Ο μύθος της Ατλαντίδος και της νήσου Αζτλάν των Αζτέκων

Η χαμένη Ατλαντίδα αποτελεί έναν από τους πλέον αμφιλεγόμενους μύθους από την αρχαιότητα. Ο μύθος αυτός έχει διεγείρει τη φαντασία και το ενδιαφέρον πάρα πολλών ερευνητών, οι οποίοι προσπαθούν με ιστορικά δεδομένα να αποδείξουν ή να αποκλείσουν την ύπαρξη αυτής της χαμένης ηπείρου.

Ορισμένοι μάλιστα από αυτούς διατυπώνουν την άποψη ότι η καταστροφή του μινωικού πολιτισμού και η έκρηξη του ηφαιστείου της αρχαίας Θήρας σχετίζονται με την ύπαρξη της ηπείρου αυτής, σε κάποια ιστορική περίοδο.

Ο Μύθος της Ατλαντίδος έγινε   γνωστός από τον  Πλάτωνα, ο οποίος στα βιβλία του "Τίμαιος" και "Κριτίας" (350 π.Χ), περιγράφει υπό μορφή διαλόγου,  πολλά στοιχεία για τον πολιτισμό, τον τρόπο ζωής, τα τεχνικά επιτεύγματα, και την οργάνωση της πολιτείας των Ατλάντων. 

Σύμφωνα με τον Πλάτωνα, οι Ατλαντες ήταν ένας λαός με υπερφυσικές ικανότητες και θεϊκή καταγωγή, που ζούσαν ειρηνικά σε ένα έφορο νησί, πέρα από τις Πύλες των Ηρακλειδών. Στην αρχαιότητα οι Πύλες αυτές ήταν τα στενά του Γιβραλτάρ. Επομένως, κατά τον Πλάτωνα, η Ατλαντίδα πιθανότατα βρισκόταν κάπου ανάμεσα στην Ευρώπη και την Αμερική, στη γεωγραφική περιοχή του Ατλαντικού ωκεανού.

Η έκταση της γης που κατείχε το νησί αυτό μπορούσε να λέγεται ήπειρος. Ο Πλάτωνας (427-347 π.Χ.) παρουσιάζει την Ατλαντίδα στενόμακρη, από ανατολή και δύση. Μπορούσε, γράφει, να τη διασχίσει, όποιος ήθελε, περπατώντας 18 μερόνυχτα. Περνώντας ύστερα με πλοίο από μερικά άλλα νησιά, να φτάσει στην απέναντι ήπειρο. Εννοεί την Αμερική. Ο Πλάτωνας βέβαια δεν ηξερε την Ατλαντίδα. Αυτά που περιγράφει στα βιβλία του, ήταν σημειώσεις που του τις έδωσε ο Κριτίας, ο οποίος τις είχε από το παππού του που τις πήρε από το Σόλωνα.

Ο Σόλωνας (639 - 559 π.Χ.) είχε επισκεφτεί τη Αίγυπτο, όπου εκεί οι ιερείς της Σάιδας του αποκάλυψαν τα πανάρχαια μυστικά που ήταν γραμμένα σε πλάκες με ιερογλυφικά αρχαιογράμματα. Οι ιερείς της Σάιδας, αρχαιοτάτης θρησκευτικής πρωτεύουσας της Αιγύπτου, είπαν στο Σόλωνα ότι οι Άτλαντες, ήρθαν από τα Δυτικά, από το μεγάλο ωκεανό.

Το ισχυρό έθνος των Ατλάντων, έγραφαν οι πλάκες που διάβαζαν οι ιερείς, κατέκτησε σχεδόν όλα τα παράλια των χωρών της Μεσογείου από βορρά και νότο κι΄ έφτασε μέχρι το Περσικό κόλπο. Οι Άτλαντες δεν κατόρθωσαν να κατακτήσουν την Αττική, γιατί τα στρατεύματά τους νικήθηκαν από τους Αθηναίους...

'Ολα αυτά τα μαρτυρεί και ο αρχαίος ιστορικός Πλούταρχος στο "βίο του Σόλωνα". Στο έργο του "Βίοι Παράλληλοι" και στη μελέτη του "περί Ίσιδος και Οσίριδος" ο Πλούταρχος μας δίνει αρκετά στοιχεία για την Ατλαντίδα και μάλιστα χρησιμοποιεί τη λέξη ιστορία όταν αναφέρεται σ' αυτήν. Επίσης σε πολλά σημεία των έργων του αναφέρεται σε διάφορες δοξασίες των αρχαίων που "καθώς λέει η παράδοση και τα γραπτά ξεκινάνε από τη χαμένη Ατλαντίδα".

