Ο μαγικός κόσμος των ονείρων

«Τελικά τα μόνα γεγονότα της ζωής μου που αξίζουν να ειπωθούν είναι εκείνα που έχουν σχέση με την ανάδυση του ακατάλυτου κόσμου μέσα στην εφήμερη ζωή. Γι’ αυτό αναφέρομαι βασικά σε εσωτερικές εμπειρίες. Ανάμεσα σ’ αυτές περιλαμβάνω τα όνειρα και τα οράματά μου. Αυτά συνιστούν την πρώτη ύλη του επιστημονικού μου έργου»

Carl Jung

«Σκιάς όναρ άνθρωπος», αναφέρει ο αρχαίος λυρικός ποιητής Πίνδαρος,  και σημαίνει «ο άνθρωπος είναι τ’ όνειρο μιας σκιάς». Η σκιά ονειρεύεται αυτό που δεν μπορεί να γίνει. Φως με υλική υπόσταση.  Ο  Tchouang-tseu κινέζος ταοϊστής φιλόσοφος του 4ου π.Χ είπε: «Κάποτε εγώ, ο Τσουάνγκ Τζου, ονειρεύτηκα πως ήμουν πεταλούδα, πετώντας εδώ κι εκεί, νιώθοντας εντελώς πεταλούδα. Είχα συνείδηση πεταλούδας και είχα εντελώς ξεχάσει την ανθρώπινη φύση μου. Ξαφνικά ξύπνησα και ήμουν πάλι εγώ. Τώρα όμως δεν ξέρω αν τότε ήμουν άνθρωπος που ονειρευόταν ότι είναι πεταλούδα, ή αν είμαι τώρα πεταλούδα που ονειρεύεται πως είναι άνθρωπος.» Ο Αργεντίνος συγγραφέας Χόρχε Λουίς Μπόρχες είπε κάτι αντίσοιχο: «Η ζωή είναι ένα όνειρο που βλέπει ο Θεός.» 

Όνειρο, αρχαία Ελληνικά όναρ. Η λέξη  το όνειρο ετυμολογείτε από την σύνθεση του Όν και Είρω. Το Όν είναι η ύπαρξη , ενώ το Είρω σημαίνει «συνάπτω, συναρμολογώ , συνδέω» . Είρω επίσης σημαίνει και λέγω, ομιλώ, αφηγούμαι, οπότε το όνειρο γίνεται αντικείμενο αφήγησης, γιατί αφηγούμεθα αυτό που είδαμε στον ύπνο μας. Μεταφυσικά με το όνειρο ο ανώτερος εαυτός μιλάει στον κατώτερο εαυτό. Άλλη πιθανή ετυμολογία είναι από το Όν» και «Άρά» . Το «Όν» είναι η Ύπαρξη , και «Άρά» είναι η ευχή.

Στον αρχαίο κόσμο επικρατούσε η αντίληψη πως τα όνειρα στέλνονται από τους θεούς και θεωρούνταν σαν μέσον για την πρόβλεψη του μέλλοντος και για την επινόηση θεραπευτικών μεθόδων για τις ασθένειες, για αυτό τον λόγο, χρησιμοποιούσαν την ονειρομαντεία. Στη αρχαία Αίγυπτο, τα όνειρα είχαν τον δικό τους θεό, τον «Μπες” ενώ ο αρχαιότερος αιγυπτιακός ονειροκρίτης χρονολογείται από το 1300 πΧ. Ακόμα πιστεύεται ότι η βιβλιοθήκη του Ασσύριου βασιλιά Ασουρμπανιπάλ περιλάμβανε ονειροκρίτες, οι οποίοι χρονολογούνται από το 2000 πΧ. 

Στη Αρχαία Ελλάδα, σύμφωνα με τον Ησίοδο, τα Όνειρα είναι παιδιά της Νύκτας και αδέλφια του θανάτου και του Ύπνου. Μεταγενέστεροι ποιητές έδωσαν στον θεό των ονείρων το όνομα του Μορφέα. 

Στην Οδύσσεια, ο Όμηρος αναφέρει τον Όνειρο ως δαίμονα του Άδη. Τα απατηλά όνειρα έβγαιναν από μια πύλη από ελεφαντόδοντο, τα αληθινά έβγαιναν από μια κεράτινη πύλη, κάτι που αναφέρει ο Βιργίλιος στην στην «Αινειάδα» (VI, 894). Μεταγενέστεροι ποιητές ονομάζουν τα όνειρα γιους του Ύπνου, και τους δίνουν χωριστά ονόματα. Ο Όνειρος, ως θεός των ονείρων, λατρευόταν μαζί με τον Ύπνο αλλά και μόνος του. Τον τιμούσαν μάλιστα ιδιαίτερα στα ονειρομαντεία και στα Ασκληπιεία.

Υπήρχαν ειδικοί ιεροί χώροι ερμηνείας των ονείρων και οι ερμηνευτές ήταν άνθρωποι πολύ σημαντικοί που θεωρούνταν ότι κατέχουν θείο χάρισμα. Όταν κάποιος έφτανε έξω από το ιερό, καλούνταν πρώτα να πλύνει το σώμα του ως συμβολική ψυχική κάθαρση, τελούσε θυσία στο Θεό κι έκανε αυστηρή νηστεία. Το βράδυ, γινόταν δεκτός στο ιερό, όπου περνούσε τη νύχτα του. Κατά τη διάρκεια της Εγκοιμήσεως, ο ασθενής ή αυτός που χρειαζόταν σημαντική συμβουλή (συχνά άτομα με εξουσία, πολιτικοί ή στρατιωτικοί) έβλεπε το αποκαλυπτικό όνειρο, που του έδειχνε το τι πρέπει να ακολουθήσει.

