Η πορνεία στο Βυζάντιο και στην αρχαία Ελλάδα

Τον πανεπιστημιακό και ακαδημαϊκό Φαίδωνα Κουκουλέ θα τον θυμόμαστε πάντα για το πολύτιμο εξάτομο έργο «Βυζαντινών Βίος και Πολιτισμός». Στην προσπάθειά του να καλύψει όσο το δυνατόν πληρέστερα τη ζωή στο Βυζάντιο ο αξιότιμος βυζαντινολόγος ασχολήθηκε ακόμη και με σόκιν θέματα όπως οι βρισιές των Βυζαντινών και η πορνεία. Στο δεύτερο τόμο του έργου υπάρχει μελέτη με τίτλο «Αι πάνδημοι γυναίκες».

Ο Κουκουλές, λοιπόν, μας πληροφορεί ότι η λέξη πόρνη στο Βυζάντιο σήμαινε κυρίως την ξετσίπωτη και δεν αναφερόταν μόνο στις επαγγελματίες. Αυτή που σήμερα αποκαλούμε πόρνη οι Βυζαντινοί την ονόμαζαν πολιτική, προϊσταμένη, κούρβα, πουτάνα. Τα πορνεία τα λέγανε εργαστήρια, καταγώγια, πολιτικαρεία και, αργότερα, μπουρδέλα. Τα πορνεία δεν ήταν μόνο ιδιωτικά, υπήρχαν και δημόσια, αλλά κατά καιρούς διάφοροι σεμνοί αυτοκράτορες τα έκλειναν. Έτσι, το πορνείο που ίδρυσε ο Μέγας Κωνσταντίνος το μετέτρεψε ο αυτοκράτορας Θεόφιλος σε νοσοκομείο, ενώ άλλα πορνεία κατέληξαν γηροκομεία ή γυναικεία μοναστήρια. Οι βυζαντινοί νόμοι δεν απαγόρευαν την πορνεία, μια που τη θεωρούσαν «ευκολίαν». Ας δούμε παραδείγματα της αμφιθυμίας των βυζαντινών νόμων απέναντι στις πόρνες.

Ήδη από την αρχαιοελληνική Νέα Κωμωδία μαθαίνουμε πόσο συχνή ήταν η διά της βίας είσοδος στο οίκημα πόρνης με σπάσιμο της πόρτας. Η συνήθεια διατηρήθηκε στο Βυζάντιο. Αυτός, ωστόσο, που έσπαζε την πόρτα είχε, κατά το βυζαντινό δίκαιο, ελαφρυντικά, γιατί δεν έκανε αυτή την πράξη με σκοπό να κλέψει, αλλά για ερωτικούς λόγους «ου γαρ κλοπής, αλλ’ ηδονής χάριν τούτο εποίησεν». Το σπάσιμο της πόρτας συνοδευόταν συνήθως από απαγωγή της πόρνης, την οποία ο απαγωγέας μετέφερε σε τόπο στον οποίο αισθανόταν ασφαλής για τα περαιτέρω. Κι αν στο μεταξύ από τη σπασμένη πόρτα έβρισκαν ευκαιρία διάφοροι να κατακλέψουν τα υπάρχοντα της πόρνης; Κατά το βυζαντινό δίκαιο γι’ αυτό ουδόλως ευθυνόταν ο απαγωγέας, ο οποίος για όλη τη διαδικασία του σπασίματος, της εισβολής, της απαγωγής, του βιασμού και της ενδεχόμενης κλοπής από περαστικούς τιμωρείτο με μικρό χρηματικό πρόστιμο.

Από την άλλη, διά νόμου απαγορευόταν να ζητήσει κάποιος πίσω δώρο που είχε προσφέρει σε πόρνη. Ο νόμος αυτός δεν εξαιρούσε ούτε καν τον προαγωγό της πόρνης. Αν παρ’ όλα αυτά κάποιος πελάτης επέμενε όσα είχε προσφέρει στην πόρνη να τα πάρει πίσω, έπρεπε πρώτα να πάρει ΑΠΟ πίσω «να εισδεχθή εκ των όπισθεν», γράφει ο Κουκουλές, «ξύλινον πόσθης ομοίωμα» (πόσθη: το ανδρικό μόριο) και μάλιστα τόσες φορές, όσες, κατά τη μαρτυρία της ίδιας της πόρνης, ο πελάτης είχε συνευρεθεί μαζί της. 

Στα πορνεία υπήρχαν κοπέλες από δέκα ετών και άνω. Ήταν δούλες, αιχμάλωτες, αλλά και κοπέλες που συγκέντρωναν οι πορνοβοσκοί από τις επαρχίες, αγοράζοντάς τες από τους γονείς τους. Σε τέτοιες περιπτώσεις υπογραφόταν συνήθως συμβόλαιο που όριζε το χρόνο παραμονής της κοπέλας στο πορνείο, ενώ συχνά υπήρχαν και εγγυητές για την τήρηση του συμβολαίου. Και τι γινόταν, αν πατέρας που είχε πουλήσει καιρό πριν την κόρη του συνευρισκόταν μαζί της σε πορνείο, χωρίς να την αναγνωρίσει; Η αιμομιξία τιμωρείτο στο Βυζάντιο με αποκεφαλισμό. Αλλά ειδικά γι’ αυτή την περίπτωση ο νόμος απάλλασσε πλήρως τον πατέρα.   

Τουλάχιστον οι πατέρες μπορούσαν να παρηγορηθούν για την ατυχή αυτή σύμπτωση από το γεγονός ότι οι Βυζαντινοί πίστευαν πως κάποιες ήταν προορισμένες να γίνουν πόρνες. Στους αστρολογικούς βυζαντινούς κώδικες που μας έχουν σωθεί υπάρχει ειδικό κεφάλαιο που μας πληροφορεί σχετικά με το κάτω από ποιες αστρολογικές συνθήκες το νεογέννητο θηλυκό προορίζεται να γίνει πόρνη. 

Άλλες προλήψεις θεωρούσαν καλό σημάδι το να δεις στον ύπνο σου πόρνη. Ειδικά οι έμποροι πίστευαν ότι, αν ονειρεύονταν πόρνη, θα πετύχαιναν ευνοϊκές συμφωνίες, γιατί η πόρνη «εργάσιμος λέγεται και ουδέν αρνησαμένη παρέχει εαυτήν». Αν μάλιστα ονειρευόσουν όχι απλώς πόρνη, αλλά ότι συνευρέθηκες με πόρνη, αυτό σήμαινε «πλούτου αύξησιν και προμήνυμα μελλούσης χαράς».  

       

Όπως κάθε εποχή, το επάγγελμα της πόρνης και στο Βυζάντιο έκρυβε κινδύνους και συχνά οι πόρνες αναγκάζονταν να κρύβονται. Όταν ήθελαν να περάσουν απαρατήρητες από τις αρχές, μεταμφιέζονταν σε καλόγριες. Φαίνεται ότι η μεταμφίεση αυτή ήταν τόσο συχνή, ώστε υπήρχαν νόμοι που τιμωρούσαν με σωματικές ποινές και εξορία τις πόρνες που ανακαλύπτονταν να κρύβονται κάτω από ένδυμα καλόγριας. Ατυχώς ο αξιότιμος κ. Κουκουλές δε μας δίνει πληροφορίες για το πώς στο καλό γινόταν αυτή η ανακάλυψη...

Αναδημοσίευση από εδώ