Τις πλάκες αυτές ο Πρόκλος βεβαιώνει ότι τις είδε όταν ταξίδεψε στην Αίγυπτο κι επισκέθηκε το ναό της Νηήθ (Αθηνάς). Ο Πρόκλος στο βιβλίο του "Υπομνήματα στο Πλατωνικό έργο" προσθέτει:

"Υπήρξε νήσος παμμεγέθης του Ατλαντικού ωκεανού εις παρωχημένους χρόνους. Ήταν έθνος εκτάκτως πολιτισμένο και ισχυρόν. Κατέκτησε μέγα μέρος της Αφρικής μέχρι την Αίγυπτο και της Ευρώπης μέχρι Τυρρηνίας...". 

Ο Πρόκλος ισχυρίζεται ότι οι ιερείς της Νηίθ του έδειξαν αρχαιότατες στήλες με ιερογλυφικές επιγραφές και του είπαν ότι είναι αφηγήσεις για την Ατλαντίδα. Του επιβεβαίωσαν ότι κατά την τελευταία θεομηνία, όταν καταποντίστηκε η Ατλαντίδα, η Αττική και άλλες περιοχές της Ελλάδας συγκλονίστηκαν από σεισμούς. Μερικά παράλια κατακλύστηκαν από τη θάλασσα και έγιναν καταστροφές.

Ήταν μεγαλύτερη από τη Λιβύη και την Ασία μαζί επιβεβαιώνει ο Κράντωρας (σχόλια στον Τίμαιο).Οι Άτλαντες εξουσίαζαν πολλά νησιά γύρω από την Ήπειρό τους, στον Ατλαντικό ωκεανό, γράφει ο Διόδωρος Σικελιώτης στο έργο του "Βιβλιοθήκη Ιστορική" και επεκτάθηκαν και στις Μεσογειακές χώρες. Αυτά τα βεβαιώνουν, συμπληρώνει εκτός από τον Πλάτωνα και οι Όμηρος, Ησίοδος, Ηρόδοτος, Αισχύλος, Φίλωνας, Αρίσταρχος, Κράτης, Απολλόδωρος

Ο Ποσειδώνιος, δάσκαλος του Κικέρωνα, γράφει: "υπήρχαν θρύλοι πως πιο πέρα από τις Ηράκλειες Στήλες βρισκόταν μια μεγάλη έκταση στεριάς που αποκαλούνταν "Ποσειδωνίς" ή "Ατλάντα", πλάτους 3000 σταδίων και μήκους 2000 σταδίων .

Ο γεωγράφος Μάρκελλος στη "Συλλογή αφηγήσεων Ταξιδιωτών" μιλάει για 7 νησιά του Ατλαντικού ωκεανού, το ένα από τα οποία ήταν ιερό, του Ποσειδώνα. Οι κάτοικοι ενός από τα μικρά νησιά που σώθηκαν, διατηρουσαν από τους προγόνους τους την ανάμνηση ενός εξαιρετικά μεγάλου βασιλείου που αναμαζόταν Ατλαντίδα. Αυτό κυβερνούσε όλα τα άλλα νησιά του Ατλαντικού ωκεανού. 

Ο Στράβωνας στα "Γεωγραφικά" του δέχεται ότι "η Ατλαντίς νήσος εις τα απώτατα δυσμικά μέρη..." ήταν πραγματικότητα. Τα τοπωνύμια Άτλας - Αντιάτλας (βουνά Μαρόκου), Ατιτλάν (Γουατεμάλας), Τλακοπάν, Τενοτσιτλάν, Μίτλα, Έτλα (Μεξικού) κλπ είναι όλα παράγωγα του ;A-τλα. 

Οι φυλές Αζτλάν, Ναχουατλακάτλοι, πρόγονοι των Αζτέκων, Τολτέκων και Μάγιας και οι Θεοί τους Κουετζαλκοάτλ (ιπτάμενος), Μιξκοάτλ και Τλαλόκ και οι παραδοσιακοί τους γίγαντες Ατλάν και Τείτάνι (Τιτάνες) γνωστοί από τα πανάρχαια χρόνια και στο Μεσογειακό χώρο. Οι παραδόσεις των λαών της Κεντρικής Αμερικής και της Β.Δ. Αφρικής, για καταποντισμό ενός μεγάλου νησιού του Ατλαντικού.  

