Ο Φοίνικας στην αρχαία, και στην σύγχρονη Ελλάδα.

Λόγω της ιδιαιτερότητα τους σε σχέση με τα άλλα φυτά, οι φοίνικες εντυπωσίαζαν τους λαούς από την αρχαιότητα.

Στην Ευρώπη τα διάφορα είδη ήρθαν μέσα από την Ελλάδα, ενώ το όνομα αποδίδεται πιθανόν στην αρχική περιοχή μεταφοράς τους, τη Φοινίκη (σημερινή περιοχή των Λιβάνου, Ισραήλ και Συρίας), παρόλο που είναι ενδημικό της Βόρειας Αφρικής.

Υπάρχει όμως και ο κρητικός αυτοφυής φοίνικας που είναι μάλιστα δημοφιλής στις απεικονίσεις των μυκηναϊκών ανακτόρων. Πρωτοαναφέρεται σε κείμενα από το Θεόφραστο και σήμερα φέρει το όνομα του: Phoenix theophrasti.

Στη μυθολογία είναι στενά συνδεδεμένος με τον Απόλλωνα, που γεννήθηκε στη Δήλο στη σκιά ενός φοίνικα (Όμηρος, ύμνοι 3.116). Από τον Απόλλωνα πέρασε στη δίδυμη αδερφή του την Άρτεμη που διατηρούσε στην Αυλίδα ένα δάσος από Φοίνικες (Παυσανίας 9.19.5). Χαρακτηριστικά ο Παυσανίας αναφέρει ότι οι καρποί από αυτές τις χουρμαδιές δεν είναι εδώδιμοι, αλλά πάντως είναι καλύτεροι από εκείνους της Ιωνίας. Από αυτή τη λεπτομέρεια καταλαβαίνουμε ότι είχαμε διαφορετικά είδη και ποικιλίες και ότι είχε κάποτε εισαχθεί.   

Οι φοίνικες ήταν συχνοί σε κήποι και άλση της αρχαίας Ελλάδας, αν και αυτόχθονο της Κρήτης. Ο μύθος λέει ότι ο φοίνικας ήρθε στη Δήλο με το Θησέα, όταν οργανώθηκαν αγώνες προς τιμή του Απόλλωνα και στεφάνωσε τους νικητές με κλαδιά φοίνικα. Ο Πυθαγόρας είχε απαγορεύσει τη φύτευση φοινίκων γιατί θεωρούσε τα κλαδιά τους ασεβή τρόπαια. Συχνά, όμως, οι περίβολοι των ναών του Απόλλωνα έφεραν φοίνικες, δίνοντας με το σχήμα του αυτή τη μοναδική αίσθηση της ηλιολούστης ημέρας και της ανατολής.   

Όταν η Αθήνα έγινε πρωτεύουσα (1834), παρόλο που ήταν ήδη γεμάτη φοίνικες, φυτεύτηκαν και άλλοι φοίνικες, τουλάχιστον στο κέντρο. Μαζί φυτεύτηκαν και οι αυλές των πλούσιων σπιτιών, μιας και ήταν πάρα πολύ αγαπητό είδος με λιγοστές απαιτήσεις.

Όπως αναφέρουν οι Merryman et al. (2007) η Αθήνα αρχίζει και χάνει δεκάδες φοίνικες από το τέλος του 19ου αιώνα και μετά. Μέχρι τότε η πόλη ήταν γνωστή για «τους φοίνικες της, τις καμήλες της και τα τζαμιά της». Κάποιοι τοποθετούν την απομάκρυνση των φοινίκων στο τέλος της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, όταν η Ελλάδα απελευθερώθηκε από τους Τούρκους (σε μια προσπάθεια της τότε κυβέρνησης η πόλη να αποκτήσει πιο «ευρωπαϊκό» πρόσωπο και να απομακρυνθεί από την ανατολίτικη αισθητική της).

Και είναι αλήθεια πως για κάποια χρονική περίοδο μέσα στον 20ο αιώνα η πλατεία Ομονοίας -η ίδια πλατεία που είναι καλυμμένη με μπετόν και σκουπίδια σήμερα-ήταν σχεδόν σκεπασμένη από ψηλούς φοίνικες που σκόρπιζαν τη δροσερή σκιά τους σε όλη την πλατεία. Το 1927 όμως, τα δέντρα εξαφανίστηκαν ώστε να γίνει χώρος για φρεάτια εξαερισμού αλλά και για το σταθμό του μετρό.

Ενεργός σύνδεσμος στην πηγή

Eπιλογές, επεξεργασία, επιμέλεια δημοσιεύσεων/αναδημοσιεύσεων Πλωτίνος