξουσίας- είναι η πρώτη και μοναδική στην παγκόσμια λογοτεχνία και πολιτική ιστορία. Κι αυτό γιατί τολμά κάποιος δημόσια να εκφραστεί ελεύθερα και επικριτικά στην εξουσία˙ ο λόγος του είναι ανατρεπτικός και απομυθοποιητικός. 

Ο Θερσίτης είναι η πρώτη εμφάνιση του «Εγώ» που δεν φοβήθηκε την τιμωρία μπροστά στην σκληρή εξουσία. Μίλησε ελεύθερα, αμφισβήτησε και κακοποιήθηκε. Για άλλους ο Θερσίτης ήταν ένας γραφικός αντι-ήρωας και για άλλους ο πρόδρομος του δημοκρατικού αντιλόγου. Το «τις αγορεύειν βούλεται» θα έλθει αργότερα και αισθητοποιεί το θρίαμβο της δημοκρατίας (ελευθερία έκφρασης – ισηγορία).
Έτσι, ο θερσίτης αψηφώντας τις συνέπειες της αμετροέπειάς του δίδαξε σε όλους μια άλλη – πολιτική – στάση ζωής «Αν ήρθες σ’ αυτόν τον κόσμο για να μετρήσεις τα χρόνια σου, και να ζήσεις μιαν φρόνιμη ζωή, δεν έχεις να φοβηθείς τίποτε. Τους φρόνιμους δεν τους πειράζει κανείς. Μα αν είναι να χαθεί κάποτε ο κόσμος θα χαθεί από τους φρόνιμους. Γιατί αυτοί κάναν τους ισχυρούς ισχυρότερους» (Μενέλαος Λουντέμης).

Έτσι, άτυπα ο θερσίτης ανά τους αιώνες κατατάσσεται στο πάνθεον των ανθρώπων της πολιτικής ανυπακοής δίπλα στον Προμηθέα, τον Σωκράτη και την Αντιγόνη.
Ωστόσο, την πολιτική ανυπακοή ως φαινόμενο και συμπεριφορά ανέδειξε για πρώτη φορά ο Αμερικανός συγγραφέας Χένρι Ντέιβιντ Θορώ με το δοκίμιο του 1849 «Περί πολιτικής ανυπακοής». «Σε ένα καθεστώς που φυλακίζει άδικα, η θέση του δίκαιου ανθρώπου είναι επίσης στη φυλακή» (Θορώ).

Το βασικό σκεπτικό του Θορώ αφορούσε την αυτονομία του πολίτη και το δικαίωμα ανυπακοής – αντίστασής του ενάντια στις άδικες και ηθικά διάτρητες επιλογές της κυβέρνησής του. Για τον Αμερικανό συγγραφέα ο ανώτατος νόμος είναι η συμμόρφωση στις ηθικές επιταγές της συνείδησης και όχι στους άδικους νόμους. Η άρνησή του να πληρώσει φόρους σε ένα κράτος ανήθικο είχε ως αποτέλεσμα αυτός να καταλήξει στη φυλακή αλλά η ίδια η φυλάκισή του στάθηκε η αφετηρία για μια σειρά προβληματισμών για το χρέος του πολίτη. «Η ανυπακοή είναι το πραγματικό θεμέλιο της ελευθερίας. Οι υπάκουοι είναι σκλάβοι» (Θορώ).

Αργότερα ο Rawls υπήρξε ο πρώτος φιλόσοφος που έδωσε έναν συστηματικό ορισμό της Πολιτικής Ανυπακοής «Πολιτική ανυπακοή ορίζεται, λοιπόν, ως δημόσια, μη βίαιη, συνειδησιακή αλλά παρ’ όλα αυτά πολιτική δράση που εκδηλώνεται ενάντια στον νόμο, με σκοπό συνήθως τη μεταβολή του νόμου ή των πολιτικών επιλογών της κυβέρνησης»

Από τα πράγματα τίθενται το περιεχόμενο, η μορφή και τα όρια της Πολιτικής ανυπακοής αλλά και η νομιμοποίησή της στα πλαίσια της Δημοκρατίας. Για τον Θορώ και άλλους ειδικούς η Πολιτική Ανυπακοή συνιστά μια μη-βίαιη αντίδραση, ανιδιοτελής, ειρηνική επανάσταση και συλλογική αντίσταση. Είναι μια μορφή αστικού αναρχισμού και διαφοροποιείται από την επανάσταση και την εξέγερση.

Η πολιτική ανυπακοή είναι επιβεβλημένη σε μια δημοκρατία, όσο κι αν αυτό συνιστά κάτι παράλογο (absurdum), στο βαθμό που οι κυβερνήσεις χρησιμοποιούν το δίκαιο ως εργαλείο καταπίεσης του λαού. Για το Θορώ «Η ανυπακοή είναι το πραγματικό θεμέλιο της ελευθερίας. Οι υπάκουοι το μόνο που μπορούν είναι να είναι σκλάβοι».

Οι θεωρίες του «κοινωνικού συμβολαίου» (Hobbes, Locke, Rousseau) προβάλλουν εμφαντικά την άρρητη υποταγή του ατόμου στην έννομη τάξη, όπως αυτή έχει καθοριστεί από το συμβόλαιο μεταξύ Κράτους και Πολίτη.  Ο Καντ θεωρεί αυτονόητη τη συμμόρφωση στους νόμους στη βάση μιας a priori ηθικής βάσης των νόμων. Για το φιλόσοφο συνιστά αυτοαναίρεση, αν το κράτος θεσπίσει το δικαίωμα της πολιτικής ανυπακοής. Για τις ωφελιμιστικές – συνεπειοκρατικές θεωρίες (Bentham, Austin, Mill) η υποταγή στην έννομη τάξη θεωρείται αναγκαία, αφού από αυτήν παράγεται το μέγιστο δυνατό κοινωνικό όφελος. 

Στην αντίπερα όχθη οι αριστερές – μαρξιστικές ιδεολογίες (Μαρκούζε…) πρεσβεύουν πως η πολιτική ανυπακοή συνιστά χρέος του πολίτη, αφού αυτή προστατεύει το λαό από τις αυθαιρεσίες της ταξικής κυβέρνησης. Εξάλλου και το τελευταίο άρθρο (12ο) του Ελληνικού συντάγματος υπόρρητα θεμελιώνει μια μορφή πολιτικής αντίστασης – ανυπακοής «Η τήρηση του Συντάγματος επαφίεται στον πατριωτισμό των Ελλήνων, που δικαιούνται και υποχρεούνται να αντιστέκονται με κάθε μέσο εναντίον οποιουδήποτε επιχειρεί να το καταλύσει με τη βία»

Οι υπέρμαχοι της πολιτικής ανυπακοής προστρέχουν στις «επτά κατευθύνσεις για την πολιτική ανυπακοή» του Χάουαρντ Ζιν (Αμερικανός ιστορικός και πολιτικός ακτιβιστής). Ενδεικτικά αναφέρονται οι: 1. Η πολιτική ανυπακοή είναι η εσκεμμένη παραβίαση του νόμου για έναν ζωτικό κοινωνικό σκοπό, 2. Η γενική υπακοή στον νόμο δεν έχει καμία κοινωνική αξία, όπως δεν έχει αξία και η γενική ανυπακοή στο νόμο…., 3, 4, 5. Όσοι συμμετέχουν σε πράξεις πολιτικής ανυπακοής θα πρέπει να επιλέγουν τακτικές μη – βίαιες…. 

Ανάλογες είναι και οι θέσεις των Γκάντι και Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ. Ειδικότερα, ο Γκάντι απορρίπτοντας τη βία τονίζει: 1. Ένας πολιτικός αντιρρησίας (Satyagrahi) δεν εκφράζει ποτέ την οργή του, 2. Μερικές φορές μπορεί να χρειαστεί να υποστεί την οργή του αντιπάλου, 3. Με τον τρόπο αυτό θα αποδεχθεί τις επιθέσεις από τον αντίπαλο, ποτέ όμως δεν θα προβεί σε αντίποινα….

Σίγουρα συνιστά διανοητικό επίτευγμα να αιτιολογήσεις την πολιτική ανυπακοή σε ένα δημοκρατικό πολίτευμα και μάλιστα όταν αυτή πρέπει να είναι μη – βίαιη, ανιδιοτελής και δημόσια – φανερή (χωρίς κουκούλες). Όπως δύσκολο είναι να κατατάξεις το Σωκράτη στους πολιτικά ανυπάκουους όταν στη φυλακή αρνείται την πρόταση να διαφύγει (αυτός που όλη του η διδασκαλία συνιστούσε μια ανυπακοή στα καθιερωμένα) στη Θεσσαλία. 