Μία από τις μυθολογικές αναφορές που συγκλίνουν με τις αναφορές του Πλάτωνα είναι οι αναφορές των συγκλίνουν για την χώρα προέλευσης τους που ήταν ένα νησί με το όνομα Αζτλάν.

Η ιστορία της ανόδου των Αζτέκων είναι μια από τις πιό αξιοπρόσεκτες ιστορίες στην παγκόσμια ιστορία. Λίγα είναι γνωστά για τους πρώτους Αζτέκους, δεν διατήρησαν ένα γραπτό αρχείο. Σύμ­φω­να με τους δι­κούς τους μύ­θους η ι­στο­ρί­α τους ξε­κί­νη­σε στις αρ­χές του 12ου αι. σε έ­να νη­σί που λε­γό­ταν Άζ­τλαν (νή­σος των ε­ρω­διών), που δεν έ­χει ε­ντο­πι­σθεί α­κό­μη. Υ­πό την προ­στα­σί­α του φύ­λα­κα θε­ού τους Χου­ϊ­τζι­λο­πό­χτλι, πε­ρι­πλα­νή­θη­καν ως νο­μά­δες (τσι­τσι­μέ­κας) ε­πί δύ­ο αί­ώ­νες με κα­τεύ­θυν­ση το νό­το, και έ­φθα­σαν στο λε­κα­νο­πέ­διο του Με­ξι­κού γύ­ρω στα 1300. Το 1325 ί­δρυ­σαν την πρω­τεύ­ου­σα πό­λη τους στη λί­μνη Τε­τζκό­κο καθ’ υ­πό­δει­ξιν του προ­α­να­φερ­θέ­ντος προ­στά­τη και ύ­ψι­στου θε­ού. Ε­κεί, στην Τε­νο­χτί­τλαν, χτί­στη­κε και ο πρώ­τος να­ός (Tέ­μπλο Μα­γιόρ).

 Oι θε­οί για τους Αζ­τέ­κους ή­ταν πα­ντα­χού πα­ρό­ντες. Τους α­πει­κό­νι­ζαν συν­δυά­ζο­ντας ποι­κί­λα υ­λι­κά: λί­θο και κε­ρα­μει­κά, ο­ψι­δια­νό, ξύ­λο, ρη­τί­νη, σπό­ρους α­μά­ραν­θου, σε ποι­κι­λί­α με­γέ­θους και ποιό­τη­τας των α­γαλ­μά­των. Κά­ποια γλυ­πτά εί­ναι ε­ξαι­ρε­τι­κά λε­πτο­με­ρή και κα­λο­φτιαγ­μέ­να. Τα πε­ρισ­σό­τε­ρα λί­θι­να α­γάλ­μα­τα τα στο­κά­ρι­ζαν με έ­να εί­δος γύ­ψου και τα δια­κο­σμού­σαν με χρώ­μα­τα φυ­τι­κής ή ο­ρυ­κτής προ­έ­λευ­σης.

 Σύμφωνα με μύθο των Ναχουάτλ, υπήρχαν επτά φυλές που ζούσαν κάποτε στο Chicomoztoc - «την περιοχή των επτά σπηλαίων». Αυτές οι φυλές εκπροσωπούνται από τις επτά ομάδες Ναχούα: Acolhua, Chalca, Mexica, Tepaneca, Tlahuica, Tlaxcalan, και Xochimilca (διαφορετικές πηγές παρέχουν διαφοροποιήσεις σχετικά με τα ονόματα των επτά ομάδων). Οι επτά ομάδες, παρόμοιων γλωσσικών ομάδων, άφησαν τις σπηλιές τους και εγκαταστάθηκαν ως μία ομάδα κοντά στην Aztlan.

 Σύμφωνα με ορισμένους αναφορές, η άφιξη των επτά ομάδων στην Aztlan προηγήθηκε από την άφιξη μιας ομάδας γνωστής ως Chichimecas, η οποία θεωρείται ότι είναι λιγότερο πολιτισμένη από τις επτά ομάδες Ναχούα. Η Mexica ήταν η τελευταία ομάδα που ταξίδεψε στην Aztlan, και μπορεί να επιβραδύνθηκε λόγω της μακράς περιόδου ξηρασίας μεταξύ 1100 και 1300 μ.Χ.

