Δρακόσπιτα
Στη Νότια Εύβοια, ανάμεσα στην Κάρυστο και τα Στύρα, υπάρχουν κάτι ιδιόμορφα κτίσματα, τα "Δρακόσπιτα" όπως τα αποκαλούν οι κάτοικοι. Μυστηριώδη και εντυπωσιακά κτίσματα, 25 τον αριθμό, χρονολογούνται κατ' άλλους από το 12ο π.Χ. αιώνα και κατ' άλλους από τον 6ο π.Χ. αιώνα. Είναι κατασκευασμένα από τεράστιους λίθους, χωρίς θεμέλια και παράθυρα.
.
Άγνωστη παραμένει μέχρι σήμερα, η ιδιότητά τους. Κατοικίες θεών ή ανθρώπων; Καταφύγια λατόμων ή ταφικά κτίρια; Ναοί ή καλύβες βοσκών; Το γεγονός ότι όλα είναι κτισμένα κοντά σε λατομεία οδηγεί στο συμπέρασμα ότι πρόκειται μάλλον για ναούς αφιερωμένους στους θεούς ή στο θεό προστάτη των λατόμων ή στον ήρωα Ηρακλή, την προσωποποίηση της δύναμης.
 |
| Τα Δρακόσπιτα, βρίσκονται στη Νότια Εύβοια, ανάμεσα στην Κάρυστο και τα Στύρα. |
Εξίσου άγνωστη παραμένει η ταυτότητα των κατασκευαστών των δρακόσπιτων. Ήταν οι Δρύοπες, μυθικοί κάτοικοι της Καρυστίας, που με τόση επιδεξιότητα κατασκεύασαν αυτά τα μεγαλιθικά οικοδομήματα; Ή μήπως ήταν οι Κάρες, ορεινός λαός της ανατολής γνωστός για τα αρχιτεκτονήματά του στην Αλικαρνασσό, που έχουν αρκετές ομοιότητες με τα αντίστοιχα ευβοϊκά; Η πατρότητα αυτών των μνημείων θα μείνει μάλλον για πάντα κρυμμένη στην ομίχλη του παρελθόντος.
Η διασπορά και η πολυμορφία των δρακόσπιτων αποτελούν ενδείξεις συνέχειας και ίσως ανταγωνισμού στην κατασκευή μεγαλιθικών κτισμάτων. Οι στιβαροί όγκοι τους, η χρησιμοποίηση βαριών ορθογωνισμένων μονόλιθων, καθώς και ο δεξιοτεχνικός τρόπος σύνδεσής τους, δίνουν την εντύπωση μιας πραγματικής αρχιτεκτονικής πρόκλησης. Η μοναδικότητα των δρακόσπιτων αποτελεί πειστικό επιχείρημα ότι δημιουργήθηκαν από φορείς ενός ντόπιου πολιτισμού με αξιοθαύμαστες ικανότητες στην κατεργασία της πέτρας και βαθιές γνώσεις αρχιτεκτονικής.
 |
| Όλα τα δρακόσπιτα, έχουν φτιαχτεί με μεγάλους ογκόλιθους που έχουν πελεκηθεί και έχουν ταιριαχθεί ο ένας με τον άλλον με θαυμάσιο τρόπο και χωρίς να έχει χρησιμοποιηθεί κανενός είδους συνδετικό υλικό! Η όλη κατάσταση, δίνει την εντύπωση μιας πραγματικής αρχιτεκτονικής πρόκλησης. |
Τρόπος Κατασκευής
Η στέγη των δρακόσπιτων, είναι φτιαγμένη κατά το λεγόμενο "εκφορικό" σύστημα. Για την κατασκευή στέγης με το εκφορικό σύστημα, χρειάζεται καλός υπολογισμός και πολύ μεγάλη δεξιοτεχνία. Επάνω στον φαρδύ τοίχο του δρακόσπιτου τοποθετείται μία μεγάλη πλάκα που εξέχει λίγο προς το εσωτερικό του δωματίου. Επάνω στην πρώτη πλάκα τοποθετείται μια δεύτερη που εξέχει προς το εσωτερικό ακόμη περισσότερο. Επάνω στη δεύτερη μια τρίτη που και αυτή εξέχει από την κάτω της περισσότερο και αυτό συνεχίζεται μέχρι που οι τελευταίες πλάκες συναντήσουν τις αντίστοιχες του απέναντι τοίχου.