Τα όνειρα είχαν πολύ μεγάλη σημασία για τους Πυθαγόρειους, οι οποίοι μάλιστα μέσα από ένα κατάλληλο τρόπο ζωής με σωστή δίαιτα, μουσικά ακούσματα πριν από τον ύπνο, έλεγχο και προσανατολισμό της σκέψης, υποστήριζαν πως μπορούσαν να δουν αποκαλυπτικά όνειρα και να επικοινωνήσουν με το υπερπέραν. Το ενδιαφέρον του Αριστοτέλη για τα όνειρα ήταν τόσο έντονο ώστε αφιέρωσε σ΄ αυτά το τέταρτο βιβλίο του έργου του “Μικρά Φυσικά” με τίτλο «Περί Ενυπνίων». Το πρώτο σημαντικό δημοσιευμένο έργο πάνω στα όνειρα, είναι η «Ονειροκριτική» του 2ου αιώνα μ.Χ.  

Μεταφυσικά με το όνειρο έρχεται σε επαφή το ανώτερο, ο ανώτερος εαυτός, με το κατώτερο μέρος του εαυτού μας, την προσωπικότητα. Κάτ’ αυτόν τον τρόπο τα όνειρα  συνδέονται  με το υποσυνείδητο, και άλλες διαστάσεις ύπαρξης .  Τα όνειρα, καθώς έχουν άμεση πρόσβαση στον χώρο του ασυνειδήτου, εκφράζουν βαθύτερες εσωτερικές συγκρούσεις, καταπιεσμένα συναισθήματα και επιθυμίες. Η γλώσσα τους είναι η γλώσσα των συμβόλων. 

Όταν λέμε «όνειρο» εννοούμε την βίωση μίας σειράς εικόνων, ήχων, ιδεών, συναισθημάτων και άλλων αισθήσεων κατά την διάρκεια του ύπνου, κυρίως κατά την φάση REM (Rapid Eye Movement) η οποία καταλαμβάνει το 20 – 25% της συνολικής διάρκειας του ύπνου. . Σύμφωνα με σχετικές μελέτες, αναλώνουμε το 1/3 της ζωής μας ονειρευόμενοι. Mέσα σε 5 λεπτά από τη στιγμή που θα ξυπνήσουμε, ξεχνάμε περίπου τα μισά από τα όνειρα που έχουμε δει, ενώ μέσα σε 10 λεπτά έχουμε ξεχάσει το 90% από αυτά.

Για τον Sigmund Freud, τα όνειρα  είναι η βασιλική οδός για το ασυνείδητο , όπου εκεί αποτυπώνονται όλες οι εσωτερικές συγκρούσεις και οι καταπιεσμένες επιθυμίες που μέσω των ονείρων εκδηλώνονται – εξωτερικεύονται . Για τον Carl Jung στα όνειρα  ανασύρονται, τα αρχέτυπα και τα σύμβολα , καθώς και έδωσε μια νέα ερμηνεία για το ασυνείδητο .

Για τον Jung, τα αρχέτυπα και τα σύμβολα είναι η γέφυρα προς το ασυνείδητο , για αυτόν όμως το ασυνείδητο δεν είναι το ίδιο όπως το θεωρεί ο Freud,, ως περιοχή απωθημένων επιθυμιών αλλά ως ένα σπουδαίο τμήμα , εξίσου πραγματικό στη ζωή του ανθρώπου με το συνειδητό εγώ . Ο άνθρωπος που ονειρεύεται κατακλύζεται από διάφορες εικόνες και σύμβολα, μέσα από τις οποίες διαβιβάζονται στη συνείδηση , ασυνείδητες αντιδράσεις ή παρορμήσεις .

Ορισμένες φορές σε όνειρα με μεγάλη συγκινησιακή φόρτιση , οι προσωπικοί συνειρμοί που δημιουργούνται δεν προέρχονται από προσωπικά βιώματα αλλά όπως υποστηρίζει ο Jung  από αρχαϊκά κατάλοιπα,  δηλαδή ψυχικές μορφές που δεν εξηγούνται από την μέχρι στιγμής εμπειρία του ονειρεύομενου αλλά μοιάζουν να είναι έμφυτες , σαν κληρονομιά του συνολικού πνεύματος . Αυτές τις αρχαϊκές εικόνες \ κατάλοιπα τις ονομάζει πρώτος ο Jung αρχέτυπα και έτσι άνοιξε νέους ορίζοντες προς εξερεύνηση , τόσο στο τομέα της έρευνας των ονείρων αλλά και γενικότερα στο τομέα της ψυχολογίας .

Κάποιες ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις δίνουν, σήμερα, μεγάλη αξία στην ερμηνεία, κατανόηση και αξιοποίηση των ονείρων στη διαδρομή προς την αυτογνωσία ή και τη θεραπεία του κάθε ατόμου. 

Διαβάστε σχετικά  : ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΩΝΟΝΕΙΡΩΝ

Σύνθεση διαφόρων διαδικτυακών κειμένων

Επιλογές, επεξεργασία, επιμέλεια δημοσιεύσεων/αναδημοσιεύσεων Πλωτίνος