Αυτός ο ασυνήθιστος χάρτης του 1704, του Giovanni Francesco Gemelli Careri,  είναι η πρώτη δημοσιευμένη αναπαράσταση της θρυλικής μετανάστευσης των Αζτέκων από την Aztlan, ένα μυστηριώδη παράδεισο κάπου στα βορειοδυτικά του Μεξικού,  στο Chapultepec Hill, την σημερινή Πόλη του Μεξικού. Η λέξη Aztlan σημαίνει "η γη στα βόρεια, η γη από όπου εμείς, οι Αζτέκοι, ήρθαμε".

Λέγεται ότι τελικά, οι άνθρωποι που κατοίκησαν την Aztlan έγιναν γνωστοί ως Αζτέκοι, οι οποίοι στη συνέχεια μετανάστευσαν από την Aztlan στην κοιλάδα του Μεξικού. Σε μερικές ιστορίες, η Aztlan θεωρείται ως ένας επίγειος παράδεισος για όλους τους κατοίκους της. Στον Codex Aubin, η Aztlan ήταν ένα μέρος όπου οι Αζτέκοι υπόκεινται στους Azteca Chicomoztoca -μια τυραννική ελίτ.

Για να ξεφύγουν από τους Chicomoztoca, οι Αζτέκοι έφυγαν από την Aztlan, με επικεφαλής τον ιερέα τους. Στο μύθο, ο θεός Huitzilopochtli τους είπε ότι δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν το όνομα Azteca, και θα γίνουν γνωστοί ως Mexica. Η μετανάστευση των Αζτέκων από την Aztlan στο Tenochtitlán είναι ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της ιστορίας των Αζτέκων. Άρχισε στις 24 Μαΐου 1064, το οποίο ήταν το πρώτο ηλιακό έτος των Αζτέκων.

Οι Mexica αναχωρούν από την Aztlan. Από τον Codex Boturini του 16ου αιώνα. Δημιουργήθηκε από άγνωστο καλλιτέχνη των Αζτέκων τον 16ο αιώνα

Αν και Aztlan δεν έχει ποτέ εντοπιστεί φυσικά, περιγράφεται ως νησί. Αντί για νησί μέσα στη θάλασσα, είναι νησί μέσα σε μια λίμνη. Οι μελετητές έχουν κάνει πολλές προσπάθειες για να εντοπίσουν την Aztlan, με την ελπίδα να βρουν τον τόπο από όπου οι Αζτέκοι, αργότερα γνωστοί ως Mexica, προήλθαν.

Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η αναζήτηση για την Ατλαντίδα και η αναζήτηση για Aztlan είναι το ίδιο και το αυτό, ότι αυτά είναι απλώς δύο διαφορετικά ονόματα για την ίδια χώρα. Ωστόσο, αυτό έχει αμφισβητηθεί, και πολλοί μελετητές, που ψάχνουν για την Aztlan, πιστεύουν ότι είναι μια διαφορετική χώρα από τη χαμένη πόλη της Ατλαντίδας.

Ένα μεγάλο μυστήριο που περιβάλλει την Aztlan είναι ακριβώς πόσο μακριά στον Βορά θα εντοπιστεί η περιοχή. Με έρευνες που εκτείνονται σε όλη την πορεία μέχρι την Γιούτα, είναι πιθανό ότι οι Αζτέκοι να μην κατάγονται εντελώς από το Μεξικό, αλλά ότι ο πολιτισμός τους, διαμορφώθηκε σε μια περιοχή που βρίσκεται τώρα στις Ηνωμένες Πολιτείες, πριν από τη μετανάστευση τους στην κοιλάδα του Μεξικού. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι αν αυτό ήταν αλήθεια, οι απόγονοι των Αζτέκων που βρίσκονται στις Ηνωμένες Πολιτείες σήμερα μπορεί να προσπαθήσουν να ισχυριστούν ότι δεν είναι μετανάστες χωρίς χαρτιά, αλλά απόγονοι των Αζτέκων που απλώς επιστρέφουν στην πατρίδα τους.

Το Chicomoztoc -η θέση των επτά σπηλαίων. Η μυθική προέλευση των φυλών nahuatlaca.

Σε κάθε περίπτωση, το μυστήριο της χαμένης Ατλαντίδας παραμένει  ένας μύθος, με αμέτρητα αναπάντητα ερωτήματα ο οποίος εξακολουθεί και εξάπτει την ανθρώπινη φαντασία..

 Σύνθεση από εδώ και εδώ

 Επεξεργασία, επιμέλεια  αναδημοσιεύσεων Πλωτίνος