Φαίνεται εύκολο αλλά δεν είναι. Αν δεν υπολογιστούν καλά τα βάρη των πλακών, το κέντρο βάρους της κατασκευής θα βρεθεί εκτός της βάσης στήριξης (που στη περίπτωση μας είναι ο τοίχος του δωματίου) και η σκεπή θα καταρρεύσει! Για να αποφύγουν την κατάρρευση οι κατασκευαστές των δρακόσπιτων χρησιμοποιούν και μεγάλους ογκόλιθους σαν αντίβαρα πάνω από τις πλάκες στο τμήμα τους που είναι πάνω από τους τοίχους. Οι πλάκες, τα αντίβαρα και οι περισσότεροι ογκόλιθοι της κατασκευής είναι πολύ μεγάλων διαστάσεων. Μερικά από τα υλικά αυτά ζυγίζουν πολλούς τόνους και η όλη κατασκευή άνετα μπορεί να χαρακτηριστεί κυκλώπεια.
 |
| Η στέγη του δρακόσπιτου της Όχης. Οι στέγες των δρακόσπιτων, είναι φτιαγμένες κατά το λεγόμενο "εκφορικό" σύστημα. |
Το κυκλώπειο «Δρακόσπιτο» της Όχης
Από όλα τα δρακόσπιτα, το σπουδαιότερο και ποιο εντυπωσιακό είναι αυτό που είναι κατασκευασμένο στη κορυφή του όρους Όχη πάνω από την Κάρυστο, σε υψόμετρο περίπου 1400 μέτρα, ίσως το υψηλότερο σημείο του βουνού.
Έχει φτιαχτεί με μεγάλους ογκόλιθους που έχουν αποκοπεί από τον γύρο χώρο, έχουν πελεκηθεί και έχουν ταιριαχθεί ο ένας με τον άλλον με θαυμάσιο τρόπο και χωρίς να έχει χρησιμοποιηθεί κανενός είδους συνδετικό υλικό! Το πάχος των τοίχων του είναι περίπου 1,50 μέτρα. Οι εσωτερικές διαστάσεις του κτίσματος είναι σχεδόν 5 x 10 μέτρα.
Η είσοδός του είναι χαρακτηριστική τρίλιθη είσοδος σχήματος Π, από μεγάλες κολώνες. Η πλάκα πάνω από την είσοδο έχει διαστάσεις 4 μ. μήκος x 2 μ. πλάτος x 0,30 μ. πάχος!. Αυτή η πλάκα που ζυγίζει περίπου 10 τόνους, πώς μετακινήθηκε; Πώς σηκώθηκε στο ύψος των 2 μέτρων που είναι τοποθετημένη; Τι εξυπηρετούσε ένα τέτοιο ιδιαίτερα προσεγμένο κατασκευαστικά κτίσμα στο υψόμετρο των 1400 μέτρων σε μία ιδιαίτερα δύσβατη περιοχή;
 |
| Η είσοδος του δρακόσπιτου της Όχης, είναι χαρακτηριστική τρίλιθη είσοδος, σχήματος Π. Η πλάκα που είναι ακριβώς πάνω από την είσοδο, ζυγίζει περίπου 10 τόνους. Πώς μετακινήθηκε; |
Το 1959 ο Καθηγητής της αρχιτεκτονικής σχολής της Θεσσαλονίκης, Νικ. Μουτσόπουλος, έκανε πολυήμερη έρευνα και ανασκαφές στα δρακόσπιτα της νότιας Εύβοιας. Σε αυτό της Όχης βρήκε αγγεία, όστρακα και άλλα αντικείμενα που σήμερα είναι στο αρχαιολογικό μουσείο της Καρύστου. Σε ένα όστρακο υπάρχει χαραγμένο και κάποιο είδος άγνωστης γραφής! Τελικά ο Καθηγητής είναι της γνώμης ότι πρόκειται περί δρυοπικού ναού που έχει χτιστεί πριν από το 700 π.χ.. ’λλοι αρχαιολόγοι και ερευνητές, Έλληνες και ξένοι, υποστηρίζουν ότι έχει κατασκευαστεί πριν από τον Τρωικό πόλεμο. Κάποιος ξένος αρχαιολόγος, έχει εκφράσει την άποψη ότι ίσως είναι το αρχαιότερο κτίσμα της Ευρώπης!
