Οι μισοί άνθρωποι, αγκάλιασε τον βάτραχο σου...

Όλοι έχουμε πλευρές του εαυτού μας με τις οποίες διαφωνούμε. Ας τις συγχωρήσουμε κι ας κάνουμε ειρήνη μέσα μας.

            Υπάρχει μια παλιά ινδιάνικη ιστορία που μιλάει για τους μισούς ανθρώπους. Αυτούς που φτάνουν στο Μεγάλο Πνεύμα αλλά δεν μπορούν να περάσουν στο χώρο του γιατί δεν είναι ολόκληροι. Τους απαγορεύει τη διέλευση ένας φύλακας που είναι τόσο ίδιος με τον καθένα τους σαν να κοιτούν τον εαυτό τους στον καθρέφτη. Αυτή την ιστορία - που έχει τη σημασία ενός γρίφου - την είχα ακούσει πριν από χρόνια και παρέμενε σχετικά ακατανόητη μέχρι που… πράσινη και πηδηχτή ήρθε η απάντηση με τη μορφή ενός βατράχου.

Δεν είναι ακριβώς εκείνος ο βάτραχος του παραμυθιού που όταν τον φίλησε η πριγκιποπούλα μεταμορφώθηκε σε πανώριο βασιλόπουλο αλλά κάποιος άλλος που όσες πριγκίπισσες κι αν τον φιλήσουν  παραμένει σταθερά κι αμετάβλητα μόνο  βάτραχος. Το ενδιαφέρον είναι πως αυτός κάποια στιγμή ανακαλύπτουμε ότι έχει άμεση σχέση με εμάς. Η ιστορία του ξεκινάει μαζί με τη δική μας. Κάποτε αρχίσαμε για το γεμάτο περιπέτειες ταξίδι της ζωής μας αλλά καθώς βαδίζαμε ερχόμασταν πολλές φορές σε σύγκρουση μέσα κι έξω μας.

Οι εμπειρίες μας ανάγκασαν κάθε τόσο να αφήσουμε ένα κομμάτι του εαυτού μας πίσω. Κάπου έμεινε ένα μέρος της καρδιάς μας. Κάπου αλλού ένα άλλο. Πιο πέρα μπορεί να χάσαμε ένα κομμάτι της πίστης μας  και λίγο πιο κάτω να εγκαταλείψαμε ένα μέρος από τις ιδέες και τα ιδανικά μας. Νομίζουμε ότι συνεχίζουμε το ταξίδι της ζωής μας ακέραιοι κι ολόκληροι. Όμως, σιγά - σιγά αφήνουμε πίσω μας κομμάτια του εαυτού μας χωρίς να το καταλάβουμε. Μαζί τους μένει κι ένα κομμάτι της ενέργειάς μας. 

Οι κομματιασμένοι θεοί που είμαστε

           Στην αρχαία Αίγυπτο υπήρχαν τελετουργικά και μυήσεις για εκείνους που αναζητούσαν το βαθύτερο νόημα της ύπαρξης αλλά και τον τρόπο να περάσουν ακλόνητοι το κατώφλι του θανάτου. Σε κάθε περίπτωση η προτροπή και η εκπαίδευσή τους ήταν : «μάζεψε τα κομμάτια σου που έχεις σκορπίσει στους τέσσερις ανέμους». Αυτή η εντολή παρότρυνε τους μυούμενους να ψάξουν προς την κατεύθυνση των τεσσάρων ανέμων δηλαδή του Βοριά που συνδεόταν με τη διάνοια, του Νοτιά που συνδεόταν με τα συναισθήματα, του Ανατολικού που συνδεόταν με το πνεύμα και του Δυτικού που συνδεόταν με την ύλη και το σώμα. Σ’ αυτά τα τέσσερα επίπεδα της ύπαρξής του έπρεπε να ψάξει και να βρει πού είχε αφήσει κομμάτια του εαυτού του και να τα ξανασυγκεντρώσει ώστε να γίνει άξιος της μύησης.

Στα μεγάλα Αιγυπτιακά μυστήρια το κεντρικό θέμα ήταν η προσπάθεια της Ίσιδος να βρει και να ενώσει τα κομμάτια του διαμελισμένου αδελφού και συντρόφου της Όσιρη. Τα μέλη του διασκορπισμένα κατά μήκος του Νείλου έπρεπε να βρεθούν και να ξαναενωθούν για να γίνει ακέραιος ο Όσιρις που μπορούσε πλέον έχοντας γνωρίσει τον κατακερματισμό και την ανασύνθεση να γίνει ο θεός του κάτω κόσμου, αντίστοιχος του Πλούτωνα. 

Και στην ελληνική μυθολογία υπάρχει επίσης η ιστορία του Διονύσου Ζαγρέα που διαμελίζεται από τους Τιτάνες και που ξαναγίνεται ακέραιος με τη βοήθεια της θεάς Δήμητρας. Παρόμοιες αναφορές που υπάρχουν σε πολλές εσωτερικές παραδόσεις επαναλαμβάνουν το ίδιο μοτίβο αποκαλύπτοντας πως το κομμάτιασμα και ο διασκορπισμός είναι μια κοινή ψυχολογική εμπειρία που ισοδυναμεί με αφανισμό και πως η ζωή πράγματι ξαναγυρνά όταν ξαναμαζεύονται τα κομμάτια και το άτομο γίνεται πάλι πλήρες. Αυτές οι συμβολικές ιστορίες έχουν βαθιά και άμεση σχέση με όλους μας.

Από την παιδική μας ηλικία αρχίζουμε σταδιακά να χάνουμε τμήματα του εαυτού μας. Άλλοτε τα εγκαταλείπουμε εμείς γιατί τα αποστρεφόμαστε κι άλλοτε μας τα αρπάζει η ζωή μέσα από οδυνηρές εμπειρίες. Η καθημερινότητα και οι υποχρεώσεις της μας αποκοιμίζουν και μας βοηθούν να αποξενωθούμε ακόμα περισσότερο από τον εαυτό μας. Κι αυτή η αποξένωση βαθαίνει όταν ο εαυτός μας ο ίδιος μας απογοητεύει. Τα βάζουμε μαζί του, τσακωνόμαστε, τον απαξιώνουμε και συχνά τον αποστρεφόμαστε.

Και το χειρότερο; Είναι συχνά ανεπίδεκτος. Αυτός ο βάτραχος όσο κι αν τον φιλάμε δεν μετατρέπεται σε πρίγκιπα. Παραμένει απελπιστικά πράσινος, αμφίβιος και κοάζων. Κι έτσι του γυρνάμε την πλάτη και φεύγουμε. Δεν θέλουμε να τον δούμε στα μάτια μας, ούτε να τον ξέρουμε. Αυτός ο διαχωρισμός από τα ανεπιθύμητα κομμάτια του εαυτού μας είναι ο διαμελισμένος Διόνυσος Ζαγρέας, ο Όσιρις και όλοι οι αντίστοιχοι μυθικοί ήρωες.

Όλα αυτά που δεν γίναμε

Όμως, τα μέρη της ζωής μας και του εαυτού μας που δεν ανταποκρίνονται στις προσδοκίες μας, αυτά από τα οποία θέλουμε να αποξενωθούμε είναι εκείνα που καθώς τα απαρνούμαστε μας καθιστούν ελλιπείς και – αν πιστέψουμε στην ινδιάνικη ιστορία – λόγω αυτής της έλλειψης θα μείνουμε έξω από το χώρο του Μεγάλου Πνεύματος. Θα φροντίζει γι αυτό ο ίδιος ο εαυτός μας - ο φύλακας που είναι ίδιος μ’ εμάς - και που αρνείται να τα παραδεχτεί, να τα αποδεχτεί και να τα συγχωρήσει. 

Μια από τις μεγαλύτερες καμπές στην πορεία της ζωής μας έρχεται όταν καταφέρνουμε να συμφιλιωθούμε με αυτές τις «βατραχίσιες» πλευρές μας που δεν μπόρεσαν και δεν θα μπορέσουν ποτέ να μεταμορφωθούν σε πρίγκιπες. Σε ό,τι ελπίσαμε και ονειρευτήκαμε. Πρόκειται για ένα άλμα ωριμότητας και ειρήνης όταν καταφέρουμε να παραδεχτούμε ότι υπάρχουν τομείς που υπολειπόμαστε. Άλλοτε μας λείπουν οι γνώσεις  και οι εμπειρίες άλλοτε τα ειδικά προσόντα, η κατάλληλη ηλικία, οι σωστές αναλογίες, γνωριμίες και πτυχία, η απαιτούμενη ευστροφία και η επάρκεια αυτοπεποίθησης ή χρημάτων.

Κάποια πράγματα δεν τα έχουμε και δεν είμαστε. Κι αυτό είναι έτσι. Σε κάποια άλλα δεν τα καταφέραμε. Δεν μπορέσαμε να ικανοποιήσουμε τις προσδοκίες των άλλων ούτε όλα τα δικά μας όνειρα και φιλοδοξίες. Σε άλλα μπορεί να αποτύχαμε λιγότερο ή περισσότερο παταγωδώς. Μπορεί στον τομέα των σχέσεων ή της οικονομικής ανεξαρτησίας, της καριέρας ή της οικογένειας, της κοινωνικής καταξίωσης ή των προσωπικών επιτευγμάτων, των παιδιών ή της σχέσης με τον εαυτό μας. Όλοι έχουμε τομείς που δεν είμαστε, δεν έχουμε και δεν μπορούμε να είμαστε αυτό που θα θέλαμε. 

Η ζωή όλων μας έχει τέτοιες πλευρές επίσης. Όσο αρνούμαστε να το παραδεχτούμε και να το αποδεχτούμε τόσο συνεχίζουμε να είμαστε διαχωρισμένοι από τον εαυτό μας. Το αποτέλεσμα είναι να νιώθουμε ελλιπείς και γι αυτό ευάλωτοι. Όμως εκείνος που νιώθει ευάλωτος είναι σε κατάσταση φόβου κι έτσι είτε θα βυθιστεί αργά ή γρήγορα στην κατάθλιψη είτε θα υιοθετήσει μια αμυντική - επιθετική συμπεριφορά. Έτσι τελικά  αυτά τα ανεπιθύμητα κομμάτια του εαυτού και της ιστορίας μας είναι η αιτία για ένα περίεργο είδος μοναξιάς.

Μας λείπει ο εαυτός μας. Ναι, αυτός που δεν είναι, δεν έχει, δεν μπορεί και επίσης δεν θέλει αυτό που εμείς ή κάποιοι γύρω μας θα περίμεναν από μας. 

Φορτωμένοι με τις προσδοκίες των γονιών μας, της κοινωνίας και του εαυτού μας νιώθουμε ενοχή όταν δεν καταφέρνουμε να ανταποκριθούμε. Τιμωρούμε τον εαυτό μας συνεχίζοντας να απαιτούμε να κάνει όσα δεν κατάφερε ή χάνουμε κάθε ελπίδα και τότε τον καταδικάζουμε. Έτσι ανοίγει ένα ρήγμα μέσα μας. Παύουμε να είμαστε ολόκληροι. Δεν υπάρχει χώρος για αποδοχή. Ούτε για ειρήνη. Ο φύλακας της πύλης μας απαγορεύει να μπούμε στο χώρο του Μεγάλου Πνεύματος. 

Η παχουλή βατραχίνα

Παρ’ όλα αυτά υπάρχει πάντα και η άλλη επιλογή. Στο γραφείο μου, δίπλα στον υπολογιστή, υπάρχει μια ωραία παχουλή πράσινη βατραχίνα. Κρατάει μια καρδιά, φοράει ροζ στέμμα και το κάτω μέρος του σώματός της είναι σφαιρικό έτσι που όποιο κλυδωνισμό κι αν δέχεται  μπορεί και ξανα-ισορροπεί. Τη έχω εκεί ως καθημερινή υπενθύμιση μιας συνθήκης ειρήνης. Με το βατραχίσιο κομμάτι του εαυτού μου. Εκείνο που μπορεί να μη χάσει ποτέ τα παραπανίσια κιλά του, που μπορεί να είναι αργά για να προλάβει κάποια όνειρά του και που μπορεί κάθε τόσο να κάνει λάθη, να αποδεικνύεται κατώτερο των προσδοκιών, των ιδανικών και των δυνατοτήτων μου.

Όμως είναι δικό μου. Κομμάτι μου. Αν εμείς οι ίδιοι δεν παραδεχτούμε ότι μερικά πράγματα είναι έτσι και δεν δεχτούμε αυτό τον άσωτο υιό πίσω θα μείνει εξόριστος για πάντα. Ο μόνος που μπορεί να τον συγχωρήσει είναι εκείνος που τον καταδίκασε: εμείς οι ίδιοι. Μερικά κομμάτια μας προορίζονταν να γίνουν αληθινοί πρίγκιπες. Άλλα να παραμείνουν βάτραχοι. Ας το δεχτούμε. 

Ας τα κρατήσουμε αγκαλιά κι ας τα σώσουμε. Αυτή είναι η μεγαλύτερη συνθήκη ειρήνης που μπορεί τελικά να συνάψει ο άνθρωπος. Να πει στον εαυτό του «ακόμα κι αν διαφωνώ με όσα λες, κάνεις ή σκέφτεσαι σε κρατώ αγκαλιά. Δεν σε εγκαταλείπω. Με τίποτα» και να το εννοεί.

Της Ιουλίας Πιτσούλη

Eπιλογές, επεξεργασία, επιμέλεια δημοσιεύσεων/αναδημοσιεύσεων Πλωτίνος