Κυριακή 29 Απριλίου 2018

«Ομοιομορφία και ποικιλομορφία»


 «Το να ζεις σε αγέλη, είναι σαν να ζεις ανάμεσα σε καθρέπτες».


«Μια πτυχή της υπέροχης ποικιλομορφίας και του μυστηρίου της ζωής βρίσκεται στο γεγονός ότι οι ομάδες διαφέρουν μεταξύ τους σε ό,τι αφορά τα έθιμα, τον τρόπο ζωής, τη θρησκεία, το χρώμα του δέρματος, το ντύσιμο κ.ο.κ.Αυτή η διαφορετικότητα των επιμέρους κοινοτήτων μπορεί βέβαια να γίνε αποδεκτή με κατανόηση ως κάτι το οποίο εμπλουτίζει τη ζωή, μπορεί να τιμάται και να τυγχάνει σεβασμού ακόμα και να προκαλεί χαρά».
ΒάσλαβΧάβελ.

Στην παραπάνω επισήμανση του Χάβελ για την παρουσία της ποικιλομορφίας, ως μιας φυσικής αναγκαιότητας, κάποιοι αντιτείνουν πως στις σύγχρονες παγκοσμιοποιημένες κοινωνίες κυριαρχεί ένας άλλοτε εμφανής – συνειδητός κι άλλοτε ένας ασυνείδητος κομφορμισμός. Η δεύτερη επισήμανση εκλαμβάνει την ομογενοποίηση – κομφορμισμό ως προϊόν μιας αδήριτης κοινωνικής αναγκαιότητας.

«Σε κανένα δεν δόθηκε η δυνατότητα να επιλέξει την εποχή στην οποία θα ζήσει ούτε και η δυνατότητα να ζήσει έξω από την εποχή στην οποία γεννήθηκε. Δεν υπάρχει άνθρωπος που να μην είναι τέκνο του καιρού του και επομένως που να μην είναι κατά κάποιον τρόπο «ομογενοποιημένος». Σε σχέση με τις εποχές που προηγήθηκαν η εποχή μας είναι η πρώτη που ζητάει την ομογενοποίηση όλων των ανθρώπων ως προϋπόθεση της ύπαρξής τους» (Δημοσίευμα εφημερίδας).

Αν δεχτούμε την παραπάνω θέση ως κάτι επιβεβλημένο που υπερβαίνει τη βούλησή μας, μόνο αρνητικές σκέψεις μπορούν να γεννηθούν για το μέλλον της ανθρωπότητας. Αυτήν την επιβεβλημένη ομογενοποίηση πολλοί τη χαρακτηρίζουν ως «υγιή ρεαλισμό» που οδηγεί ευκολότερα στην κοινωνική αποδοχή και στην επαγγελματική επιτυχία. Συναφής προς τις διαπιστώσεις αυτές είναι και η προβολή της άποψης – που αγγίζει τα όρια της προπαγάνδας – πως αυτός ο κόσμος είναι ο μοναδικός κόσμος και γι’ αυτό προαπαιτείται ένας βαθμός ομογενοποίησης και απώλειας κάποιων στοιχείων της διαφορετικότητάς μας.

Πολλοί μελετητές της ανθρώπινης ψυχολογίας αλλά και του τρόπου λειτουργίας της κοινωνίας θεωρούν πως η ληξιαρχική πράξη γέννησης της κοινωνίας πρόβλεπε κι ένα ελάχιστο όριο ομογενοποίησης και κομφορμισμού. Η εξέλιξη των κοινωνιών άλλοτε στιγματίστηκε από την απόλυτη ομογενοποίηση και τον ισοπεδωτικό κομφορμισμό κι άλλοτε από την εξασφάλιση συνθηκών για την ελεύθερη έκφραση των επί μέρους ιδιαιτεροτήτων κάθε ατόμου. Διαχρονικά, δηλαδή, παρατηρείται μια σύγκρουση ανάμεσα στην κοινωνική αναγκαιότητα που επιβάλλει έναν στοιχειώδη κομφορμισμό και στη βιολογική – γονιδιακή αναγκαιότητα που επιτάσσει το σεβασμό στην πολυπλοκότητα και ποικιλότητα της ανθρώπινης ύπαρξης.

Οι αρχές του «νέου ανθρωπισμού» προβάλλουν με έμφαση την ανάγκη ανάδειξης της ανθρώπινης ποικιλομορφίας ως της απόλυτης ατομικής και κοινωνικής αξίας. Η δυσκολία διατήρησης της ποικιλομορφίας είναι μεγάλη, αν αναλογιστούμε την ανάγκη του σύγχρονου ατόμου να εργάζεται και να εκφράζεται στο εσωτερικό ενός μηχανισμού που πιέζει αφόρητα για πλήρη συμμόρφωση. Κι αυτό, γιατί«το πλήθος μισεί τον άνθρωπο που δεν είναι κομμάτι του. Το πλήθος γίνεται πολύ ανήσυχο βλέποντας ανάμεσά του κάποιον άγνωστο, επειδή ο άγνωστος γίνεται ένα ερωτηματικό» (Μπουκάι).

Κυρίαρχο στοιχείο αντίστασης ενάντια στην καταθλιπτική ομοιομορφία και διάσωσης της ποικιλομορφίας – σε όλες τις εκδοχές της – μπορεί να είναι πραγμάτωση της εσωτερικής πληρότητας. Αποτελεί κοινό τόπο η διαπίστωση πως την τάση για τον κομφορμισμό την τρέφουν η αβεβαιότητα, η ανασφάλεια και τα διάφορα συμπλέγματα. Όσο, δηλαδή, ανασφαλές νιώθει ένα άτομο τόσο επιρρεπές είναι στην ανάγκη για ένταξη στην ομάδα – αγέλη. Η άρση αυτών των αρνητικών συναισθημάτων και η διαφύλαξη της ατομικότητας προϋποθέτει την κατάκτηση ενός υψηλού επιπέδου αυτοεκτίμησης.

Παράλληλα προς την αυτοεκτίμηση αναγκαία κρίνεται και η συναισθηματική ισορροπία ως αποτέλεσμα όχι της συμμόρφωσης στις επιταγές της κοινής γνώμης αλλά της αντίστασης στους ποικίλους μηχανισμούς χειραγώγησης. Να διεκδικούμε χωρίς φόβο τη «μοναξιά» της διαφορετικότητας και να μην μας φοβίζει η απόρριψη της μάζας. Όσο περισσότερο γνωρίζουμε και αποδεχόμαστε τον εαυτό μας τόσο περισσότερο αντιστεκόμαστε στις σειρήνες της ασφάλειας – δύναμης που μας υπόσχεται η μάζα.

Σημαντική, επίσης, κρίνεται και η δόμηση μιας υγιούς κοινωνικής και ηθικής ταυτότητας στον αγώνα για διαφύλαξη της ατομικότητας ως αναγκαίας προϋπόθεσης για την υπεράσπιση τις ποικιλομορφίας. Οι «τιποτόφρονες» και οι θιασώτες της ιδιώτευσης είναι οι κατεξοχήν τρόφιμοι της κοινωνικής ομοιομορφίας και της αγελοποίησης. Αντίβαρο σε αυτά μπορεί να σταθεί ο κοινωνικός προβληματισμός και η «ηθική ανησυχία». Κι αυτό γιατί ο κοινωνικός μιθριδατισμός και ο διογκωμένος αμοραλισμόςοδηγούν τα άτομα στην ευτυχία της αγέλης και διαβρώνουν τους πυλώνες της αυτόνομης προσωπικότητας.

Βοηθητικό στοιχείο σε όλα τα παραπάνω μπορεί να υπάρξει ο ιδεολογικός εξοπλισμός, η συνειδητοποίηση της αξίας της διαφορετικότητας και η απόρριψη κάθε μοιρολατρικής στάσης μπορούν να ενεργοποιήσουν τα αντισώματα και τους ηθικούς μηχανισμούς. Μόνον έτσι κατακτιέται η αυτοβουλία, η αυτονομία και το αυτεξούσιο που συνιστούν το υπόβαθρο της ελευθερίας ως αναγκαίας συνθήκης για την προάσπιση της ατομικότητας, της διαφορετικότητας και της μοναδικότητας. Η ηθική αρτίωση και η κοινωνική ωρίμανση συνδράμουν καταλυτικά στον αγώνα του ανθρώπου να αντιμετωπίσει την εξουσία του σύγχρονου «μεγάλου αδελφού» με στόχο την υπεράσπιση της ποικιλομορφίας ως ζωτικού στοιχείου των ανθρώπινων κοινωνιών.

Εξίσου, όμως, θετική θεωρείται και η συνδρομή των πνευματικών εφοδίωνστην προσπάθεια του ανθρώπου να διαφυλάξει το «πρόσωπό» του από την επίθεση της ομοιομορφίας. Κι αυτό γιατί η πνευματική αρτίωση ενεργοποιεί τα πνευματικά αντισώματα που βοηθούν το άτομο να κατακτήσει τόσο την αυτογνωσία του όσο και την διαβρωτική λειτουργία των κοινωνικοποιητικών μηχανισμών που στοχεύουν στον πλήρη συμμόρφωση. Η κριτική σκέψη, η φαντασία, τα ερωτήματα και ο ορθολογισμός ως πνευματικά εφόδια προφυλάσσουν το σύγχρονο άνθρωπο από τη μακαριότητα και τις ψευδαισθήσεις που απλόχερα «μοιράζει» η βεβαιότητα της αγελαίας σκέψης.

Η διαφύλαξη του προσώπου και η υπεράσπιση της μοναδικότητας και της ποικιλομορφίας προϋποθέτουν μια συνεχή πνευματική εγρήγορση που μπορεί να διακρίνει τα όρια της κοινωνικής αναγκαιότητας και το αναπαλλοτρίωτο δικαίωμα του ανθρώπου να είναι ο «εαυτός» του. Εξάλλου, οι αξιολογικοί κώδικες με τους οποίους το άτομο ερμηνεύει την πραγματικότητα καθορίζονται από το επίπεδο πνευματικότητας. Μια πνευματικότητα που ακτινοβολεί στα διάφορα χρώματα της ποικιλομορφίας και μας προφυλάσσει από την ύπνωση των φενακισμένων συνειδήσεων.

Θα αποτελούσε παράλειψη, ωστόσο, αν δεν τονιστεί ο ρόλος της αισθητικής στην αντιμετώπιση της μαζοποίησης. Γιατί ο κομφορμιστής – μαζοποιημένος δεν χαρακτηρίζεται μόνο από την απουσία ταυτότητας και ατομικότητας αλλά κι από μια έλλειψη αισθητικής, ικανής να αναδείξει την αξία της ομορφιάς του διαφορετικού και της ποικιλότητας. Το αγελαίο άτομο είναι τυφλωμένο από τη μονομέρεια του μαζικού πνεύματος και αναγνωρίζει το πρόσωπό του στους καθρέπτες της αγέλης. «Το να ζεις σε αγέλη, είναι σαν να ζεις ανάμεσα σε καθρέπτες».

Αντίθετα, η αισθητική της διαφοράς καλλιεργεί τη σύνθεση και τη σύζευξη των διαφορετικοτήτων, ευνοεί το συγχρωτισμό τους και πυροδοτεί την εξέλιξη, την πρόοδο και την αναζωογόνηση των κοινωνιών και του πολιτισμού. Εξάλλου σε ένα άλλο επίπεδο η αισθητική και η ηθική αν δεν ταυτίζονται, αλληλοτροφοδοτούνται«η αισθητική είναι η ηθική του μέλλοντος».

Η φύση, λοιπόν, οπλισμένη με τους δικούς της νόμους επιβάλλει την πειθαρχία σε όλα τα συστήματά της εξασφαλίζοντας έτσι την ισορροπία της σε όλα τα επίπεδα του σύμπαντος. Κατ’ αναλογία λειτουργεί και η κοινωνίαστοχεύοντας στην εξισορρόπηση των αντιθέτων και την επιβολή ενός μόνου προτύπου κοινωνικής συμπεριφοράς και δράσης. Ωστόσο, αυτή η πραγματικότητα, ως ένα βαθμό, συνεισφέρει θετικά στη λειτουργία της κοινωνίας, αλλά μακροπρόθεσμα ακυρώνει την ανανέωση και την εξέλιξή της.
Γι’ αυτό είναι αναγκαία η υπέρβαση των καθιερωμένων «σχημάτων», η απελευθέρωση από τα δεσμά της ομοιομορφίας – αγέλης και η καλλιέργεια ενός πνεύματος αμφισβήτησης με στόχο την πραγμάτωση της αυθεντικότητας του ανθρώπου και την ανάδειξη της ποικιλομορφίας ως αξία ζωής.

Μπροστά στους ύπουλους κι αφανείς μηχανισμούς της ομοιομορφίας το σύγχρονο άτομο επιβάλλεται να σταθεί όρθιο και να αποφύγει τον εύκολο δρόμο της συμμόρφωσης. Η αξία του ατόμου και η πορεία του μέσα στον χρόνο σημασιοδοτείται θετικά από το βαθμό συνειδητοποίησης της ιδιαιτερότητάς του. Η ζωή, η φύση και ο πολιτισμός προάγουν και εμπεριέχουν την ποικιλομορφία. Η διαφύλαξη της ιδιοπροσωπίας και η προβολή της ποικιλότητας ως κοινωνικής αξίας συνιστούν το προοδευτικό πρόταγμα της εποχής μας. Σύμφωνα και με τον ποιητή του «αντισταθείτε».

            «Το ζήτημα πια έχει τεθεί: Ή θα εξακολουθούμε να γονατίζουμε ή θα σηκώσουμε άλλον πύργο ατίθασο απέναντί τους».

Του συνεργάτη της Μυσταγωγίας – Μυθαγωγίας, Ηλία Γιαννακόπουλου, Φιλόλογου. E-mail: iliasgia53@gmail.com


Επιλογές, επεξεργασία, επιμέλεια δημοσιεύσεων/αναδημοσιεύσεων Πλωτίνος





Τετάρτη 25 Απριλίου 2018

Αποσυμβολισμός του μυθικού Κέρβερου. Του φύλακα του κάτω κόσμου.