Αυτοί που ξεκίνησαν την κατασκευή του, προχώρησαν αρκετά στον εσωτερικό χώρο, αλλά εξωτερικά για κάποιον άγνωστο λόγο το έργο σταμάτησε! Το ίδιο έχει συμβεί και σε άλλες μεγαλιθικές κατασκευές σε όλη τη γη! Το ημιτελές δρακόσπιτο χρησιμοποιήθηκε κατόπιν κατά το πέρασμα των αιώνων για διάφορους σκοπούς από άλλους οι οποίοι όμως δεν μπορούσαν να το βελτιώσουν ή να το προχωρήσουν γιατί ήταν απλοί άνθρωποι!
Προσωπική άποψη. Η κατασκευή είναι μεγαλιθική, συνεπώς «φωνάζει» για Μυκηναική κατασκευή. Βρίσκονται σε βουνοκορφές, με οχυρώση γύρω από τις κατασκευές. Προφανώς ήταν φυλάκια ελέγχου των ορεινών όγκων και ταυτόχρονα χρησίμευαν ως ιερά, αλλά και ως σημεία επικοινωνίας των πόλεων της Ευβοίας.
Φρυκτωρίες
Οι φρυκτωρίες ήταν ένα σύστημα συνεννόησης του 11ου αι. π.Χ., σημάδια που μεταβιβάζονταν από περιοχή σε περιοχή με τη χρήση πυρσών, στη διάρκεια της νύκτας (φρυκτός=πυρσός και ώρα = φροντίδα). Σύμφωνα με την παράδοση η είδηση της Αλωσης της Τροίας μεταδόθηκε στις Μυκήνες με τις φρυκτωρίες. Ενδιάμεσοι σταθμοί μεταδόσεως υπήρχαν στην Ίδη της Μυσίας, στο Ακρωτήρι της Λήμνου, στο Αθω, στο βουνό Μάκιστο και στις πλαγιές του Αραχναίου. Το σύστημα χρησιμοποιήθηκε για πολλούς αιώνες μέχρι το 1850 αλλά μπορούσε να μεταφέρει μηνύματα σε έναν κοινό κώδικα.
Για την τηλεμετάδοση σημάτων σε απομακρυσμένες αποστάσεις οι Αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποίησαν οπτικά μέσα (φωτιά, ηλιακό φως) , στήνοντας ένα καλά οργανωμένο, γρήγορο και αξιόπιστο δίκτυο από πύργους επικοινωνίας, που καλείται δίκτυο των Φρυκτωριών. Το γεωγραφικό στήσιμο, η κατοχή, η διαχείριση και συντήρηση αυτών των επικοινωνιακών δικτύων από τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό ήταν πρωταρχικής σημασίας για την επικράτηση και επέκταση του Αρχαίου Ελληνικού πολιτισμού.Το δίκτυο αυτό χρησιμοποιούνταν τόσο κατά την διάρκεια των πολεμικών επιχειρήσεων, όσο κατά την διάρκεια της ειρήνης, όταν τα νέα και οι διαταγές των αρχόντων έπρεπε να φτάσουν το συντομότερο δυνατό στον προορισμό τους. Κάτι τέτοιο αφορούσε κυρίως τις αυτοκρατορίες, των οποίων οι αχανείς εκτάσεις έκαναν πολύ δύσκολη τη σχετικά γρήγορη ενημέρωση.