Όταν, όμως «οι μάζες των ανθρώπων που υπακούουν τυφλά στην εξουσία και συμμορφώνονται πειθήνια στις εντολές της έχουν ουσιαστικά παραιτηθεί από την ελεύθερη άσκηση της κρίσης τους και έχουν προδώσει το ηθικό τους αίσθημα, έχουν χάσει την ικανότητά τους να διακρίνουν το δίκαιο από το άδικο, το καλό από το κακό» (Θανάσης Γιαλκέτσης).

Τότε χρειάζονται οι Θερσίτες που τολμούν να πουν όσα οι άλλοι σκέπτονται. Εξάλλου, «πρώτα να είμαστε άνθρωποι και μετά υπήκοοι» (Θορώ).Ίσως γενικεύοντας τον όρο της ανυπακοής ο Έριχ Φρομ στο έργο του «Πειθαρχία και Ελευθερία» έδωσε μια άλλη διάσταση με την εμβληματική φράση: 

«Η ανθρώπινη ιστορία άρχισε με μια πράξη ανυπακοής και είναι πολύ πιθανό να τελειώσει με μια πράξη υπακοής»

Του συνεργάτη της Μυσταγωγίας – Μυθαγωγίας, Ηλία Γιαννακόπουλου, Φιλόλογου. E-mail: iliasgia53@gmail.com


Επιλογές, επεξεργασία, επιμέλεια δημοσιεύσεων/αναδημοσιεύσεων Πλωτίνος





Δευτέρα 14 Μαΐου 2018

«ΜΑΗΣ 68: Η εξέγερση που ένωσε τους Πλάτωνα, Μαρξ, Μπακούνιν και Όργουελ»


«Κηρύξατε την πόλη σε κατάσταση διαρκούς ευτυχίας»
Σύνθημα Γαλλικού Μάη 68


             Η αναζήτηση της ευτυχίας συνιστά έναν ασυνείδητο στόχο ανθρώπινο. Μια ευτυχία, όμως, που δεν περιχαρακώνεται στα ασφυκτικά πλαίσιο του Εγώ, αλλά διαχέεται στον κοινωνικό χώρο, ως συλλογική κατάκτηση. Η πραγμάτωση, λοιπόν, της ευτυχίας υφίσταται και ως πολιτικό ζητούμενο. Αυτήν τη συλλογική ευτυχία διεκδίκησαν και οι εξεγερθέντες στο Γαλλικό Μάη του 1968, όχι ως θεατές ή καταναλωτές αγαθών αλλά στήνοντας οδοφράγματα, διαδηλώνοντας και καταστρέφοντας.
            «Η χαρά της καταστροφής είναι ταυτόχρονα χαρά δημιουργική» (Μ. Μπακούνιν)
            Ίσως να συνιστά μια ιστορική παραδοξότητα ή αντιφατικότητα οι πολίτες μιας χώρας να διεκδικούν την ευτυχία μέσα από πράξεις καταστροφής και αταξίας. Η ευτυχία ορίζεται ως μια κατάσταση – βίωμα εσωτερικής ισορροπίας και πληρότητας. Πως μπορεί, επομένως, η ευτυχία (ψυχική ευταξία) να βιώνεται ως «πάθος δημιουργικό» και ως «χαρά καταστροφής»; Η ευτυχία είναι κινούμενος στόχος και όχι μια πάγια – μόνιμη κατάσταση. Γι’ αυτό χρειάζεται μια αναρχική σκέψη για να ενεργοποιήσει την «κοιμωμένη» συνείδηση.
            «Σε έναν κόσμο όλο και πιο κονφορμιστή, αναίσθητο, ταξινομημένο, με νοοτροπία αγέλης, σε έναν κόσμο όπου δε χαράζονται πια νέοι δρόμοι, αλλά ακολουθούνται οι παλιοί» (Henri Arvon) είναι φυσικό η ευτυχία και η ελευθερία να βαδίζουν παράλληλα με ενέργειες που φοβίζουν και προκαλούν πολιτική αταξία και κοινωνική αρρυθμία.
             Βέβαια το αίτημα για ευτυχία απασχόλησε και τους αρχαίους φιλoσόφους (Επίκουρος….) και εντάχθηκε στην αναζήτηση της ιδανικής κοινωνίας όπου η εξουσία θα ανήκει στους φιλοσόφους. Σχετικά με αυτό ο Πλάτων στην «Πολιτεία» του γράφει:
            «Εάν μη ή οι φιλόσοφοι βασιλεύσωσιν εν ταις πόλεσιν ή οι βασιλείς…… φιλοσοφήσωσι»
            Η ιστορία και οι πολιτικές επιστήμες δεν δικαίωσαν τον Πλάτωνα, γιατί διαχρονικά οι άνθρωποι καταφεύγουν σε βίαιες ενέργειες για τη βελτίωση των όρων ζωής, στρεφόμενοι ενάντια στο κατεστημένο και στην παραδοσιακή μορφή εξουσίας. Μπορεί ο Γαλλικός Μάης να ανέδειξε το θέμα και να καλλιέργησε τον προβληματισμό γύρω από το περιεχόμενο της εξέγερσης και την αποτελεσματικότητά της, ωστόσο εξακολουθεί να υπάρχει διχογνωμία ως προς τον παράγοντα που την πυροδοτεί.
            Κάποιοι ταυτίζουν την εξέγερση με μια θυμική αντίδραση που εμπεριέχει στοιχεία αγανάκτησης και οργής για την εκμετάλλευση και την καταπίεση. Κάποιοι άλλοι, ωστόσο, πρεσβεύουν πως η εξέγερση τρέφεται και πυροδοτείται από ένα πλουσιότερο υπέδαφος (ψυχοδιανοητικό και οραματικό). Δεν λείπουν, βέβαια κι εκείνοι που διατείνονται πως κάθε εξέγερση (ατομική ή ομαδική) συνιστά μια πολιτική πράξη με στόχο την αλλαγή και την ανατροπή. Ανατροπή των υφιστάμενων δομών της εξουσίας και της ζωής που καταπνίγουν την αυθεντικότητα και το δικαίωμα για ελευθερία και αυτονομία.
            Από τη φύση της, δηλαδή, η εξέγερση (1848, 1871, Γαλλικός Μάης 68) διεκδικεί την ανατροπή κι ευαγγελίζεται την αλλαγή και δεν συνιστά μια φιλολογική – ακαδημαϊκή συζήτηση για τον άνθρωπο και τον κόσμο. Αυτό είναι έργο των φιλοσόφων, που με κάποιο αιχμηρό τρόπο καυτηρίασε ο Μαρξ.
            «Οι φιλόσοφοι έχουν απλά ερμηνεύσει τον κόσμο με διαφορετικούς τρόπους. Το θέμα είναι να τον αλλάξουμε».
            Η παραπάνω εμβληματική φράση του Μαρξ βρήκε δικαίωση όχι μόνο στο Γαλλικό Μάη του 68 αλλά και σε κάθε προσπάθεια του ανθρώπου να αλλάξει τη ζωή του και τον κόσμο. Γιατί η εξέγερση δεν στοχεύει να αλλάξει τον άνθρωπο αλλά τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων που τους διαμορφώνουν. Γιατί σύμφωνα με το Μαρξ κοινωνία δεν είναι το άθροισμα των ανθρώπων αλλά οι διάφορες σχέσεις μεταξύ τους (οικονομικές…..).
            Γι’ αυτό, λοιπόν, κατά τον Μαρξ «οι επαναστάσεις είναι οι ατμομηχανές της ιστορίας», κι ας μην είναι ορατά κι από όλους αποδεκτά τα επιτεύγματά τους. Σίγουρα πολλές εξεγέρσεις και επαναστάσεις χρωματίστηκαν από αίμα, εκδίκηση και βαρβαρότητα. Δυστυχώς, όμως, η ιστορία δεν μας δίδαξε άλλον τρόπο αλλαγής ή άλλο νόμο. Οι ειρηνικές εξεγέρσεις και επαναστάσεις αφορούν την επιστήμη και την τέχνη και όχι τους όρους υλικής διαβίωσης, κοινωνικής συνύπαρξης και άσκησης της εξουσίας.
            «Οι επαναστάσεις δεν είναι παιδιάστικο παιχνίδι, ούτε ακαδημαϊκή συζήτηση.  Η επανάσταση είναι πόλεμος…. Καταστροφή ανθρώπων και πραγμάτων. Είναι χωρίς αμφιβολία θλιβερό για την πραγματικότητα, που δεν ανακάλυψε ακόμα ένα πιο ειρηνικό μέσο προόδου» (Μ. Μπακούνιν)
            Ο άνθρωπος, επομένως, στη διαχρονική του διαδρομή μέσα από τις εξεγέρσεις και επαναστάσεις προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα σε δυο ακρότητες: τον απόλυτο κομφορμισμό και την ολική άρνηση ή το μηδενισμό. Μπορεί αυτό να συνιστά και το Σισύφειο έργο του που εμπεριέχει τη ματαιότητα και τη νομοτελειακή πτώση του. Ωστόσο συνεχίζει, αγωνίζεται, εξεγείρεται κουβαλώντας το βράχο – φορτίο της γνώσης και της ελευθερίας. Ίσως η εξέγερση να είναι μια ασυνείδητη αντίδραση στο στοιχείο του παραλόγου που διέπει τη βαθύτερη δομή της κοινωνίας, του κόσμου και της συμπαντικής τάξης.
            Εξάλλου «Στη φύση, όπως επίσης και στην επικοινωνία, τάξη δίχως πάλη είναι θάνατος» (Μ. Μπακούνιν)
            Γι’ αυτό ο Γαλλικός Μάης ταυτίστηκε με την εξέγερση ενάντια στον παραλογισμό και το συντηρητισμό της κοινωνίας. Γιατί μέσα από την εξέγερση δομείται το «πολιτικό μας είναι» και βιώνεται η ελευθερία στα απώτατα όριά της και πραγματώνεται η ολοκλήρωση του ανθρώπου.
            Αν για τον Hobsbaum «το σημαντικότερο κληροδότημα της Γαλλικής Επανάστασης στις μάζες ήταν η απόκτηση πολιτικής συνείδησης», ο Γαλλικός Μάης επιβεβαίωσε τη δύναμη και το πολιτικό βεληνεκές του ονείρου και της ουτοπίας «ο επαναστάτης είναι ένας ακροβάτης του ονείρου» (σύνθημα Γαλλικού Μάη 68).
            Εξάλλου η ριζοσπαστικοποίηση των εξεγερμένων (όχι μόνο του Παρισιού) και η συνειδητότητα στάθηκαν τα μεγάλα οφέλη των πολιτών που κατανόησαν πως «το επαναστατικό υποκείμενο γεννιέται μέσα στην πράξη, με την ανάπτυξη της συνειδητότητας, της ανάπτυξης της δράσης» (Μαρκούζε).
            Μπορεί η εξέγερση του Γαλλικού Μάη του 68 να μην έφερε την ευτυχία αλλά δημιούργησε το πλαίσιο μέσα στο οποίο συνυπήρξαν σε επίπεδο ιδεών ο Πλάτων (φιλόσοφοι), ο Μαρξ, ο Μπακούνιν και φυσικά ο Όργουελ που στο έργο του «1984» διακήρυξε με ένα διλημματικό τρόπο τη σχέση – προτεραιότητα της συνείδησης έναντι της επανάστασης.
            «Δεν θα επαναστατήσουν, αν δεν συνειδητοποιήσουν και δεν θα συνειδητοποιήσουν αν δεν επαναστατήσουν».
            Αυτός είναι και ο πλούτος και η παρακαταθήκη του Γαλλικού Μάη. Η γονιμοποίηση της συνείδησής μας μέσα από την εξέγερση.
           Του συνεργάτη της Μυσταγωγίας – Μυθαγωγίας, Ηλία Γιαννακόπουλου, Φιλόλογου. E-mail: iliasgia53@gmail.com
Επιλογές, επεξεργασία, επιμέλεια δημοσιεύσεων/αναδημοσιεύσεων Πλωτίνος



Πέμπτη 10 Μαΐου 2018

Mόνος οδηγός μας, η Ταπεινότητα.


«Ο πολεμιστής του φωτός δέχεται με ταπεινότητα αυτό που είναι, όχι σαν αυτολύπηση, αλλά σαν ζωντανή πρόκληση».
Κάρλος Καστανέντα



Ο πατέρας γύρισε με καλοσυνάτο βλέμμα προς τον γιο του.

 -Ζητάνε έναν βοηθό, Γιε μου, σε στάβλο με άλογα. Τι λες να δουλέψεις εκεί;

- Γνωρίζω πατέρα, είπε το αγόρι δύσθυμα, ότι πρέπει να δουλέψω. Όμως θα μου ταίριαζε περισσότερο, να εκπαιδευτώ ως αναβάτης. Είναι όνειρό μου να μάθω να ιππεύω!

Ο πατέρας επανήλθε μετά από μέρες,  με τον ίδιο ήρεμο τρόπο, και μίλησε με προσμονή στο γιο.

-Γιε μου, ζητάει ένας ευγενής κάποιον υπηρέτη, θέλεις να δουλέψεις εκεί;

-Πατέρα, παρόλο που είμαστε φτωχοί, είναι πολύ υποτιμητικό να υπηρετούμε.

Ο πατέρας από αγάπη για τον γιο, συνέχισε να ψάχνει, και ένα πρωί του είπε γεμάτος ενθουσιασμό:

-Γιε μου, νομίζω θα σου αρέσει, χρειάζεται κάποιος έναν βοηθό σε οπλοποιείο. Είναι καλή ευκαιρία να μάθεις μια τέχνη.

-Πατέρα, παρόλο που ζητώ και θέλω να χειρίζομαι ένα ωραίο ξίφος, οι συνθήκες εκεί είναι δύσκολες και βάναυσες.

Το αγόρι περιπλανήθηκε αρκετό καιρό πιστεύοντας ότι οι πραγματικές ευκαιρίες στη ζωή δεν εμφανίστηκαν ακόμη. Αναζήτησε κάποιον σοφό για να του δείξει την κατεύθυνση που τον περιμένει η μοίρα, για τη μεγάλη τους συνάντηση, για την εκπλήρωση ενός βασιλικού πεπρωμένου. Και ο σοφός βρέθηκε, και αφού άκουσε την ιστορία του αγοριού, τον κοίταξε με κατανόηση.

-Σου δόθηκε η ευκαιρία να δουλέψεις σε στάβλο, όμως ήσουν κοντόφθαλμος,  δεν είδες ότι εφόσον δούλευες αφοσιωμένα και με συνέπεια, θα σου δινόταν η ευκαιρία να μάθεις την ιππική τέχνη...

Σου δόθηκε η ευκαιρία να δουλέψεις στο περιβάλλον ενός ευγενή,  όμωςδεν ήθελες να γονατίσει,  είδες μόνο ότι θα υπηρετούσες,  όχι πως εκεί θα μάθαινες τους τρόπους και τις συνήθειες ενός ευγενή. 

Σου δόθηκε η ευκαιρία να εργαστείς σε οπλοποιείο, μαθαίνοντας με τον χρόνο την χρήση των όπλων,  όμως εσύ αρνήθηκες..

Άραγε τι ονομάζει κάποιον ιππότη; 

Δεν είναι το άλογο, το σπαθί και η ευγένεια; Ένας ιππότης με ζήλο, αφοσίωση και γενναιότητα, μπορεί να γίνει βασιλιάς.

Χρειάζεται πάντα να θυμάσαι ότι ανάλογα με τις γνώσεις που θα αποκομίσει κάποιος, θα προσελκύει τις ανάλογες ευκαιρίες και εμπειρίες. 

Ακόμη κι αν γεννιόσουν ιππότης, θα είχες διαφορετικές προκλήσεις να διαχειριστείς. Όχι καλύτερες ή χειρότερες - αυτά είναι καμώματα του νου -,  απλά διαφορετικές.

Το να ανταποκρίνεσαι σε ό,τι βρίσκεται στο δρόμο σου με ζέση και ενθουσιασμό, σε θέτει αυτόματα υποψήφιο για να σου αποκαλυφθεί κάτι πολύ μεγαλύτερο.

Ακριβώς επειδή δεν γνωρίζουμε το σχέδιο που έχει η ζωή για μας, ο μόνος οδηγός μας είναι η Ταπεινότητα.


 Πηγή: Light Of Heart
.
Επιλογές, επεξεργασία, επιμέλεια δημοσιεύσεων/αναδημοσιεύσεων Πλωτίνος 
.