Σύμφωνα με την Ελληνική μυθολογία ο Κέρβερος ήταν ο φύλακας του Πυλών του Άδη. Ήταν γιος του Γίγαντα Τυφώνα και της Έχιδνας. Παρουσιάζεται σαν ένας τρομερός σκύλος με τρία κεφάλια, ενώ σύμφωνα με κάποιους είχε πόδια λιονταριού και ουρά φιδιού. Ήταν υπεύθυνος για την παραμονή των νεκρών στον Κάτω κόσμο αλλά και για την απαγόρευση εισόδου στους ζωντανούς.

Όταν κάποιος νεκρός έφτανε στον Άδη, ο Κέρβερος κουνούσε την ουρά του χαιρετώντας τον, ενώ εάν κάποιος από αυτούς που είχαν ήδη περάσει την Πύλη τολμούσε να το σκάσει από τον Κάτω κόσμο τον κατασπάραζε. Στην αρχαία Ελλάδα οι συγγενείς του νεκρού τοποθετούσαν στο καλάθι του μια πίτα με μέλι για να ηρεμήσουν και να ευχαριστήσουν τον Κέρβερο.

Ο Ευρυσθέας ζήτησε από τον Ηρακλή να του τον φέρει ζωντανό. Ο Ηρακλής πήγε στο ακρωτήριο Ταίναρο, βρήκε την είσοδο του Αδη και τον Κέρβερο. Λίγο πριν πλησιάσει, ελευθέρωσε δύο δεμένους ανθρώπους που τους επιτίθονταν κτήνη. Ο Κέρβερος, όταν αντίκρισε την περήφανη κορμοστασιά του ήρωα, φοβήθηκε κι έτρεξε να κρυφτεί κάτω από τον θρόνο του Πλούτωνα. Ο Πλούτωνας, κάτω από την προτροπή της Περσεφόνης, δέχτηκε να πάρει τον Κέρβερο ο Ηρακλής, εφόσον μπορούσε να τον πιάσει. Ο ήρωας μετά από πάλη, τα κατάφερε.

Τα τρία κεφάλια θεωρείται ότι αντιπροσώπευαν το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον, ενώ άλλες πηγές αναφέρουν ότι ήταν σύμβολο της γέννησης, της νεότητας και του γήρατος. Ίσως επίσης συμβολίζουν το τρισυπόστατο, της ανθρώπινης φύσης. Η ουρά φιδιού συμβολίζει τις πλάνες και τις φοβίες που δηλητηριάζουν τη πνευματική ζωή.
Η πιο ισχυρή ικανότητα Κέρβερου ήταν το βλέμμα του, το όποιο ήταν τόσο φοβερό που όποιος τον κοιτούσε στα μάτια αμέσως μετατρεπόταν σε πέτρα. Λέγεται ότι ο Κέρβερος είχε αιχμηρά δόντια και ένα δηλητηριώδες δάγκωμα. Από το δηλητήριο που έσταζε πάνω στο έδαφος φύτρωνε ένα φυτό που είναι γνωστό ως «Ακόνιτο»....

Ο Ορφέας ήταν ο μοναδικός που κατάφερε με τη λύρα του να κοιμίσει το μυθικό τέρας προκειμένου να περάσει τις πύλες του Άδη για να βρει την αδικοχαμένη γυναίκα του Ευρυδίκη.

Ο Ηρακλής ανεβαίνει σε ένα βουνό για να βρει την είσοδο του κάτω κόσμου, δηλαδή να εισχωρήσει στα άδυτα της ψυχής. Ο Κέρβερος με τα τρία κεφάλια, δείχνει επίσης τρία στάδια προετοιμασίας για την είσοδο στο άβατο των μυστηρίων:

α) εξαγνισμός (απελευθέρωση από τα δεσμά του υλικού κόσμου)
β) μύηση μέσω της προσωπικής μας κόλασης, για να αγγίξουμε το συμπαντικό νόημα μέσα από την εμπειρία
γ) υπηρεσία στην ανθρωπότητα.

Και τα τρία είναι απαραίτητα, ειδικά το τελευταίο, καθώς διαπιστώνουμε παράλληλα με τους άθλους, ο Ηρακλής βοηθά κι άλλους ανθρώπους που υποφέρουν. Η ψυχή δεν ξεχνά πως είναι μέρος ενός συνόλου, ένα κομμάτι της συμπαντικής ενέργειας.

Ο σκληρός αγώνας και η νίκη επί του Κέρβερου, δηλαδή κάθε υλικής επιθυμίας, απόλαυσης ή φοβίας, έχει στόχο την άνοδο στη κορυφή της γνώσης. Ο αναζητητής όμως θα πρέπει να αντιμετωπίσει αυτές τις αδυναμίες, πριν εισχωρήσει στο άδυτο του ναού της γνώσης. Αν μπει με θάρρος κι αυτοπεποίθηση, όπως ο Ηρακλής, οι αδυναμίες θα τον φοβηθούν, όπως ο Κέρβερος.

Η προσωπική εμπειρία μέσα από τη μάχη είναι απαραίτητη, κατάκτηση της γνώσης μέσω της εμπειρίας.

Μυσταγωγία - Μυθαγωγία







Κυριακή 22 Απριλίου 2018

Το αρχέτυπο του δρακοκτόνου Αγίου Γεώργιου..



Ο δρακοκτόνος Γεώργιος, ως ιστορική φιγούρα, γεννήθηκε το 280 πιθανότητα στην Αρμενία, ενώ εντάχθηκε στον ρωμαϊκό στρατό όπου και διέπρεψε. Το 303 μαρτύρησε κατά τους Διωγμούς του Διοκλητιανού όπου μετά από βασανιστήρια θανατώθηκε βάναυσα αφού του κόψανε το κεφάλι, λεπτομέρεια αξιοσημείωτη όπως θα δούμε αργότερα!

Στην παράδοση πάντως, έμεινε γνωστός για την σφαγή ενός δράκου και την σωτηρία μιας πριγκίπισσας που είχε αφεθεί ως θυσία στο κτήνος. Ο θρύλος αυτός προστέθηκε στα κατορθώματα του Αγίου από τους Σταυροφόρους κατά τον 11ο αιώνα, και τον ακολουθεί πιστά σε όλη την εικονογραφία του, αποδεικνύοντας πως στον Χριστιανισμό συνεχίζουν ορισμένοι πολύ ιδιαίτεροι παραδοσιακοί συμβολισμοί…

Ξεκινώντας από το ίδιο το όνομα του Αγίου, καταλαβαίνουμε πως σχετίζεται με την γη – Γεώργιος δηλαδή ο γεωργός του εδάφους, ο καλλιεργητής του πνευματικού σπόρου μέσα στον ίδιο τον εαυτό. Εξίσου χθόνια όμως είναι και η φύση του δράκοντα που σφαγιάζεται από τον αναβάτη Άγιο. Προσέξατε ποτέ πως η λόγχη κεντρίζει το στόμα του κτήνους; Παραπέμπει άραγε η κίνηση αυτή στην γεωμαντεία και τα 
τελουρικά ρεύματα του πλανήτη μας;

Η λόγχη είναι η θεληματική προέκταση του ατόμου και η φιδίσια όψη του δράκου συμβολίζει τις βιοενεργειακές ροές της γης, όπως αντίστοιχα τα μενίρ σηματοδοτούν το πέρασμα αλλά και τις δυνητικές εισόδους/εξόδους των ley lines.

Αντίθετα όμως από ότι θέλουν να πιστεύουν ορισμένοι, το πρότυπο του δρακοκτόνου είναι αρχαιότερο του Χριστιανισμού – άλλωστε η σημασία του ότι η Νέα Θρησκεία εξολοθρεύει τα δαιμόνια της Παλιάς, είναι όχι μόνο νεώτερη, αλλά και ιδιαίτερα απλοϊκή.


Ο δρακοκτόνος άγιος λοιπόν επαναλαμβάνει το ηρωικό δράμα του φτερωτού Περσέα και της αλυσοδεμένης Ανδρομέδας, του βαβυλώνιου Μαρντούκ και της οφιοειδή Τιαμάτ, και φυσικά τον μυστηριώδη Σεθ που λογχίζει τον δαίμονα-φίδι Άποφι όταν η νυχτερινή βάρκα του Ρα, στο ταξίδι της στον κάτω κόσμο, εμποδίζεται από το γιγάντιο αυτό πλάσμα.

Τι προσπαθούν να μας πούνε όλοι αυτοί οι μύθοι; Ποιο είναι το μυστικό του δράκου; Πρόκειται ασφαλώς για την πηγαία εσωτερική δύναμη στην πιο καθαρή μορφή της – δύναμη όμως που πρέπει να τιθασεύσει η συνείδηση του αγίου ή ήρωα (μύστη ή αναζητητή).

Ο Δράκος είναι διφυής, είναι ο φτερωτός όφις αφού συνδυάζει τα χαρακτηριστικά του φιδιού και του πουλιού, την ύλη και το πνεύμα δηλαδή. Αντιπροσωπεύει το ανεκδήλωτο, το αδιαφοροποίητο, το χάος, το κρυμμένο, την αδάμαστη ενέργεια. Η εξαπόλυση της λόγχης και το χτύπημα στα σαγόνια του συμβολίζει τον έλεγχο, την αλλαγή από το ανεκδήλωτο στο εκδηλωμένο. Ταυτόχρονα την νίκη στην σκοτεινή φύση του ανθρώπου και την αυτοκυριαρχία. Ενώ η διάσωση της παρθένου, σημαίνει ασφαλώς την απελευθέρωση των αγνών δυνάμεων. Ποιες είναι αυτές;

Εδώ μπορούν να γραφτούν αρκετά, ενδιαφέρον έχει όμως να σημειώσω πως μια από τις πρώτιστες ιδιότητες του δράκου είναι αυτό που σημαίνει το ίδιο του το όνομα, δράκος από το δέρκομαι, που σημαίνει βλέπω καθαρά. Αν ο δράκος λοιπόν δηλώνει το αρχέτυπο της καθαρής όρασης, της αντίληψης των πραγμάτων όπως πραγματικά είναι πέρα από κάθε ψευδαίσθηση και αυταπάτη, τότε ο ήρωας ενσωματώνει αυτή την δύναμη με την τελετουργική σφαγή του πλάσματος.

Η δρακοκτονεία κατά συνέπεια είναι μέρος μιας μυητικής πορείας, μιας δρακόντιας ατραπούς που προσπαθεί να καταστήσει την αθέατη ενέργεια και γνώση του ανθρώπου από ασυνείδητη σε συνειδητή.

Και ο αποκεφαλισμός στον οποίο αναφέρθηκα νωρίτερα; Ίσως να διακρίνετε και μόνοι σας τον συσχετισμό εδώ με ένα ακόμη πιο παράξενο μοτίβο που συνδέει τον Ορφέα, την Μέδουσα, τον Ιωάννη τον Βαπτιστή, την κεφαλή Μπαφομέτ και τόσα άλλα παλαιά σύμβολα… η αφαίρεση της κεφαλής είναι μια ακόμη μαγική πράξη με πολλές σημασίες: από την μια εκφράζει την οικειοποίηση της ενέργειας της κεφαλής, από την άλλη την αναγόρευση του κεφαλιού ως έδρα της πνευματικής δύναμης.

Την στιγμή δηλαδή που ο άνθρωπος ανακαλύπτει την ανεξαρτησία της πνευματικής αρχής που κατοικεί στο κεφάλι σε σχέση με την ζωική δύναμη που αντιπροσωπεύει το σώμα.

Του Γιώργου Ιωαννίδη, http://www.apophenia.gr


Επιλογές, επεξεργασία, επιμέλεια δημοσιεύσεων/αναδημοσιεύσεων Πλωτίνος 
  



Παρασκευή 20 Απριλίου 2018

Άνθρωπος και Γαία..


«Διδάξτε τα παιδιά σας αυτό που διδάξαμε στα δικά μας, ότι η Γη είναι η μάνα μας. Ό,τι παθαίνει η Γη παθαίνουν και τα τέκνα της Γης. Όταν οι άνθρωποι φτύνουν στο χώμα, φτύνουν στους εαυτούς τους».


             Η Παγκόσμια Ημέρα του Πλανήτη Γη, η 22α Απριλίου, δεν είναι μόνο μια ημέρα απολογισμού των πεπραγμένων μας στο χώρο της βιοσφαίρας αλλά και μια ευκαιρία για προβληματισμό για τη στάση του ανθρώπου προς τη Μητέρα Γη.

             Η πρώτη θεότητα που λάτρεψαν οι άνθρωποι από την προϊστορική εποχή ήταν η Γη, η Γαία των αρχαίων Ελλήνων. Οι πρώτοι άνθρωποι, άοπλοι και αδύναμοι απέναντι στα φαινόμενα της φύσης, τη θεοποίησαν, προσπαθώντας να την εξευμενίσουν. Γιατί η φύση εκτός από την ευεργετική για τον άνθρωπο πλευρά της, έχει και την καταστροφική πλευρά. Και απαιτεί από τους ανθρώπους να τη σέβονται, να υπολογίζουν τις δυνάμεις που κρύβει στα έγκατα της. Τα «μεγάλα έργα» πολλές φορές πληγώνουν βάναυσα τη φύση, ενώ ταυτόχρονα γίνονται με κριτήριο το κέρδος και όχι τις πραγματικές ανάγκες των ανθρώπων. Ας δούμε, λοιπόν, τον ανθρώπινο πολιτισμό σαν ένα κομμάτι της φύσης και όχι σαν κυρίαρχο και εξουσιαστή της.

             Ο άνθρωπος κατά το μετασχηματισμό του από βιολογικό σε πνευματικό ον συνειδητοποίησε την ανωτερότητά του έναντι όλων των άλλων έμβιων όντων του πλανήτη. Αυτή όμως, η συνειδητοποίηση της πνευματικής του υπεροχής τον οδήγησε σε μια ανθρωποκεντρική θεώρηση της ζωής. Άρχισε να νιώθει τη μοναδικότητα των ικανοτήτων που έκρυβε και ως ένα βαθμό εξέφραζε με εγωιστικό τρόπο αυτή του την πνευματική ιδιαιτερότητα. Αποτέλεσμα αυτής της εγωιστικής συμπεριφοράς ήταν και είναι η καταστροφή του περιβάλλοντος. Η ανθρώπινη συμπεριφορά εμπεριέχει στοιχεία επιβολής εξουσίας σε ένα χώρο που συνιστά τη βασικότερη προϋπόθεση της βιολογικής του επιβίωσης. Ο ανθρώπινος, λοιπόν, παραλογισμός έναντι του οικοσυστήματος επιβάλλει μια επαναξιολόγηση στόχων και προτεραιοτήτων.

             Επιβάλλεται, δηλαδή, ο πολιτισμός μας να απεγκλωβιστεί από τον ανθρώπινο ναρκισσισμό και να δομήσει τη μελλοντική του συμπεριφορά σε μια «γεωκεντρική φιλοσοφία». Μπορεί ο άνθρωπος να είναι το εξυπνότερο ον του πλανήτη αλλά δεν συνιστά κατ’ ανάγκην και το σημαντικότερο κρίκο της αλυσίδας του οικοσυστήματος. Η σωτηρία της Γης και η διατήρηση της ισορροπίας του οικοσυστήματος αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα και απώτατο στόχο του ανθρώπου. Η Γη εξακολουθεί να παραμένει ο βασικός τροφοδότης του ανθρώπινου είδους, ανεξάρτητα από τα επιστημονικά και τεχνολογικά επιτεύγματά του. Επιβάλλεται, δηλαδή, ο άνθρωπος να συμπεριφέρεται με σεβασμό και ευθύνη προς το φυσικό περιβάλλον. Αυτό, όμως, προαπαιτεί την καλλιέργεια της οικολογικής συνείδησης και την απεξάρτηση από την αλαζονεία του ατομοκεντρικού του πνεύματος.

             «Είμαστε ένοικοι και όχι ιδιοκτήτες» του πλανήτη. Η νέα, λοιπόν, αντίληψη της θέσης του ανθρώπου στο σύμπαν συνεπάγεται και μια εκ θεμελίων αλλαγή στην καταναλωτική του συμπεριφορά. Ο σύγχρονος, δηλαδή, καταναλωτής πρέπει να κατανοήσει πως ο πλανήτης δεν αποτελεί μια ανεξάντλητη πηγή πρώτων υλών ούτε πως η ισορροπία του οικοσυστήματος είναι άτρωτη από τον παραλογισμό του. Όλα υπακούουν στη λογική ενός άκρατου ντετερμινισμού και κάθε υπερβολή από μέρους του ανθρώπου θέτει εν αμφιβάλω και την ίδια την επιβίωσή του. Μόνο, λοιπόν, εάν τοποθετήσουμε τη Γη στο κέντρο του ενδιαφέροντός μας μπορούμε να ελπίζουμε σε ένα μέλλον με προοπτική.

             Ο Ένγκελς προειδοποιούσε τους σύγχρονούς του για την αφελή αισιοδοξία της τότε κυρίαρχης ιδεολογίας: «Τα γεγονότα μας θυμίζουν στο κάθε βήμα ότι δεν εξουσιάζουμε διόλου τη φύση όπως ένας κατακτητής έναν ξένο λαό, σαν κάποιος που θα βρισκόταν έξω από τη φύση, αλλά ότι της ανήκουμε με τη σάρκα, το αίμα και τον εγκέφαλό μας, ότι υπάρχουμε στον κόλπο της και ότι ολόκληρη η εξουσία μας πάνω σ’ αυτήν βρίσκεται στο πλεονέκτημά μας, απέναντι στα άλλα όντα, να γνωρίζουμε τους νόμους της και να μπορούμε να τους εκμεταλλευτούμε με σύνεση».

            Μια αλλαγή στάσης απέναντι στη φύση είναι απαραίτητη. Πρέπει να απαλλαγούμε από τα φαντάσματα της κυριαρχίας και της απεριόριστης επέκτασης, να σταματήσουμε τη χωρίς όρια εκμετάλλευση του πλανήτη μας, να συμβιώσουμε ερωτικά μαζί του. Αλλά αυτό απαιτεί και μιαν άλλη στάση όσον αφορά στο συνολικό προσανατολισμό της κοινωνικής ζωής, όσον αφορά στα ανθρώπινα όντα στην κοινωνία˙ η ευθύνη όλων απέναντι στο περιβάλλον δεν μπορεί να διαχωριστεί από την ευθύνη όλων απέναντι στις δημόσιες υποθέσεις. Οικολογία και ριζοσπαστικοποίηση της δημοκρατίας είναι, στις σύγχρονες συνθήκες, αδύνατο να διαχωρισθούν.

            Η προστασία επομένως του περιβάλλοντος και η διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας αποτελούν πρώτιστο καθήκον του σύγχρονου ανθρώπου. Διαφορετικά το «δικαστήριο του μέλλοντος» θα μας καταδικάσει αυστηρά για το μέγιστο των αδικημάτων, τη Μητροκτονία. Και όλα αυτά γιατί η σύγχρονη γενιά επέφερε θανάσιμα πλήγματα στο σώμα της Μητέρας – Γης υπερβαίνοντας το μέτρο και επιδεικνύοντας μια αλαζονική συμπεριφορά. Επειδή λοιπόν «οι καιροί ου μενετοί» καθίσταται αναγκαία μια «γεωκεντρική» αντίληψη της πραγματικότητας που θα μας βοηθήσει να επανασυμφιλιωθούμε με τη φύση αντιμετωπίζοντάς την με δέος και αγάπη.

 Η Γη επομένως είναι το όλον και εμείς το μέρος. Ο άνθρωπος οφείλει να υπηρετεί τις αναγκαιότητες της φύσης και όχι από μικρόνοια να προσπαθεί να την εκδικηθεί. «Γι’ αυτό πρέπει να εγκαταλείψουμε το σχέδιο κυριαρχίας μας πάνω στη Γη και να γίνουμε συγκυβερνήτες της βιόσφαιρας» (Εντγκάρ Μορέν)


Του συνεργάτη της Μυσταγωγίας – Μυθαγωγίας, Ηλία Γιαννακόπουλου, Φιλόλογου. E-mail: iliasgia53@gmail.com

Επιλογές, επεξεργασία, επιμέλεια δημοσιεύσεων/αναδημοσιεύσεων Πλωτίνος


Πέμπτη 19 Απριλίου 2018

Ο Πανθεϊσμός του Τζορντάνο Μπρούνο. ( Αποσπάσματα από τις φιλοσοφικές του πεποιθήσεις)




Ο Τζορντάνο Μπρούνο γεννήθηκε την 1η Ιανουαρίου του 1548 στην Nola ως Filippo Bruno, και το πλήρες Λατινικό του όνομα ήταν Iordanus Brunus Nolanus. Ο Μπρούνο από πολύ μικρή ηλικία ανακάλυψε το πάθος του για την Επιστήμη, και ως Φιλόσοφος, Κοσμολόγος, Μαθηματικός και ποιητής, μετατράπηκε σε ένα ανατρεπτικό άνθρωπο της εποχής του. 

Η κοσμολογική του αντίληψη ξεπέρασε, όχι μόνο το δόγμα της Εκκλησίας, αλλά και το ριζοσπαστικό μοντέλο του Κοπέρνικου, καθώς αρνείται τον ηλιοκεντρισμό, υποστηρίζοντας πως  ζούμε σε ένα άπειρο σύμπαν με τον Ήλιο μας, να είναι απλώς  ένα μόνο από τα άπειρα κινούμενα ουράνια σώματα.


Ο Τζορντάνο Μπρούνο αντλούσε τις γνώσεις του από την Αρχαιότητα, κυρίως μέσα από τα έργα των Νεοπλατωνικών, του Πυθαγόρα αλλά και της Ερμητικής παράδοσης, όπως εκείνη αναδύθηκε από τον Ιταλό ανθρωπιστή Marsilio Ficino και τον Φιλόσοφο Giovanni Pico della Mirandola.

Η Φιλοσοφία του Τζορντάνο Μπρούνο ήταν κατ’ουσίαν μία μορφή Πανθεϊσμού η οποία ακολουθούσε και μαγικές πρακτικές, βασισμένη στον νόμο της αναλογίας (της αλληλοσύνδεσης του σύμπαντος), και της συμπάθειας (βλέπε Στωικό Ποσειδώνιο τον Ρόδιο). Κάπως έτσι, ο Μπρούνο αρχίζει να αμφισβητεί το θεολογικό δόγμα, και αναπτύσσει ένα πανθεϊστικό υλοζωιστικό σύστημα το οποίο, ναι μεν αποδέχεται τη ύπαρξη του θεού, αλλά αντιβαίνει απόλυτα στις χριστιανικές τριαδικές πεποιθήσεις. Λόγω των Πανθεϊστικών του αντιλήψεων αλλά και μαγικών του πεποιθήσεων, αρχές του 1600, ο Πάπας αποφασίζει να τον καταδικάσει σε θάνατο στην πυρά και το δικαστήριο ανακοινώνει την ποινή στον Μπρούνο, που βρίσκεται πεσμένος στα γόνατα. Ο πρώτος μάρτυρας της επιστήμης θα σηκωθεί και θα απαντήσει: 

«Πιθανόν εσείς, κριτές μου, να ανακοινώνετε την καταδίκη εναντίον μου με μεγαλύτερο φόβο απ’ ό,τι τη δέχομαι εγώ».

Ακολουθούν αποσπάσματα χαρακτηριστικά αποσπάσματα από τις φιλοσοφικές του πεποιθήσεις:


“Ο άνθρωπος είναι η μικρογραφία της φύσης, ο μικρόκοσμος που αναπαριστά το μακρόκοσμο του σύμπαντος. Έτσι, ο άνθρωπος είναι σε θέση να γνωρίσει τη φύση με άμεσο, ενορατικό, εσωτερικό τρόπο και όχι μέσα από την εξωτερική θεώρηση των πραγμάτων. Η μελέτη του φυσικού κόσμου αποτελεί την αληθινή μορφή φιλοσοφίας που είναι ικανή να μας αποκαλύψει τα μυστικά του σύμπαντος και να μας εξασφαλίσει έγκυρη γνώση…

...Όλα τα πράγματα είναι γεμάτα από πνεύματα, ψυχές, θεϊκή δύναμη, θεό ή θεότητα. Ο νους και η ψυχή είναι παντού, μολονότι δεν ευθύνονται για ό, τι παρατηρούμε γύρω μας…

..Kάθε ψυχή και κάθε πνεύμα έχει κάποιο βαθμό συγγένειας με το παγκόσμιο πνεύμα, το οποίο υπάρχει όχι μόνο όπου ζει και αντιλαμβάνεται η ψυχή του ατόμου, αλλά επίσης είναι εξαπλωμένο παντού, αποτελούμενο από την ίδια ακριβώς ουσία και σύσταση…H θεότητα ενυπάρχει στον καθένα μας και στον πλανήτη μας, όπως ακριβώς ενυπάρχει στα ουράνια σώματα. Για το λόγο αυτό, ο άνθρωπος μπορεί να αντιληφθεί τους νόμους που διέπουν τη φύση και να απελευθερωθεί από το φόβο των άγριων θεοτήτων, που κυβερνούν το σύμπαν. Η ύπαρξη της παγκόσμιας ψυχής που ευθύνεται για τις μορφές των πραγμάτων, καθιστά περιττή την ύπαρξη του θεού για τη δημιουργία του κόσμου…;Oποιος γνωρίζει την αδιάσπαστη συνέχεια της ψυχής και την αναγκαία σύνδεσή της με ένα σώμα, κατέχει μία σημαντική αρχή, για να κατανοεί τα φυσικά πράγματα….

…Η ουσία του νου ή της ψυχής διαφέρει από το σώμα κατά τον ακόλουθο τρόπο. Το σώμα εμπεριέχεται ως σύνολο σε όλο το σύμπαν, αλλά η πνευματική ουσία βρίσκεται στην ολότητά της σε κάθε μέρος. Υπάρχει δηλαδή παντού ως σύνολο και μεταφέρει παντού μια εικόνα του συνόλου. Έτσι, όλη η μορφή και το φως του αντανακλάται σε όλα τα σωματίδια της ύλης, όπως ακριβώς όλο το σώμα αντανακλάται σε όλη την ύλη. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα που παραθέτει ο T. Μπρούνο. Όταν ο καθρέφτης που αντανακλά το είδωλο ενός αντικειμένου σπάσει σε μικρότερα κομμάτια, τότε το κάθε κομμάτι από αυτά θα αντανακλά ολόκληρη την εικόνα του αντικειμένου. Κατά αναλογία, όταν διαφορετικά μέρη ή σώματα νερού ενός ωκεανού χωριστούν από την Αμφιτρίτη, φέρουν το ίδιο όνομα και τις ίδιες ιδιότητες. Όταν αργότερα εισρέουν από κοινού στον ωκεανό, εξακολουθούν να διατηρούν το όνομα και τις ιδιότητές τους. Παρόμοια, τα πνεύματα και τα μέρη του αέρα που συρρέουν σε έναν ωκεανό, συνθέτουν μία ψυχή. Γι’ αυτό και οι φιλόσοφοι διατείνονται ότι στην αρχική κατάσταση των πραγμάτων υπήρχε μία ύλη, ένα πνεύμα, ένα φως, μία ψυχή και ένας νους….

…Oι θεοί δρουν στα ουράνια και αστρικά σώματα, τα οποία είναι θεϊκά σώματα. Αυτά με τη σειρά τους ενεργούν στα πνεύματα που κατοικούν και ελέγχουν τα αστέρια, ένα από τα οποία είναι και η γη. Τέλος, τα πνεύματα επιδρούν στα στοιχεία, τα στοιχεία στις ενώσεις, οι ενώσεις στις αισθήσεις, οι αισθήσεις στην ψυχή και η ψυχή σε όλο τον οργανισμό. Αυτή είναι η λεγόμενη κατιούσα πορεία. Απεναντίας, όταν από τον οργανισμό προχωρούμε μέσω της ψυχής στις αισθήσεις, μέσω των αισθήσεων στις ενώσεις, μέσω των ενώσεων στα στοιχεία, μέσω των στοιχείων στα πνεύματα, μέσω των πνευμάτων στα αστέρια και από εκεί στους ασώματους θεούς, που διέπονται από μια αιθέρια ουσία ή ένα αιθέριο σώμα, και από αυτούς στην ψυχή του κόσμου ή του πνεύματος του σύμπαντος, τότε καταλήγουμε στη θεώρηση του ενός, του απλούστατου, του άριστου, του σπουδαιότερου, του απόλυτου και του αυτάρκους όντος. Η πορεία αυτή ονομάζεται ανιούσα. Συμπερασματικά, διακρίνουμε κάθοδο από τον θεό μέσω του κόσμου στους οργανισμούς και άνοδο από τους οργανισμούς μέσω του κόσμου στον θεό. Αυτός αποτελεί το υψηλότερο σημείο της κλίμακας, την αγνή και καθαρή ενέργεια και δύναμη, ενώ στο κατώτατο σημείο της κλίμακας βρίσκεται η ύλη, το σκότος, η παθητική δύναμη. Ανάμεσα σε αυτά τα δυο σημεία, υπάρχουν άλλα ενδιάμεσα, το ανώτερο από τα οποία συμμετέχει περισσότερο στο φως, τη δράση, ενώ το κατώτερο συμμετέχει κυρίως στο σκότος.»

Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να διαβάσετε παλαιότερο άρθρο της "Μυθαγωγίας", - " Ο άνθρωπος είναι μικρογραφία της φύσης" , στον ακόλουθο σύνδεσμο :


Σάββατο 14 Απριλίου 2018

Εθελοντισμός και πολιτική δράση


Όσοι προσπαθούν να ανιχνεύσουν τις θεμελιώδεις διαφορές του ανθρώπου με το υπόλοιπο ζωικό βασίλειο εύκολα καταλήγουν στις ακόλουθες διαπιστώσεις: α. Ο άνθρωπος υπερτερεί των ζώων αφού διαθέτει νου, λογική και καθορίζει τη συμπεριφορά του σύμφωνα με τις επιθυμίες και τις ανάγκες του, β. Διαθέτει «γλώσσα» και εννοιακή σκέψη. Σκέπτεται με λέξεις και εκφράζει τη σκέψη του με λέξεις, γ. Έχει συνείδηση της ύπαρξής του και στοχεύει στη γνώση του βαθύτερου είναι του (αυτογνωσία), δ. Μπορεί να ξεχωρίζει το δίκαιο από το άδικο, το ηθικό από το ανήθικο, το ωραίο από το άσχημο. Η ηθική και η αισθητική συνιστούν ευδιάκριτα γνωρίσματα του ανθρώπινου είδους.  

            Σε όλα τα παραπάνω θα μπορούσε κανείς να συνυπολογίσει την ανάγκη του ανθρώπου για αναγνώριση κι αποδοχή από τους συνανθρώπους του. Η αυτοεκτίμησή του είναι συνάρτηση της κοινωνικής επιβεβαίωσής του. Ένα άλλο στοιχείο που τον διαφοροποιεί από τα άλλα έμβια όντα είναι η δυνατότητα – ανάγκη να ερωτά, να αμφισβητεί και να οραματίζεται θέτοντας στόχους υψηλούς που όχι σπάνια υπερβαίνουν τις δυνάμεις του. Συμπληρωματικά θα μπορούσε να επισημάνει κάποιος την ανάγκη που έχει ο άνθρωπος να βρίσκει ένα νόημα ζωής και να νιώθει «κενός» όταν αυτό απουσιάζει.

            Κατεξοχήν, όμως, εκείνο που διαφοροποιεί τον άνθρωπο από το υπόλοιπο ζωικό βασίλειο και τον προβιβάζει στην κορυφή της θεϊκής – φυσικής δημιουργίας είναι το συνειδητό ενδιαφέρον του για το «καλό» και την ευημερία του συνανθρώπου του. Το γνώρισμα αυτό στα ζώα εκδηλώνεται μόνο από την πλευρά της μητέρας στο παιδί και συνιστά μια ενστικτώδη συμπεριφορά. Αυτό το ενδιαφέρον για το συνάνθρωπο συμπυκνώνει τα δυο βασικά συστατικά της ανθρώπινης ύπαρξης αλλά και του πολιτισμού μας: Το έλλογο στοιχείο και την κοινωνικότητα. Βασική έκφραση αυτής της συμπύκνωσης ο εθελοντισμός.

            Ο εθελοντισμός, λοιπόν, είναι η ατομική έκφραση της ανώτερης συλλογικής συνείδησης. Είναι η πηγαία και φυσική βούληση για προσφορά του ανθρώπου προς τον άνθρωπο και την κοινωνία. Είναι η εκούσια και χωρίς υλική αμοιβή, μη κερδοσκοπική αμοιβή προσφορά έργου κοινωφελούς χαρακτήρα. Δεν αποβλέπει στην ατομική προβολή, στην επαγγελματική ανέλιξη ή κοινωνική αναγνώριση. Σηματοδοτεί τη μετάβαση από την «ελεημοσύνη» στην ανθρωπιστική δράση και στην ενεργό συμμετοχή για την ανακούφιση των συνανθρώπων αλλά και για την επίλυση διαφόρων προβλημάτων της κοινωνίας.

            «Ο εθελοντισμός, επίσης, αποτελεί έκφραση των αρχών του πλουραλισμού, της συμμετοχής, της αλληλεγγύης και της επικουρικότητας. Συγκεκριμένα, ο εθελοντισμός αποτελεί μια μορφή – αυτοοργάνωσης της κοινωνίας (πλουραλισμός), που προσφέρει μια σημαντική δυνατότητα στους πολίτες να διαμορφώσουν ή να τροποποιήσουν την κοινωνική πραγματικότητα (συμμετοχή) με την αυθόρμητη και ανιδιοτελή παροχή υπηρεσιών από τις οποίες ωφελούνται άμεσα «τρίτοι» συμπολίτες τους (αλληλεγγύη), σε μια σχέση συνεργασίας και επικοινωνίας με τους δημόσιους θεσμούς (επικουρικότητα)» (δημοσίευμα…). 

            Όλα αυτά τα στοιχεία του εθελοντισμού παραπέμπουν σε συναφείς έννοιες όπως «κοινωνική αλληλεγγύη», «συλλογική δράση» και «κοινωνία των πολιτών». Σε ένα άλλο επίπεδο ο εθελοντισμός εννοιολογικά θα μπορούσε να προσδιοριστεί ως μια μορφή πολιτικής δράσης.     