To δίκτυο των Φρυκτωριών είχε στην κυριολεξία αναχθεί σε βασικό μέσο επικοινωνίας σε μακρινές αποστάσεις. Έτσι στην διάρκεια ενός πολέμου τα φωτεινά αυτά σήματα ήταν ζωτικής σημασίας να είναι αξιόπιστα και να μην υπόκεινται σε κακόβουλες αλλοιώσεις, ενώ στην διάρκεια της ειρήνης τα διατάγματα της κεντρικής διοίκησης, τα νέα, οι αποφάσεις, οι νόμοι έπρεπε να γίνονται γνωστοί γρήγορα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα συννενόησης με οπτικό σήμα φωτιάς συναντάμε στις περιπτώσεις όπου π.χ. η Μηδεία ύψωσε αναμμένο πυρσό για να ειδοποιήσει τους Αργοναύτες να πάνε στην Κολχίδα[Απολλώνιος ο Ρόδιος, Αργοναυτικά, Μέρ. Δ¨,482-485], ή όταν ειδοποιείται με πυρσό ο Αγαμέμνωνας για την είσοδο του Δούρειου Ίππου στην Τροία από τον Σίνωνα, και με πυρσό που σήκωσε ο ίδιος προς τον ελληνικό στόλο στην Τένεδο δίνοντάς του το σήμα της επιστροφής και κατάληψης της ανοχύρωτης πολιτείας.
Ένα σταθερό δίκτυο φρυκτωριών αποτελούνταν από πολλούς επικοινωνιακούς πύργους, χτισμένους σε υπερυψωμένα εδαφικά σημεία , που στην κορυφή τους διέθεταν ένα είδους οπτικού τηλέγραφου. Πληροφορίες για τις χρήσεις αυτών των δικτύων από τους Αρχαίους Έλληνες έχουμε από πολλούς αρχαίους συγγραφείς, τόσο της κλασικής όσο και της ελληνιστικής περιόδου ( Ηρόδοτος, Θουκυδίδης, Διόδωρος, Παυσανίας, Αρριανός, Πολύαινος ).
Οι φρυκτωρίες εκμετταλευόμενες τα νησιά του Αιγαίου και την ορεινή μορφολογία του Ελλαδικού χώρου, χρησιμοποιούν την φωτιά και έναν κώδικα αναπαράστασης γραμμάτων( παρόμοιο του Morse code) για την μετάδοση αξιόπιστων μηνυμάτων σε πολλά χιλιόμετρα(?εώς και 130). Στην ουσία μιλάμε για την προϊστορία του τηλέγραφου. Αν ήταν νύχτα, οι υπεύθυνοι στρατιώτες στην φρυκτωρία(φρυκτωροί) άναβαν λαμπρές φωτιές για την μετάδοση σημάτων , ενώ κατά την διάρκεια της ημέρας χρησιμοποιούσανπυκνό καπνό.
Ο τηλεπικοινωνιακός πύργος του Δρακάνου στην Ικαρία, 4ος π.Χ. αιώνας, ανήκει στις αρχαίες Φρυκτωρίες.Σημαντικός σταθμός οπτικών τηλεπικοινωνιών ήταν το «καιροσκοπείο» στην κορυφή του Αθω(κατά Αναξίμανδρο) με ιστορία που ξεκινάει από τις γιγαντομαχίες της μυθολογίας. Φρυκτώρια με ξεχωριστή ιστορία είναι και η βουνοκορφή του Μεσσάπιου της Εύβοιας αλλά και του πύργου του Δρακάνου στη Ανατολική Ικαρία, της Ανάφης, της Γιούχτας(Κνωσό), του ναού του Ποσειδώνα στο Σούνιο, το Ακτιο, το ακρωτηρίο του Σίδερο, κ.ά. Πολλά απ' αυτά τα σημεία είναι και σήμερα τηλεπικοινωνιακοί φάροι.
Οι στήλες του Ηρακλή , γνωστές και ώς Ηράκλειες Στήλες , είναι ίσως οι παλαιότερες φρυκτωρίες. Τις στήλες αυτές τις έστησε στις δύο κωμοπόλεις που έχτισε ο ίδιος ο Ηρακλής στις δύο αντικριστές ακτές του σημερινού Γιβραλτάρ, την Αβύλη στην αφρικανική ακτή και την Κάλπη στην ευρωπαική.
Η επικρατέστερη άποψη δηλαδή για το τί ακριβώς ήταν ο Ηράκλειες στήλες είναι πως πρόκειται για φάρους που ειδοποιούσαν τα πλοία για το σημείο από το οποίο έπρεπε να στρίψουν ώστε να μπουν από τον Ατλαντικό Ωκεανό στην Μεσόγειο και ακόμη ότι αυτοί οι φάροι είχαν και ρόλο φρυκτωριών. Κατά τον Όμηρο άλλωστε οι στήλες αυτές ήταν σημάδι για το τέρμα των δύο ηπείρων και τις αποκαλεί χαρακτηριστικά ώς πύλες του ωκεανού ή Τηλέτυπο. Τις στήλες αυτές αναφέρουν και αρκετοί αρχαίοι έλληνες συγγραφείς, όπως ο Ησίοδος, ο Ηλιόδωρος, ο Διόνυσος ο Αλικαρνασσεύς, ο Διόδωρος και ο Στράβων(1500 χρόνια αργότερα).
Τόσο σημαντικός από άποψη στρατηγικής, χρηστικής και ιστορικής σημασίας ήταν ο ρόλος των Ηράκλειων στηλών που οι σύγχρονοι Ισπανοί και Πορτογάλοι, μιλώντας περήφανα για την ελληνική επιρροή της εποχής, προβάλουν ως σημαντικό μουσειακό μνημείο τους πύργους αυτούς. Αξίζει έτσι να σημειωθεί πως ένας από αυτούς του πύργους, που βρίσκεται στην σημερινή πόλη Κορούνα του Βισκαϊκού κόλπου, διατηρεί ζωντανή την παράδοση που τον συνέδεε. Συγκεκριμένα, κατά την παράδοση η πόλη είναι συνώνυμη με την ντόπια μυθική πριγκίπισσα, φίλης του Ηρακλή, με τον οποίο γέννησε το γενάρχη των Ισπανών Hispalo. Μάλιστα σύμφωνα με το αρχαιότερο βιβλίο τους (Argos Divina), ο αρχικός πύργος ερειπώθηκε από διάφορους επιδρομείς και ξαναχτίστηκε την εποχή του Αύγουστου Καίσαρα , ως οχυρό των Ρωμαίων, παρατηρητήριο και τηλεπικοινωνιακό φρυκτώριο. Η ελληνική προέλευση του πύργου της Κορούνα επιβεβαιώνεται και από την σημερινή ονομασία του , Torre d' Herculus.
Οι Ισπανοί τιμώντας την ιστορία τους, τιμούσαν τις αρχαίες αυτές ελληνικές στήλες βάζοντας τες ως παραστάσεις στα ισπανικά σκούδα και τάλιρα που λέγονταν κολονάτα. Αντίθετα οι νεότεροι Έλληνες περιέργως, είτε γιατί παραπέμπουν στο ειδωλολατρικό αρχαίο πνεύμα, είτε γιατί δεν είναι και πολύ "σοφό" να κατανοούν την ιστορική τους δράση στην Μεσόγειο, περά από μυθολογική αναφορά , αγνοούν το πραγματικό ρόλο των Ηράκλειων στηλών.
Χάρτης των φρυκτωριών που αναμετάδωσαν την είδηση για την πτώση της Τροίας, από το όρος Ίδη έως τις Μυκήνες. Η μελέτη των Φρυκτωριών εμφανίζει αρκετό ενδιαφέρον αλλά και δυσκολία, τοσό γιατί πολλοί από αυτούς τους αρχαίους πύργους έχουν καταστραφεί εντελώς, όσο γιατί όσοι διασώζονται δεν μας είναι εύκολο να τεκμηριώσουμε την χρήση τους. Τα πράγματα μπερδεύονται ακόμη περισσότερο όταν αναφέρονται και σοβαρές απόψεις για πυραμίδες ή μικρά φρούρια.
Έτσι δεν είναι λίγοι οι ερευνητές ( Curtius, Donalson, Μanatt) που θεωρούν πως τα ερείπια στο χωριό Ελληνικό, έξω από Κεφαλάρι τουΑργους, δεν είναι πυραμίδα αλλά μία φρυκτωρία .Όσον αφορά τα πολλά μικρά αρχαία κτίσματα στην περιοχή της Αργολίδας, οι ερευνητές τα θεωρούν περισσότερο ως μικρά οχυρά στρατηγικών θέσεων, τα μικρά πολυάνδρια όπως τα αποκαλεί και ο Παυσανίας, και όχι ως φρυκτωρίες.
Σύνθεση από εδώ και εδώ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου