Ο Ηρακλής στην μάχη του Μαραθώνα...

Ήταν τόσο μεγαλειώδες αυτό που συνέβη στην μάχη του Μαραθώνα το 490 π.Χ., ώστε οι Έλληνες απέδωσαν τη νίκη στην ανάμειξη των θεών. Μαζί με τον Μιλτιάδη, τον Καλλίμαχο και τους άλλους, στη γνωστή εικόνα της Ποικίλης Στοάς της Αγοράς των Αθηνών, ο Πάναινος κατέγραψε την παρουσία της Αθηνάς, του Πάνα, του Ηρακλή, του Θησέα, του Μαραθώνα, του Εχετλαίου.

Στην περιοχή της Τετραπόλεως, που απαρτίζεται από τους οικισμούς του Μαραθώνα, της Τρικορύθου, της Οινόης και της Προβαλίνθου, πιστοποιείται τόσο η λατρεία του Ηρακλή και του Πάνα όσο και της Αθηνάς. Ωστόσο, μόνο δύο είναι τα ταυτισμένα ιερά: το ρωμαϊκό ιερό της Ίσιδας στην Μπρεξίζα και η σπηλιά του Πάνα στην Οινόη.

Από επιγραφή του πρώιμου 5ου αιώνα π.Χ. πληροφορούμαστε ότι η γιορτή και οι αγώνες για τον Ηρακλή, που προσφωνείται και «εμπύλιος», τώρα αναβαθμίζονται.

Πολυθάλαμη σπηλιά, φορτωμένη σταλακτίτες και σταλαγμίτες, με έντονη χρήση από τα νεολιθικά ως τα υστεροελλαδικά χρόνια, γίνεται τόπος λατρείας του Πάνα από τον 5ο αιώνα π.Χ. Βρέθηκε μεγάλος αριθμός ειδωλίων του Πάνα και των Νυμφών που λατρεύονταν στη σπηλιά μέχρι και τα ρωμαϊκά χρόνια.
Η τρίτη θεότητα που συσχετίζεται με τη μάχη του Μαραθώνα είναι η Αθηνά «Ελλωτίς».

Το ιερό του Διονύσου, όπου στήνονταν τα ψηφίσματα της Τετραπόλεως, τοποθετείται στην πεδιάδα. Εκεί κοντά βρισκόταν και ο τάφος του ήρωα ιατρού Αριστόμαχου. Ο Φιλόχωρος μας πληροφορεί για την ύπαρξη δύο ιερών του Απόλλωνα, ως Πυθίου στην Οινόη και ως Δηλίου στον Μαραθώνα. Τη λατρεία της Άρτεμης βεβαιώνει επιγραφή πάνω σε μαρμάρινα μέλη βωμού. Σύμφωνα με τον Παυσανία στα “ΑΤΤΙΚΑ” (Ι, 15,3) ο Ηρακλής έσπευσε οπλισμένος με το τρομερό του ρόπαλο να συμπαραταχθεί με τους Έλληνες οπλίτες....

Ο Ηρακλής είχε παλαιούς δεσμούς με τον Μαραθώνα, αφού, σύμφωνα με την παράδοση, εκεί είχαν βρει καταφύγιο οι Ηρακλείδες, οι απόγονοί του, όταν τους καταδίωκε ο βασιλιάς Ευρυσθέας. Μάλιστα οι Μαραθώνιοι, όπως αναφέρει ο Παυσανίας, ήταν οι πρώτοι που τίμησαν τον Ηρακλή ως θεό.

Στον Μαραθώνα το ιερό του βρισκόταν στο στενό πέρασμα ανάμεσα στο βουνό Αγριλίκι (*) και τη θάλασσα και για το λόγο αυτό ο Ηρακλής ονομαζόταν Εμπύλιος, δηλαδή αυτός που βρίσκεται μπροστά από τις πύλες. Στο σημείο αυτό, κοντά στο ιερό του Ηρακλή, επέλεξαν να στρατοπεδεύσουν οι Αθηναίοι φθάνοντας στον Μαραθώνα.

Σύμφωνα με τις πληροφορίες που μας παρέχει ο αρχαίος ιστορικός Ηρόδοτος, η θέση του ελληνικού στρατεύματος το 490 π.Χ. είχε ως ορμητήριο το τέμενος του Ηρακλή κοντά στους πρόποδες, όπως υποθέτουμε, του υψώματος Βρανά και Αφορισμού. Η θέση των τύμβων Αθηναίων και Πλαταιέων δηλώνουν το επίκεντρο της περιοχής της μάχης. Γύρω από το σημείο αυτό θα πρέπει να εντοπισθεί το ιερό του Ηρακλή και η αφετηρία του αγγελιοφόρου της νίκης.

Ισως ο αγγελιοφόρος της κοσμοϊστορικής Νίκης του πνεύματος κατά του σκοταδισμού να χρησιμοποίησε τον πλέον σύντομο δρόμο, περίπου 34 χιλιόμετρα και όχι τον κατά 25 αιώνες μεταγενέστερο (περίπου 42 χιλιόμετρα), ο οποίος ήταν άγνωστος και ανύπαρκτος. Κατά πάσα πιθανότητα ανηφόρισε προς τη χαράδρα που σχηματίζουν τα υψώματα Βρανάς, Αγριλίκι, Αφορισμός και Κοτρώνι με προοπτική το ιερό του Διόνυσου και από εκεί προς την Εκάλη...

* Οι φωτογραφίες από την πρόσφατη επίσκεψη μου (13/2/17), στα εγκαταλελειμμένα λατομεία των αρχαίων Αθηναίων, στην θέση Αγριλίκη της Νέας Μάκρης (όπου οι Αθηναίοι αρχικά είχαν λάβει θέση πριν την μάχη του Μαραθώνα, καθώς η στρατηγική θέση του βουνού τους επέτρεπε να ελέγχουν τον δρόμο προς την Αθήνα και, αν ήταν ανάγκη, να τον αποκλείσουν).

Επιλογές, επεξεργασία, επιμέλεια δημοσιεύσεων/αναδημοσιεύσεων Πλωτίνος - Μυσταγωγία- Μυθαγωγία