            Κι αυτό γιατί ο άνθρωπος ως το κατεξοχήν «πολιτικό ον», με την Αριστοτελική έννοια του όρου, επιβεβαιώνεται στο βαθμό που συμμετέχει ενεργά στις κοινές υποθέσεις της ομάδας – κοινότητας στην οποία ζει. Η πολιτική δράση και συμμετοχή στα κοινά αποτελούν τον πυρήνα της πολιτικής της υπόστασης. Πολιτική δράση, όμως, και συμμετοχή στα κοινά προϋποθέτουν και συνεπάγονται την υπέρβαση του Εγώ και την προσφορά του στο κοινωνικό σύνολο. Στο σημείο αυτό ακριβώς συναντάται ο εθελοντισμός με την πολιτική δράση. Γιατί ο εθελοντισμός συνιστά μια συνειδητή και ανιδιοτελή πράξη – προσφορά, που δεν αποβλέπει στην ατομική προβολή αλλά στην ευημερία του συνανθρώπου, της ομάδας και στην πρόοδο της κοινωνίας.

            Από μια άλλη πλευρά η πολιτική δράση προϋποθέτει ένα υψηλό επίπεδο κοινωνικής συνείδησης και περίσσευμα αλτρουισμού. Αυτό συμβαίνει, γιατί η συμμετοχή στα κοινά στοχεύει στην προοπτική μιας καλύτερης κοινωνίας όπου το «συλλογικό καλό» αποτελεί την πρώτιστη αξία. Ο εθελοντισμός ως κίνημα και δράση χαρακτηρίζεται από το πνεύμα της ενεργητικής συμμετοχής σε πράξεις που αποβλέπουν στην επίλυση προβλημάτων που ταλανίζουν το κοινωνικό σώμα. Ως ιδέα και ως βιοθεωρία ο εθελοντισμός αποστρέφεται την παραίτηση, το φαταλισμό και την ευτυχία της «αδράνειας».  

            Ο εθελοντισμός και η πολιτική δράση συμπυκνώνουν στο μέγιστο δυνατό βαθμό μια ώριμη πολιτική σκέψη από την οποία απουσιάζουν οι κομματικές αγκυλώσεις, οι ιδεολογικές εξαρτήσεις και οι πολιτικές σκοπιμότητες. Γι’ αυτό και ο εθελοντισμός για πολλούς ορίζεται ως ένας ριζοσπαστικός τρόπος συμμετοχής στα κοινά που υπερβαίνει τις παραδοσιακές πολιτικές αντιλήψεις και προτείνει μια άλλη μορφή πολιτικής δράσης που θρυμματίζει τις παγωμένες πολιτικές και κομματικές μορφές οργάνωσης. Συνιστά μια sui generis μορφή ακτιβισμού που δεν ανταγωνίζεται υποχρεωτικά το κράτος αλλά ούτε και είναι υποκατάστατό του. Στοχεύει σε μια αυτόνομη συνεργασία με αυτό επιδιώκοντας την από κοινού αποτελεσματικότερη επίλυση των σύγχρονων σύνθετων κοινωνικών προβλημάτων.  

            Καθίσταται, επομένως, εναργής η γειτνίαση, αν όχι η ταύτιση, του εθελοντισμού με μια προωθημένη και ρηξικέλευθη μορφή πολιτικής και κοινωνικής παρέμβασης. Αυτή τη μορφή παρέμβασης την επιβάλλουν ως αναγκαιότητα ο σύγχρονες κοινωνίες που είναι δομημένες σε ένα σύνθετο και γραφειοκρατικό πλαίσιο όπου θεσμοθετημένα και κατοχυρωμένα κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα παραβιάζονται ή ατονούν. Ο εθελοντισμός, ως μια μορφή κοινωνικής και πολιτικής δράσης φιλοδοξεί να συμβάλει στην προώθηση – βάθεμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, στον εκδημοκρατισμό των θεσμών, τη διαφάνεια στην πολιτική και στην προστασία των αδύναμων ομάδων από τον κρατικό αυταρχισμό.  

            Βέβαια ο εθελοντισμός δεν υποκαθιστά τα πολιτικά κόμματα και τα θεσμικά όργανα της πολιτικής κοινωνίας. Λειτουργεί συμπληρωματικά και καλύπτει το κενό εξουσίας και της διοίκησης. Εξάλλου ο πολίτης καθημερινά υφίσταται μια επίθεση που αμφισβητεί – ακυρώνει τα βασικά βάθρα της πολιτικής δημοκρατίας και του κοινωνικού κράτους. Παρατηρείται, δηλαδή, μια έκπτωση του πολίτη και ο μετασχηματισμός του σε έναν άνευρο ψηφοφόρο. Το δικαίωμα της ελεύθερης σκέψης αλλοιώνεται κάτω από το βάρος των αφανών μηχανισμών της παραπληροφόρησης και της απότοκης πολιτικής χειραγώγησης. Ζούμε εξάλλου στον αστερισμό της μετα-αλήθειας και των ψευδών ειδήσεων (Fake news).

            Οι κοινωνικά αδύναμοι σαρώνονται από τους μηχανισμούς της αγοράς και τον πολιτικό λαϊκισμό. Η πολιτική συμμετοχή και η κοινωνική δράση εξαντλούνται στην τηλεθέαση που γεννά την παθητικότητα και την ιδιώτευση. Απέναντι σε όλα αυτά τα εκφυλιστικά συμπτώματα της πολιτικής και κοινωνικής ζωής ο εθελοντισμός στοχεύει στην αφύπνιση των πολιτών και στην ενεργοποίηση των πολιτικών αντισωμάτων με στόχο το βάθεμα της δημοκρατίας και τον εξανθρωπισμό της πολιτικής που κυριαρχείται από την τεχνοκρατική λογική. 

            Στο σημείο αυτό ο εθελοντισμός ως ανιδιοτελής και κομματικά ανεξάρτητη πολιτική δράση γειτνιάζει και αλληλοκαλύπτεται από την «κοινωνία των πολιτών». Δεν φανατίζει, δεν πολιτικολογεί, δεν λαϊκίζει. Προτείνει και απαιτεί τη συστράτευση των πολιτών, όντας ιδεολογικά «αστράτευτος». Ο εθελοντισμός φωτίζει εκείνες τις σκιές του πολιτικού σκηνικού που δεν φωτίζουν τα φώτα των ΜΜΕ. Προβάλλει την ανιδιοτέλεια σε αντίθεση με τις σκοπιμότητες της πολιτικής εξουσίας. Διδάσκει την υπέρβαση της λογικής της ιδιώτευσης και την επιστροφή στον αυθεντικό χώρο της πολιτικής. 

            Ο εθελοντισμός είναι η δόξα του Homo politicus (άνθρωπος πολίτης) και το requiem του Homo idiot (άνθρωπος ιδιώτης).        

Του συνεργάτη της Μυσταγωγίας – Μυθαγωγίας, Ηλία Γιαννακόπουλου, Φιλόλογου. E-mail: iliasgia53@gmail.com


Επιλογές, επεξεργασία, επιμέλεια δημοσιεύσεων/αναδημοσιεύσεων Πλωτίνος