Αρέθουσα, η νύμφη των πηγών και των δασών

Πενηντόδραχμο, με την Αρεθούσα της περιόδου 1964-1970

Αναρτώντας πρόσφατα  τα χαρτονομίσματα (δραχμών) με μορφές από την αρχαία Ελληνική μυθολογία, διαπίστωσα πώς σε ένα από τα χαρτονόμισμα  απεικονιζόταν μία μορφή την οποία δεν γνώριζα. Η μορφή αυτή,  είναι της Αρεθούσας. Ποιά είναι  λοιπόν η Αρεθούσα;

Σύμφωνα με αρχαία Ελληνική Μυθολογία, η Αρέθουσα είναι νύμφη των πηγών και των δασών, συνοδός της Θεάς Αρτέμιδος, καθώς και θυγατέρα του Νηρέα (εξ ου Νηρηίδα νύμφη) και της Δωρίδας.

Ετυμολογικά το όνομα της προέρχεται από το ρήμα αρέθω, που σημαίνει άφθονο αναβλύζον ύδωρ, με ρίζα από το άρδω, ποτίζω, αρδεύω. Σύμφωνα με το γεωγράφο Στράβωνα, στα «Γεωγραφικά» του, τα νερά της Αρέθουσας χάθηκαν ύστερα από μεγάλο σεισμό και επανεμφανίστηκαν σε άλλη θέση, μετά από μερικές μέρες.

Σε μία από την εκδοχές του μύθου η Αρέθουσα,  γυρνούσε κάποτε από τη Στυμφαλία, όπου είχε πάει για κυνήγι. Κουρασμένη όπως ήταν, αποφάσισε να λουστεί στα νερά του Αλφει­ού για να δροσιστεί. Μόλις την αντίκρισε γυμνή ο Αλφειός, θαμπώθηκε από την ομορφιά της και την ερωτεύτηκε. Όταν φανέρωσε όμως το αίσθηματου στη Νύμφη, εκείνη για να γλιτώσει από τις ερωτικές εκδηλώσεις του, αναγκάστηκε να το βά­λει στα πόδια. Ο Αλφειός όρμησε πίσω της να την πιάσει. Όταν έφτασαν τρέχοντας στην Ηλεία, η Αρέθουσα κατάλαβε ότι είχε αποκάμει. Ο κίνδυ­νος να πέσει στα χέρια του μεγάλωνε από στιγμή σε στιγμή, και τότε απελπισμένη ζήτησε τη βοή­θεια της ' Αρτεμης. Η θεά την τύλιξε σ' ένα σύν­νεφο και την έφερε στο νησί Ορτυγία κοντά στις Συρακούσες της Σικελίας. 

 νόμισμα της αρχαιας Ελληνικής πόλης των Συρακουσών

Εκεί τη μεταμόρφωσε σε πηγή. Ο Αλφειός δεν δίστασε να διασχίσει το πέλαγος για να φτάσει σιμά της. Στο δρόμο πρό­σεχε να μην ανακατέψει τα νερά του με το αλμυ­ρό νερό της θάλασσας, για να μπορέσει να τα ενώσει με τα καθαρά νερά της Αρέθουσας όταν θα έφτανε στον προορισμό του.. Στο τέλος, το πείσμα του τον δικαιώνει, αφού καταφέρνει να ενώσει τα νερά του με το "άχραντον Αρεθούσιον ύδωρ" και να σβήσει επιτέλους τον διάπυρο έρωτά του.

Σε μία παραλλαγή αυτού του μύθου ο  Αλφειός είναι κυνηγός στα βουνά της Αρκαδίας, και καταδιώκει την νύμφη και επίσης κυνηγό Αρέθουσα, όταν αυτή αρνείται να ανταποδώσει τον έρωτα του. Η Άρτεμη τελικά αναλαμβάνει την σωτηρία της πιστής νύμφης και ακόλουθής της. Με ένα κτύπημα ανοίγει ένα χάσμα στη γη, κάπου στη πεδιάδα της Ηλείας, μια καταβόθρα δηλαδή, μεταβάλλει τη νύμφη σε πηγή η οποία, αφού χάνεται μέσα σε υπόγεια – υποθαλάσσια περάσματα , ανέρχεται στην επιφάνεια στο νησάκι Ορτυγία της Σικελίας, στο λιμάνι των Συρακουσών.

Ο ερωτοχτυπημένος ποταμός Αλφειός ακολουθεί και αυτός στην Ορτυγία από τα ίδια περάσματα και σμίγει τα νερά του με τα νερά της πηγής. Η Αρεθούσα έγινε προστάτιδα θεά της πόλης και σύμβολο της ελληνικής κληρονομιάς της. 

Στη νεότερη εποχή,ένα χαρακτικό της Αρεθούσας, που περιβάλλεται από δελφίνια και είναι εμπνευσμένο από αρχαίο αργυρό νόμισμα των Συρρακουσών, έχει εμφανιστεί σε αρκετά ελληνικά νομίσματα:πρώτα στο χαρτονόμισμα των 5 εκατομμυρίων δραχμών του 1944 και αργότερα στο πενηντόδραχμο της περιόδου 1964-1970. Οι σχεδιαστές του χαρτονομίσματος ήθελαν να προβάλλουν την αρχαία κληρονομία της σύγχρονης Ελλάδας.

Ήταν τόσο ζωηρή η εντύπωση που είχε δημιουργήσει ο μύθος αυτός στους αρχαίους, ώστε πολλοί ήταν αυτοί που πίστευαν πως αποτελούσε πραγματικό γεγονός ότι ο Αλφειός δηλαδή, εκβάλλει στην νήσο Ορτυγία των Συρακουσών. Σε απόδειξη μάλιστα της αλήθειας αυτού, ισχυρίζονταν ότι η πηγή Αρέθουσα είχε αναβρύσει μια χρυσή φιάλη την οποία είχε παρασύρει ο Αλφειός από το ιερό της Ολυμπίας και η οποία φυλασσόταν στο ιερό της Αρτέμιδος στις Συρακούσες.

Εκτός της χρυσής φιάλης ο Αλφειός μετέφερε ιερή σκόνη, άνθη και φύλλα από το ιερό του Διός ως δώρα στην αγαπημένη του, αλλά μαζί με αυτά και την κόπρο των δεκάδων βοδιών που συγκεντρώνονταν κάθε τέσσερα χρόνια για θυσία κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών αγώνων.

Επιλογές, επεξεργασία, επιμέλεια δημοσιεύσεων/αναδημοσιεύσεων Πλωτίνος

Μυσταγωγία- Μυθαγωγία