Έρως και Άγιος Βαλεντίνος

«Αγάπα, αγάπα τον Έρωτα, που οι μεν θνητοί, Έρωτα τον καλούνε πτερωτόν, οι δε θεοί Πτέρωτα, διότι πτερά μπορεί να βγάζει (1). Έρως, η ύψιστη μυστηριακή μανία που δίδεται από τους θεούς προς μεγίστην ευτυχίαν (2)». 

1.Ορφέως «Λόγοι Ιεροί»/ 2. Πλάτωνας (Συμπόσιο)

Η ιστορία του εορτασμού της Ημέρας του Αγίου Βαλεντίνου και η ιστορία του ομώνυμου αγίου, καλύπτεται από μυστήριο. Από όσο γνωρίζουμε μέχρι σήμερα, ο Φεβρουάριος τις τελευταίες δεκαετίες εορτάζεται ως μήνας του ρομαντισμού, ενώ ο εορτασμός της Ημέρας του Αγίου Βαλεντίνου περιέχει ίχνη τόσο από την χριστιανική, όσο και από την ρωμαϊκή παράδοση. Ποιός όμως ήταν ο Άγιος Βαλεντίνος και πως συνδέθηκε με την αρχαία αυτή ιεροτελεστία;

Στην αρχαία Αθήνα, όταν ο χειμώνας άρχιζε να δύει (άλλοτε τον Ιανουάριο και άλλοτε τον Φεβρουάριο), εόρταζαν με λαμπρότητα τα Θεογάμια εις ανάμνησιν του έρωτος και των γάμων των ολυμπίων αρχόντων Διός και Ήρας. Ο μήνας αυτός -έβδομος ή και όγδοος του αττικού ημερολογίου- ο οποίος κάλυπτε τη χρονική περίοδο 22 Δεκεμβρίου-20 Φεβρουαρίου του δικού μας ημερολογίου ονομαζόταν Γαμηλιών (ο μήνας των γάμων) και ήταν αφιερωμένος στους πέντε γαμήλιους θεούς, τον Δία τον Τέλειο, Ήρα την Τελεία, την Αφροδίτη, την Πειθώ και την Άρτεμη, από τους οποίους εξηρτάτο η ευτυχής έκβαση του γάμου.

Ιδιαίτερες, φυσικά, ήταν οι τιμές για τον Νεφεληγερέτη και τη σύζυγό του, η οποία ήταν η προστάτιδα-θεά του γάμου.Αργότερα, στη Ρώμη, επίσης τον Φεβρουάριο μήνα, εορτάζονται τα Λουπερκάλια προς τιμήν του Λούπερκους, θεού της γονιμότητας (ο Ρωμαίος Φαύνος ή Πάνας). Οι Ρωμαίοι θυσίαζαν κατσίκια και σκυλιά, ενώ νεαρά αγόρια χτυπούσαν με λωρίδες από δέρμα κατσίκας τις νεαρές κοπέλες για να τους μεταδώσουν τη γονιμότητα.

Οι αρχές, λοιπόν, της άνοιξης σηματοδοτούν όχι μόνον τη γονιμότητα και τις χαρές της φύσης αλλά και των έμβιων όντων που βρίσκονται εντός της, μεταξύ των οποίων και ο άνθρωπος. Από τα Θεογάμια και τα Λουπερκάλια  έπρεπε να περιμένουμε την έλευση του Χριστιανισμού και την οργάνωση της εορταστικής πολιτικής της Εκκλησίας· ο καθείς και οι θεοί του! Ας μην ξεχνάμε ότι οι περισσότερες από τις χριστιανικές γιορτές αντλούν την έμπνευσή τους από τους παγανιστικούς πανηγυρισμούς.

Η γιορτή καταργήθηκε από την Εκκλησία τον 5ο αιώνα μ.Χ., ως ειδωλολατρική. Στη θέση της, στις 14 Φεβρουαρίου, μπήκε ο εορτασμός της μνήμης του Αγίου Βαλεντίνου, μάρτυρα της χριστιανικής πίστης από τη Ρώμη, με απόφαση του Πάπα Γελάσιου. Ο Γελάσιος δεν ξεκαθάρισε ποιος ήταν ο Άγιος που ήθελε να τιμήσει. Πιστεύεται ότι το έκανε μόνο και μόνο για να καταργήσει τα Λουπερκάλια. Η γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου το 496 δεν είχε καμία σχέση με τον έρωτα.. 

Τη σημασία που έχει σήμερα η γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου την απέκτησε τον 14ο αιώνα, όπου συνδέθηκε με την έννοια της ευγενούς αγάπης, και την πρώτη γραπτή αναφορά του ως Αγίου την συναντάμε το 1382 στο ποίημα «Το Κοινοβούλιο των Πτηνών» («Parlement of Foules») του Geoffrey Chaucer.

Το ποίημα των 699 στίχων είναι εμπνευσμένο από την παράδοση, κατά την οποία κάθε χρόνο την ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου τα πουλιά συγκεντρώνονται μπροστά στη θεά της φύσης για να διαλέξουν ερωτικούς συντρόφους («...for this was Saint Valentine’s Day, when every bird cometh there to choose his mate...»).

Ο Άγιος Βαλεντίνος ήταν ένας νεαρός χριστιανός και προστάτης των ερωτευμένων. Μια εικόνα του σώζεται στην εκκλησία της Santa Maria Antiqua, την ενορία των Ελλήνων της Ρώμης, την περίοδο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Διακρίνονταν για την χριστιανική του αγάπη και το ενοποιό του πνεύμα. Ο Βαλεντίνος, σύμφωνα με τον θρύλο, υπήρξε ιερωμένος του 3ου αιώνα, ο οποίος - σε πείσμα των αυτοκρατορικών διαταγών – δεχόταν να παντρέψει νεαρούς στην ηλικία ερωτευμένους, γλιτώνοντας με αυτό τον τρόπο τους άρρενες από τη στρατιωτική θητεία.

Μαρτύρησε (αποκεφαλίστηκε) κατά την περίοδο των διωγμών του Ρωμαίου αυτοκράτορα Κλαύδιου του Β’, στις 14 Φεβρουαρίου 268 μ.Χ και θάφτηκε στις κατακόμβες της Αγίας Πρίσκιλλας στη Ρώμη. Το 1815, ο Πάπας Πίος ο 7ος, πρόσφερε τα λείψανά του ως δώρο στον ιερέα Giovanni-Battista Longarini di San Constanzo, που προέρχονταν από το δουκάτο του Ουρμπίνο.

Στη συνέχεια τα λείψανά του, έπειτα από πολλές περιπέτειες, βρέθηκαν το 1907 στην Μυτιλήνη, μέσα στην εκκλησία της Μεταστάσεως της Παναγίας, η οποία βρίσκεται στην οδό Ερμού και είναι ευρέως γνωστή ως «Φραγκοκλησιά», κάτω από την Αγία Τράπεζα. Μετά την αποκατάσταση του ναού από την 14η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, το 2009, υπογράφτηκε και το ειδικό επίσημο έγγραφο για την απόθεση των λειψάνων του Αγίου Βαλεντίνου στο ναό. 

Ενας ειδικός, ο Cicero Moraes, με τη βοήθεια της τεχνολογίας επιχείρησε να μας δείξει την πραγματική του εικόνα, πραγματοποιώντας τρισδιάστατη ανάλυση. Ο ίδιος προσπάθησε μέσα από φωτογραφίες, που είχε την δυνατότητα να έχει στην κατοχή του, βγάζοντας το κρανίο του Αγίου που βρίσκεται στη Ρώμη και στη συνέχεια εκτελώντας επεξεργασία σε αυτές να εξάγει συγκεκριμένα συμπεράσματα.

Σύνθεση από διάφορες διαδικτυακές πηγές.

Επιλογές, επεξεργασία, επιμέλεια δημοσιεύσεων/αναδημοσιεύσεων Πλωτίνος - Μυσταγωγία- Μυθαγωγία