Τρίτη 23 Σεπτεμβρίου 2014

Ο νόμος του Murphy (Το γνωστό αξίωμα της γκαντεμιάς και της απαισιοδοξίας»)



Είσαι στην ουρά περιμένοντας να πληρώσεις τα διόδια. Βιάζεσαι να επιστρέψεις στο σπίτι, όταν παρατηρείς -με μεγάλη έκπληξη- ότι όλες οι άλλες λωρίδες κυκλοφορίας κινούνται πιο γρήγορα από τη δική σου. Αλλάζεις λοιπόν λωρίδα, για να διαπιστώσεις έντρομος ότι τα αυτοκίνητα στη νέα σου λωρίδα έχουν κολλήσει. Συνειδητοποιείς τότε ότι η λωρίδα που μόλις εγκατέλειψες κινείται πολύ πιο γρήγορα, όπως και κάθε άλλη βέβαια γύρω σου...


Καλωσόρισες στο δυστοπικό κόσμο του Νόμου του Μέρφι!


Όχι, δεν πρόκειται για κατάρα, πρόκειται για το γνωστό αξίωμα: Ό,τι μπορεί να πάει στραβά, θα πάει. Ο Νόμος του Μέρφι εμπίπτει στην τάση μας να δίνουμε έμφαση στα αρνητικά και να προσπερνάμε τα θετικά. Χρησιμοποιώντας τους νόμους της πιθανότητας, μοιάζει να κατέχει τη σιγουριά της βεβαιότητας.



Ποιος ήταν όμως ο Μέρφι και πώς προέκυψε ο περίφημος νόμος του;




Ο Edward Aloysius Murphy, Jr. (1918-1990) ήταν ένας Αμερικανός μηχανικός της Αεροναυπηγικής που δούλευε σε συστήματα ασφαλείας. Πολέμησε στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ως μέλος του αμερικανικού στρατού και έφτασε μέχρι το βαθμό του λοχαγού.



Το 1947 τον βρίσκει να εργάζεται στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Αμερικανικής Αεροπορίας, σε σχεδιασμούς πυραυλικής τεχνολογίας. Εδώ είναι που θα συλλάβει τον περίφημο νόμο του, ως μέρος της καθημερινής του ρουτίνας δοκιμών και αποτυχίας: «Ό,τι μπορεί να πάει στραβά, θα πάει», μονολογούσε σε κάθε νέα αστοχία του υλικού..



Ήταν ωστόσο μια μεμονωμένη δοκιμή που πυροδότησε την πρώτη επίκληση στο Νόμο: το 1949, στη βάση Edwards Air Force Base της California ερευνητές μελετούσαν την επίδραση που έχουν τα G (βαρύτητα) στο ανθρώπινο σώμα (project MX981), προσπαθώντας να καθορίσουν τον ακριβή αριθμό των G που θα μπορούσε να αντέξει ένας πιλότος, ώστε να ενσωματώσουν τη νέα αυτή γνώση στα μελλοντικά σχέδια της Αεροναυπηγικής.



Στους επόμενους μήνες αποτυχημένων δοκιμών ζητήθηκε η συνδρομή του μηχανικού Μέρφι, ο οποίος προσάρμοσε μια σειρά αισθητήρων που θα μπορούσαν να μετρήσουν επακριβώς τη δύναμη G που ασκούταν στον πιλότο.



Ένα ευτυχές ατύχημα ωστόσο, η λάθος σύνδεση των αισθητήρων από τον βοηθό του Μέρφι (!), κατέληξε στην πρώτη διατύπωση του νόμου του, που είχε τη μορφή μομφής: «Αν υπάρχουν δύο τρόποι να κάνεις κάτι και ο ένας εξ αυτών οδηγεί στην απόλυτη καταστροφή, αυτός (ο βοηθός του) θα διαλέξει το λάθος τρόπο».



Γενικεύοντας τη διαπίστωση, ο Μέρφι είχε στα χέρια του τον περιβόητο νόμο, η καθολικότητα του οποίου άφηνε άφωνους τους ανθρώπους. Λίγο αργότερα ο Νόμος του Μέρφι μπήκε στις επιθεωρήσεις και τα περιοδικά της Αεροναυπηγικής, ακόμα και στο βιβλίο ορειβασίας του Jack Sack ως επιγραφή (1952), πριν περάσει στην ποπ κουλτούρα και τον καθημερινό λόγο.



Ο Μέρφι δεν ήταν καθόλου ευχαριστημένος με την κοινή ερμηνεία του νόμου του, που επιμένει να βλέπει τη στριμμένη πλευρά των άψυχων αντικειμένων.



Ο Μέρφι, αντιθέτως, έβλεπε τον νόμο ως στρατηγική επιβίωσης στη ζωή, ως τμήμα ενός αμυντικού μηχανισμού, σύμφωνα με τον οποίο θα πρέπει πάντα να περιμένεις το χειρότερο σενάριο να βγει αληθινό. Όσο για τα πολλαπλά αναπτύγματα του νόμου του και τις μεταφορές του σε άλλους τομείς της καθημερινότητας, ο Μέρφι περιοριζόταν να τα αποκαλεί «γελοία, ασήμαντα και εσφαλμένα».



Η ουσία του Νόμου του Μέρφι βέβαια δεν ήταν καινούρια υπόθεση. Ήδη από το 1928 ο ταχυδακτυλουργός Adam Hull Shirk υπαινισσόταν ότι σε ένα ταχυδακτυλουργικό τρικ, 9 από τα 10 πράγματα που μπορούν να πάνε στραβά, συνήθως θα πάνε.




Από την πρώτη διατύπωση του Νόμου του Μέρφι, εκείνη τη μαγική στιγμή του '49, μπόλικες παραλλαγές και γενικεύσεις έχουν δει το φως της ημέρας. Ας δούμε τις πλέον δημοφιλείς:



Παγκόσμιες αλήθειες



Παρόλο που το αξίωμα του Μέρφι κατάφερε να συμπυκνώσει όλο τον πεσιμισμό του κόσμου, δεν έμεινε χωρίς απάντηση. Δεν ήταν λίγοι οι μελετητές που φιλοτέχνησαν δικές τους διατυπώσεις της περίφημης φράσης, καταλήγοντας σήμερα να έχουμε χιλιάδες παραλλαγές της αρχικής διατύπωσης...

Αλιευθέν από εδώ                  

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου