Μένιππος Λουκιανού, Τι να πάρεις απ’ αυτόν που δεν έχει;

Ο  Μένιππος ήταν από την Πέργαμο και ήταν γεωγράφος – χαρτογράφος (…) του 1ου μ.Χ. αιώνα. Μας αφορά ο άλλος, ο Μένιππος εκ Πόντου, δούλος που κάπως το 300 π.Χ. περίπου ελευθερώθηκε και την άραξε στη Θήβα. Εκεί έζησε ως αγύρτης, ξεφούρνιζε κυνισμούς και πανέξυπνος τους εννοούσε κιόλας, παράλληλα κονόμησε από τοκογλυφίες, αργότερα πτώχευσε, και τελικά κατέρρευσε ψυχολογικά και αυτοκτόνησε. 

Ο έτερος πρωταγωνιστής της ανάρτησης είναι ο Λουκιανός. Ελληνόφωνος Σύρος, από τα Σαμόσατα της Μεσοποταμίας, μια ακμάζουσα εμπορική πόλη κοντά στον Ευφράτη, αργότερα γνωστή ως Φλαβία Ο Λουκιανός λοιπόν, μέγας κυνικός φιλόσοφος του 2ου μ.Χ. αιώνα, ξεκίνησε ως βοηθός μαρμαρά, αλλά γρήγορα το γύρισε στα γράμματα. Νομικός, έμαθε άπταιστα ελληνικά, ταξίδεψε πολύ, τελικά από την Ιωνία έφθασε στην αιγυπτιακή Αλεξάνδρεια, εκεί του ανατέθηκαν στρατιωτικά αξιώματα, ρήτορας και συγγραφέας τσάκιζε με τη φήμη του. Εύστροφος, διακωμωδεί όπως μπορεί τις δοξασίες για τις θανάτιες τελετές.

Το Νεκρομαντείο του Αχέροντα, δεν είναι θρύλος, όσοι δεν σκιάζεστε μπορείτε μια χαρά να περιηγηθείτε στα πέριξ. Πρέβεζα, Μεσοπόταμος, Φανάρι, λόφος Ξυλόκαστρο, να το μοναστήρι  του Αγ. Ιωάννη του 18ου αιώνα, και φτάσατε. Ας είναι καλά η σκαπάνη του καθηγητή αρχαιολογίας Σωτηρίου Δάκαρη και του δασκάλου Κώστα Μουσελίμη που από το 1960 μας αποκάλυψαν το σημαντικότερο ίσως αρχαιολογικό χώρο της Ηπείρου, το διασημότερο Μαντείο όλης της Γης. Ήδη ο Όμηρος στην Oδύσσεια κάνει αναφορές, στην περιοχή έχουν ανασκαφεί και Μυκηναϊκές εγκαταστάσεις του 14ου αιώνα π.Χ, σήμερα περισσότεροι από 30.000 επισκέπτες ετησίως τιμούν τη γνώση και τη μνήμη. 

Στην παρούσα χοάνη της επιστημοσύνης που ζούμε, πολλοί ρεαλιστές καταλήγουν πως επρόκειτο για μια καλοστημένη επιχείρηση εξαπάτησης των πιστών προφανώς με οικονομικό όφελος (οβολός, χοές, αφιερώματα, ζώα, κλπ). Μπορεί να είναι κι έτσι αφού αποκαλύφθηκαν ακόμη και γρανάζια με «είδωλα» που ανεβοκατέβαιναν ξαφνικά αιφνιδιάζοντας τους εκστασιασμένους χρηστηριαζόμενους, σχεδόν τρενάκι του τρόμου στα σύγχρονα λούνα πάρκ. Δε βαριέσαι, προσωπικά αρκούμαι να ζω το μύθο μου χωρίς ξεγυμνώματα.

Φτάνουμε στο δια ταύτα : Ο Λουκιανός γράφει δηκτικά ένα Νεκρικό Διάλογο που πέρασε στην παγκόσμια ιστορία. Ο Μένιππος, αριβάρει νεκρός στις πύλες του Νεκρομαντείου και συναντάει το βαρκάρη Χάροντα. Τον ξεγελάει πως θα πληρώσει στο τέρμα της διαδρομής, και όντως ο Χάρος τον οδηγεί έξω από τις αιώνιες μονές. Να όμως, που ο Μένιππος είναι άφραγκος και στήνεται ένας εξαιρετικής λογοτεχνίας καυγάς.

Χάρος: – Κατέβαινε ρε καταραμένε τα ναύλα!

Μένιππος : – Τι να πάρεις απ’ αυτόν που δεν έχει;

Χ.: – Ποιος δεν έχει ρε έναν οβολό σήμερα ;

Μ.: – Αν υπάρχει και κανένας άλλος δεν ξέρω, εγώ πάντως δεν έχω.

Χ.: – Έκανες δωρεάν λοιπόν τόσο ταξίδι;

Μ.: – Να πληρώσει ο Ερμής για μένα. Αυτός με παρέδωσε σ` εσένα.

Ερμής: – Μα το Δία, είμαι για κλάματα, αν πρόκειται και να πληρώνω για τους νεκρούς.

Χ.: -Κι εσύ δεν ήξερες ότι έπρεπε να ταξιδέψεις;

Μ.: – Το ‘ξερα, αλλά δεν είχα, και λοιπόν; Έπρεπε γι’  αυτό να μην πεθάνω;

Χ.: – Μα τον Πλούτωνα, θα σε πνίξω τιποτένιε αν δεν πληρώσεις, εσύ μόνο θα καυχιέσαι ότι έχεις κάνει το ταξίδι δωρεάν;

Μ.: – Όχι δωρεάν, φίλτατε. Γιατί και νερά έβγαλα από τη βάρκα και κουπί τράβηξα και είμαι ο μόνος από τους επιβάτες που δεν έκλαιγα.

Χ.: – Αυτά δεν είναι τίποτε για το λεμβούχο. Πρέπει να πληρώσεις τον οβολό. Δεν γίνεται διαφορετικά.

Ε.: – Αγνοείς, Χάρε  ποιον άνθρωπο μετέφερες; Έναν άνθρωπο αληθινά ελεύθερο, που δεν τον νοιάζει τίποτε. Αυτός είναι ο Μένιππος.

Χ.: – Αν σε πιάσω άλλη φορά…

Μ.: – Και τι θα μου κάνεις αν δεν σε πληρώσω; Θα με γυρίσεις πίσω; Αφού δεν μπορεί να πεθάνω δυο φορές!

Απόσπασμα από τους Νεκρικούς  Διαλόγους του Λουκιανού.

Επιλογές, επεξεργασία, επιμέλεια δημοσιεύσεων/αναδημοσιεύσεων Πλωτίνος